De Stichting Lezen en Schrijven, een door prinses Laurentien opgerichte organisatie, zet zich in om laaggeletterdheid te bestrijden. Vanaf 2010 ontving de stichting geld van tabaksfabrikant Japan Tobacco International. Prinses Laurentien heeft in het verleden gelobbyd voor de tabaksindustrie.

Door de webredactie

“In Nederland hebben 2,5 miljoen volwassenen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen”, vermeldt de website van Stichting Lezen en Schrijven. “Dat heeft grote impact op hun persoonlijke leven. Als je niet goed kunt lezen en schrijven, vind je minder snel een baan, kun je minder gezond leven en heb je minder grip op je geldzaken.”
Prinses Laurentien Brinkhorst richtte de stichting in 2004 op en ze streeft er het doel mee na dat laaggeletterden hulp krijgen bij het verbeteren van hun lees- en rekenvaardigheden. Daartoe zoekt de stichting samenwerkingspartners. Uit de jaarverslagen blijkt dat een van die partners Japan Tobacco International (JTI) is geweest.

Sinds 2010

Vanaf 2014 komt JTI voor in de jaarrekeningen en -verslagen. In de jaarrekening van 2013 komt JTI weliswaar niet voor, maar uit die van 2014 blijkt dat er ook in 2013 geld van JTI is binnengekomen. Het gaat om een bijdrage van tussen de 20.000 en 30.000 euro voor de serie Leeslicht, een boekenreeks die door uitgeverij Eenvoudig Communiceren wordt uitgegeven, waarbij bekende boeken in vereenvoudigde taal worden verteld, zodat ze toegankelijker worden voor mensen met leesproblemen. Volgens een woordvoerder van Stichting Lezen en Schrijven heeft de samenwerking zelfs nog langer geduurd: van 2010 tot en met 2015.

Hartelijk bedankt

Op de website van de uitgeverij staat dat ze niet alleen Stichting Lezen en Schrijven, maar ook de Leeslicht-sponsor dankbaar zijn. “JTI maakte het mogelijk dat stichting Lezen & Schrijven de Leeslicht-serie financieel kon ondersteunen.” Ook op de website van Leeslicht zelf wordt JTI hartelijk bedankt. Bovendien wordt er op andere plaatsen melding gemaakt van de samenwerking met JTI. Als er een Leeslicht-editie komt van De gelukkige huisvrouw staat er op de website van schrijfster Heleen van Royen dat die editie mede mogelijk is gemaakt door JTI.

Image oppoetsen

Het is een bekende lobbystrategie van tabaksfabrikanten om via het financieren van maatschappelijke organisaties hun imago op te poetsen, schrijft Stanford-professor Robert Proctor in zijn boek Golden Holocaust. Deze corporate responsability wordt ingezet om af te leiden van de core business van de tabaksindustrie: geld verdienen aan producten waar mensen ziek van worden en dood aan gaan. ‘Maar kijk, we doen ook veel goeds’, kunnen de tabaksfabrikanten zeggen door naar de goede doelen te verwijzen die geld van hen hebben aangenomen.

Geen morele bezwaren

Stichting Lezen en Schrijven was niet de enige die geld van JTI heeft aangenomen. Ook het Rijksmuseum liet zich door JTI sponsoren en had daar geen morele bezwaren tegen. Wellicht niet geheel toevallig is het Rijksmuseum een aantal keer gastheer geweest voor de lancering van nieuwe, door JTI-gesponsorde, Leeslicht-titels.

Relatie beëindigd

Inmiddels is Stichting Lezen en Schrijven tot de conclusie gekomen dat JTI geen goede organisatie is om mee samen te werken. “Het belangrijkste uitgangspunt/criterium bij het aangaan van onze huidige en toekomstige partnerschappen is dat onze partners bijdragen aan het realiseren van onze missie: laaggeletterdheid bestrijden, met als hoogste streven een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Een financiële samenwerking met een tabaksfabrikant voldoet niet aan dit criterium, wij hebben de relatie daarom beëindigd en zullen niet opnieuw kiezen voor een dergelijk partnerschap.”

Saillant

Een aanvullend en saillant detail bij deze kwestie is dat prinses Laurentien Brinkhorst, die zich graag inzet voor het stimuleren van voorlezen aan kinderen, in het verleden voor Philip Morris heeft gelobbyd, toen ze in Brussel werkte bij een public-relationskantoor. Deze tabaksfabrikant richt zijn marketing juist op jongeren, om nieuwe levenslang verslaafde klanten te vinden die de inmiddels aan roken overleden oude klanten moeten vervangen. Op de vraag of Brinkhorst verantwoordelijk is geweest voor het betrekken van JTI bij Stichting Lezen en Schrijven, verwijst de woordvoerder door naar de Rijksvoorlichtingsdienst, die desgevraagd antwoordt: "Prinses Laurentien is in geen enkel opzicht betrokken geweest bij de totstandkoming van het contact tussen JTI en Stichting Lezen & Schrijven. Zij is ook niet deelgenoot geweest van de overweging om met JTI samen te werken."