Tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven laten designstudenten van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam concepten zien voor interventies die met name laagopgeleiden kunnen helpen om te stoppen met roken.

Door Bas van Lier

Met een speciaal vest kunnen jonge kinderen bijvoorbeeld tijdens het voetballen voelen hoe het is als je COPD hebt. Voor iets oudere kinderen is er een hippe kledinglijn die laat zien dat ‘Smoking out of fashion’ is. En rokers die willen stoppen kunnen een simpel rood rubberen ringetje om hun wijs- en middelvinger schuiven, zodat daar geen sigaret meer tussenpast.
Dit zijn drie van de voorstellen die derdejaarsstudenten van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam bedachten voor het project ‘Design to Quit, closing the health gap’. Op initiatief van verslavingsarts Marieke Helmus kregen de designstudenten van het expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos de opdracht om interventies te verzinnen die met name mensen met een lage sociaaleconomische status (lage SES) van het roken afhelpen.

Gezondheidsverschillen

Roken is een van de belangrijkste oorzaken voor latere gezondheidsproblemen van mensen, maar de meeste maatregelen en campagnes om mensen te bewegen tot minder roken of tot stoppen blijken vooral succesvol bij mensen met een hoge sociaaleconomische status. Mensen met een lage sociaaleconomische status gaan in Nederland 6 jaar eerder dood, en leven 15 jaar in minder goed ervaren gezondheid. Roken speelt daarbij een grote rol.

Design to Quit

Verslavingsarts en projectleider Rookvrije Zorg Marieke Helmus wil met het platform Design to Quit de komende jaren verschillende ontwerpers uitdagen om bij te dragen aan de doelen van de rookvrijegeneratie.nl. Complexe maatschappelijke problemen vormen een perfecte uitdaging voor ontwerpers, stelt zij. ‘De vraag hoe je de transitie van een doorrookte samenleving naar een rookvrije samenleving maakt is daar een goed voorbeeld van. Design-onderzoek kan zich heel specifiek richten op bepaalde, moeilijk bereikbare doelgroepen, zoals mensen met lage gezondheidsvaardigheden, op bepaalde werkplekken (zoals bouwplaatsen) en nieuw licht werpen op preventie van rookgedrag.’

‘Serious Game’ van Alice van der Lande 

Dutch Design Week

De concepten van de studenten zijn deze week te zien op de Dutch Design Week (Klokgebouw, Hal 4). Alice van der Lande bedacht een hesje dat basisschoolkinderen laat voelen hoe het is om met COPD te leven. Het vestje geeft in gradaties een onaangenaam gevoel van druk op de borst. Met name kinderen die van huis uit niet het goede voorbeeld krijgen, zouden tijdens sportlessen op school met het hesje kunnen ervaren dat ze veel minder kunnen presteren dan normaal.
Nicky Vollebregt deed onderzoek naar rookgedrag op een bouwplaats en ontdekte dat bouwvakkers op het werk veel meer roken dan thuis. Roken blijkt een belangrijk onderdeel van de cultuur op een bouwterrein: op het onderzochte terrein rookt 74%. Vollebregt wil in het vervolg van het project kijken of deze cultuur met een designinterventie valt te doorbreken.

‘I Do GIF A F•ck’ van Julia van Soest 

Animaties en games

Julia van Soest ontwierp voor haar project ‘I Do GIF A F•ck’ kleine animaties voor social media die jongeren op een grappige en tegelijk indringende manier confronteren met de gevolgen van roken voor de roker zelf en zijn omgeving. Rik van Mierlo richtte zijn aandacht op de schadelijke gevolgen van tweedehands tabaksrook. Hij bedacht Aluron Light, een hanglamp die samentrekt als hij tabaksrook detecteert. Als de lamp is uitgevouwen, dan is de lucht schoon een de kust veilig.

‘Aluron Light’ van Rik van Mierlo 

Onder de andere oplossingen zijn computerspelletjes rond het thema stoppen met roken en een soort bordspel, ‘Klein maatje’ van Elfi van der Steen, dat kinderen van 7 of 8 jaar een buddy laat zijn voor hun ouders als ze willen stoppen.

‘Klein maatje’ van Elfi van der Steen 

Versla-ring

De ‘Versla-ring’ van Elle Smeets kan een vehikel worden voor een Stoppen-met-roken-campagne. Het rubberen ringetje met het woord QUIT erop gaat om wijs-en ringvinger samen en herinnert de stoppende roker aan zijn voornemen. En ‘Heartstone’ van Rik Wijngaards is een idee om stoppende rokers met een trillende knop waar je je hand op legt mentale afleiding te bieden op momenten dat ze de drang voelen om te gaan roken.

De studenten gaan tot de kerstvakantie door met het verder uitwerken en testen van hun concepten. Aan het eind daarvan wordt bekeken of verder iets met de projecten gebeurt.

‘Smoking is out of Fashion’ van Judtih van Lamoen