UPDATE 15-02-2019
Uit nieuw Amerikaans onderzoek blijkt dat gebruikers van e-sigaretten aanzienlijk meer kans op hart- en vaatziekten hebben dan niet-gebruikers en dat veel e-sigaretgebruikers tegelijk ook nog ‘traditionele’ sigaretten roken.

Door de webredactie

“Het idee heerst dat e-sigaretten niet schadelijk zijn,” stelt dr. Paul Ndunda, hoofdauteur van de studie en verbonden aan de medische faculteit van de Universiteit van Kansas. “Deze studie en andere eerdere onderzoeken laten zien dat, hoewel e-sigaretten minder schadelijk zijn dan normale sigaretten, het gebruik ervan risico’s oplevert.”

Ndunda presenteerde zijn onderzoek op de International Stroke Conference van de American Stroke Association in Honolulu. De organisatie bracht de belangrijkste resultaten naar buiten in een persbericht, waarin melding wordt gemaakt van een spectaculaire stijging van het e-sigaretgebruik onder jongeren met 900 procent tussen 2011 en 2015. In de VS rapporteerde 11,3% van de middelbare scholieren in 2016 het gebruik van de e-sigaret in de voorafgaande maand. Onder volwassenen was dat percentage 3,2%.

Risicogedrag

Voor hun onderzoek gebruikten Ndunda en zijn co-auteur Tabitha M. Muutu de gegevens van niet minder dan ruim 400.000 respondenten in een database over risicogedrag, 2016 behavioral risk factor surveillance system (BRFSS) survey. Daarin zijn gegevens verzameld over risicogedrag met effect op de gezondheid van inwoners uit alle 50 Amerikaanse staten.
Van de respondenten zeiden 66.795 dat ze regelmatig e-sigaretten rookten. De controlegroep bestond uit 343.856 mensen die aangaven nooit een e-sigaret te hebben aangeraakt. De kansberekening op gezondheidsrisico’s werd gecorrigeerd op basis van logistische regressieanalyse waarmee verschillende variabelen werden verdisconteerd.
Zo kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat gebruikers van e-sigaretten 71% meer kans hebben op een beroerte, 59% meer kans op een hartaanval of angina pectoris en 40% meer kans op aandoeningen van de kransslagaders dan niet-gebruikers.

Combinatiegebruik

De cijfers zijn vooral zo hoog doordat veel gebruikers van e-sigaretten tegelijkertijd ook traditionele sigaretten roken. Ndunda stelde vast dat twee keer zoveel gebruikers van e-sigaretten ook traditionele sigaretten rookten in vergelijking met mensen die geen e-sigaretten gebruiken.
Om te ontdekken wat de gezondheidseffecten zijn van het gebruik van alleen e-sigaretten, keken de onderzoekers naar de verschillen tussen mensen die alleen e-sigaretten hadden gebruikt en niet-gebruikers. Daaruit bleek dat zelfs in die groep een verhoogde kans op beroertes van 29% en op een hartaanval van 25% was.

Belangrijk onderzoek

Stanton Glantz, vooraanstaand tabaks- en e-sigaretonderzoeker aan de Universiteit van Californië, vond eerder vergelijkbare uitkomsten. “De resultaten zijn belangrijk omdat ze zowel kwalitatief als kwantitatief overeenstemmen met eerdere studies,” zei hij tegen een lokaal radiostation in de VS. “Het feit dat de risicopercentages op een beroerte en een hartaanval niet ver uiteenlopen komt overeen met het patroon dat je ziet bij het roken van sigaretten, wat extra gewicht geeft aan deze studie.” Over de hogere risicocijfers bij het gebruik van sigaretten en e-sigaretten naast elkaar zegt Stanz: “Als je beide gebruikt, wat veel e-sigaretgebruikers doen, dan ben je dus slechter af.”

Effect op jongeren

Een andere wetenschapper, klinisch hoogleraar longziekten en kritische gezondheidszorg aan de Stanford University School of Medicine, die ook onderzoek deed naar de gezondheidseffecten van e-sigaretten, merkt in reactie op het onderzoek van Ndunda op dat daarin alleen is gekeken naar de effecten op volwassenen van 18 jaar en ouder. “Het geeft niet het risico op beroertes onder jongeren weer, terwijl dat een belangrijk onderwerp is dat nauwkeurig nader onderzoek verdient.”
Nieuw onderzoek, dat nogal wat aandacht kreeg in de media (o.a. NRC Handelsblad, AD,  RTL nieuws) stelde al wel een ander effect van e-sigaretgebruik onder jongeren vast. Dit onderzoek, gepubliceerd in het medisch tijdschrift JAMA Network Open, vond dat jongeren die beginnen met de elektroniche sigaret drie tot vier keer zoveel kans hebben om in een later stadium ook traditionele sigaretten te gaan roken dan jongeren die nooit iets rookten.
Opvallend is dat de onderzoekers van de Boston University School of Medicine concluderen dat de verhoogde kans op het beginnen met roken na e-sigaretgebruik ook werd gevonden onder jongeren met een laag risico op middelengebruik. Jongeren dus, die niet erg uit zijn op prikkels, drankgebruik of misbruik van medicijnen.

Beter stophulpmiddel

Beide onderzoeken zetten de resultaten van een recent gepubliceerd Brits onderzoek, dat nogal wat aandacht kreeg in de media, in een wat ander daglicht. Dit onderzoek onder leiding van klinisch psycholoog Peter Hajek van de Queen Mary Universiteit in Londen werd vorige week gepubliceerd in The New England Journal of Medicine. Op basis van gegevens van 886 deelnemers, concludeerden Hajek en zijn team dat e-sigaretten effectiever zijn als hulpmiddel bij het stoppen met roken dan nicotine-vervangende hulpmiddelen. Van de gebruikers van e-sigaretten had na een jaar 18% nog geen traditionele sigaret aangeraakt, tegenover 9,9% onder de deelnemers die nicotinepleisters of -kauwgum gebruikten.
Tegelijkertijd bleek dat van de e-sigaretgebruikers die een jaar lang niet meer ‘traditioneel’ hadden gerookt, 80% nog steeds die e-sigaret gebruikte. Onder de groep volhouders die met nicotinevervangers was gestopt gebruikte slechts 9% die middelen na een jaar nog steeds.

Dit onderzoek toont aan dat als e-sigaretten een effectiever stopmiddel zijn dan nicotinepleisters, die elektronische sigaretten wel in hogere mate de nicotine-afhankelijkheid in stand houden. Met alle gevolgen van dien, zoals uit de eerder beschreven onderzoeken blijkt.

UPDATE 15-02-2019

Esther Croes, arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut, plaatste op 31 januari jl. bij BNR Nieuwsradio kanttekeningen bij het onderzoek van klinisch psycholoog Peter Hajek e.a.
Zo is er niet bij gezegd dat de deelnemers vier weken lang ook werden gecoacht in het stoppen met roken. Bovendien zijn de resultaten uiteindelijk hetzelfde als bij de rokers die in Nederland pillen krijgen voorgeschreven. En in die pillen zitten geen giftige stoffen als nicotine, terwijl de e-sigaret die wel heeft. Verder bleek dat 80% een jaar na de studie nog steeds doorging met de e-sigaret, terwijl bij degenen die pleisters gebruikten op dat moment nog maar 10% nicotineverslaafd was.

Nieuw onderzoek maakt duidelijk dat het gebruik van e-sigaretten een aanzienlijk risico vormt voor de gezondheid: het optreden van volwassen astma en COPD is vergelijkbaar als bij het roken van ‘gewone’ sigaretten. 

Lees ook dit artikel op de website van Annals of Internal Medicine, een wetenschappelijk tijdschrift dat onderzoek, beoordelingen, richtlijnen en commentaar publiceert dat relevant is voor de klinische praktijk.