Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu blijkt dat sigaretten minimaal twee keer zoveel giftige en kankerverwekkende stoffen bevatten als tot nu bekend was. Roken blijkt dus veel schadelijker dan al werd aangenomen. Staatssecretaris Blokhuis: “Eerlijk gezegd ben ik alsnog van deze harde feiten geschrokken.”

Door de webredactie

“Teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO)-gehalten die gemeten worden volgens de Canadian Intense (CI)-methode zijn minimaal twee keer zo hoog als de gehalten gemeten met de wettelijke voorgeschreven ISO-methode. In sommige gevallen liggen de gehaltes die met de CI-methode zijn gemeten zelfs tot meer dan 20 keer hoger dan die gemeten met de ISO-methode,” dat maakte het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bekend in een persbericht. Voor het onderzoek nam het RIVM 100 sigaretten onder de loep met behulp van de Canadian Intense-methode.

Onderschatting

Het RIVM voerde het onderzoek uit in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid nadat er discussie was ontstaan over de meetmethode die wordt gebruikt bij het meten van de TNCO-waarden in sigaretten. Deze worden tot nog toe gemeten met de voorgeschreven ISO-meetmethode, in overeenstemming met de Europese tabaksproductenrichtlijn. De sigarettenrook wordt gemeten in een rookmachine (de NOS maakte een video om deze testmethode uit te leggen). De sigaret wordt in een houder geplaatst die trekjes neemt en de rook analyseert. Maar de ISO-methode geeft een onderschatting van de werkelijke hoeveelheden TNCO die rokers binnenkrijgen. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat tabaksfabrikanten ventilatiegaatjes in het filter van de sigaret hebben aangebracht, waardoor de te meten rook wordt gemengd met lucht die door die gaatjes wordt aangezogen. Een roker dekt die gaatjes in de praktijk (gedeeltelijk) af met zijn of haar vingers en lippen. De Canadian Intense-methode biedt een veel realistischer beeld van wat een roker binnenkrijgt: hierbij worden de ventilatiegaatjes namelijk afgeplakt.

Het RIVM heeft met dit onderzoek van 100 merkvarianten sigaretten de TNCO-waarden gemeten met de Canadian Intense-methode. De resultaten zijn vergeleken met de TNCO-waarden die de producenten en importeurs hebben gerapporteerd, en die zijn gemeten met de voorgeschreven ISO-methode.

Teergehalte 2 tot 26 keer hoger

Het RIVM concludeert: “De gemeten teergehaltes met de CI-methode zijn 2 tot 26 keer hoger dan werd gemeten met de ISO-methode. Voor nicotine en koolmonoxide liggen de gehaltes respectievelijk 2 tot 17 en 2 tot 20 keer hoger met de CI-methode. Opvallend is dat de grootste verschillen tussen de twee meetmethoden worden gevonden voor sigaretten waarbij met de ISO-methode relatief lage TNCO-waarden worden gemeten. Deze lage TNCO-waarden uit de ISO-methode worden vooral veroorzaakt door een hoge mate van filterventilatie. Omdat bij de CI-methode de filtergaatjes worden geblokkeerd, heeft de mate van filterventilatie geen invloed op de meetresultaten. Hierdoor zijn bij deze methode de verschillen in TNCO-gehalten tussen merkvarianten kleiner.”

Bij geen enkele sigaret kwam er uit de meting dat ze minder teer, nicotine of koolmonoxide bevatten dan met de ISO-methode was gemeten. Op die van één sigaret na, komen alle gemeten TNCO-waarden boven de wettelijk vastgestelde maximale waarde uit.

Resultaten per merk

Dagblad Trouw dook in de onderzoeksresultaten en schrijft: “Koploper is het merk Marlboro Prime van Philip Morris. Volgens online tabaksverkoper Rob Rijkers in Maassluis is dit een sigaret met ‘de zachtste smaak van Marlboro, met minder geur op en rondom de roker’, maar het product staat in werkelijkheid bol van de teer. De sigaret valt qua marketing in de categorie ‘lage teer- en nicotinegehalten’. Volgens eigen opgave van fabrikant Philip Morris geeft deze Marlboro-variant maar 1 mg teer, een tiende mg nicotine en 2 mg koolmonoxide af. Na het afplakken van alle gaatjes die valse lucht aanzuigen, blijkt dat deze sigaret ruim 26 mg teer, 1,7 mg nicotine en liefst 40 mg koolmonoxide aan de roker levert.
Kent HD White van British American Tobacco (BAT) scoort eveneens opmerkelijk hoog. Ook dit is een sigaret uit de categorie ‘weinig teer en nicotine’ (1 mg teer, 0,1 mg nicotine en 2 mg koolmonoxide). Maar op basis van de Canadese meetmethode komt er bij afgeplakte ventilatiegaatjes meer dan 17 mg teer, 1,3 mg nicotine en 28 mg koolmonoxide door het filter. Een ander merk van BAT, Peter Stuyvesant Silver (eveneens een ‘lichte’ sigaret), levert in de rookmachine meer dan 15 mg teer, 1,2 mg nicotine en 19 mg koolmonoxide op.”
Bekijk de tabel met de resultaten per merk hier.

Onderschatting

Het RIVM stelt dat de resultaten van dit onderzoek de conclusie ondersteunen “dat de voorgeschreven ISO-methode een onderschatting geeft van de hoeveelheden TNCO die een roker binnenkrijgt. De commissie die deze methode opgesteld heeft, wordt in grote mate beïnvloed door de tabaksindustrie (vorige maand stapten het RIVM en de NVWA daarom uit deze commissie – red.). Daarom pleit het RIVM ervoor om in plaats van de ISO-methode een onafhankelijke meetmethode op te nemen in de wet, zoals die van WHO TobLabNet.”

Reactie tabaksfabrikanten

De tabaksfabrikanten werden 25 mei op de hoogte gebracht van de uitkomsten van het onderzoek. Uit mailwisselingen die zijn vrijgegeven door het ministerie van Volksgezondheid blijkt dat Japan Tobacco International (JTI), Imperial Tobacco (IT) en British American Tobacco (BAT) allerdrie bijna identieke brieven hebben verstuurd. Deze drie tabaksfabrikanten zitten ook samen in de brancheorganisatie Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten. JTI vraagt zelfs om ijkrapporten om te controleren of de meetapparatuur wel goed werkte. JTI en BAT vragen om contramonsters, zodat ze de tests zelf na kunnen doen om te zien of de bevindingen van het RIVM wel kloppen. Het ministerie heeft hen laten weten dat er geen contramonsters verstrekt zullen worden. 
Imperial vindt dat de resultaten van de twee meetmethodes niet te vergelijken zijn. Ook biedt men alvast ‘hulp en expertise’ aan bij het Europese onderzoek naar nieuwe testmethodes. Met andere woorden: Imperial probeert ook daar weer invloed uit te oefenen en de onafhankelijkheid te ondermijnen.
Philip Morris sluit zich bij hen aan. In een statement beweert de Marlboro-fabrikant bovendien dat gestandaardiseerde meetmethoden niets zeggen over de mate van schadelijkheid van sigaretten.

Onafhankelijke meetmethode

Tabaksexpert Reinskje Talhout legde op NPO Radio 1 uit dat de tabaksfabrikanten de wet volgen, omdat daarin staat dat ze de ISO-methode moeten gebruiken om door te geven hoeveel TNCO er in hun sigaretten zit. Daarom hoopt Talhout dat de wet wordt aangepast “omdat het beter zou zijn als er een onafhankelijke methode wordt voorgeschreven.”

Staatssecretaris Blokhuis reageerde in dezelfde uitzending. Op de vraag waarom de ISO-methode wordt gebruikt, antwoordde hij: “Ik denk eerlijk gezegd dat daaruit blijkt hoe sterk de tabakslobby is, want die ISO-methode is ontwikkeld onder invloed van de tabaksindustrie en ik denk dat we het als overheid aan onze stand verplicht zijn om een onafhankelijke methode te ontwikkelen.”

Geschrokken

In een persbericht zei Blokhuis over de onderzoeksresultaten: “Eerlijk gezegd ben ik alsnog van deze harde feiten geschrokken. Dat rokers eigenlijk bij alle sigaretten veel meer gif binnenkrijgen dan ze wordt voorgehouden – van 2 tot 26 keer meer – is zeer zorgelijk. Ik ben al in gesprek met Europese collega’s en de Eurocommissaris om sigaretten zonder gesjoemel te meten. Dat is een proces van lange adem maar ik ga er vol mee door.”
In een Kamerbrief ging hij iets dieper in op die Europese vervolgstappen. Hij heeft Vytenis Andriukaitis, de Eurocommissaris voor gezondheid en voedselveiligheid, op de hoogte gebracht van de RIVM-resultaten. Op 6 juni is er in Brussel ook een vergadering van experts geweest om over de meetmethodes te praten.

Niet van de markt

Hoewel alle sigaretten de wettelijke bepalingen van de toegestane hoeveelheden giftige stoffen overschrijden en sigaretten dus feitelijk illegale producten zijn, haalt Blokhuis ze niet van de markt. In het persbericht zegt hij: “Tegen alle rokers zou ik willen zeggen: ik begrijp hoe moeilijk het is, maar loop binnen bij je huisarts en vraag om hulp bij het stoppen. Probeer te voorkomen dat je een van die 20.000 mensen bent die jaarlijks overlijden als gevolg van roken. En als stoppen nog niet lukt, neem dan een kijkje op de website van het RIVM. Je kunt van alle sigaretten dodelijk ziek worden, een gezonde keuze zit er niet tussen. Maar het is goed om te checken hoeveel gif je nou echt binnenkrijgt van jouw eigen sigaret. Hopelijk helpt het om toch die huisarts te bellen.”

Een woordvoerder van Eurocommissaris zegt volgens het AD dat er momenteel geen gouden standaard bestaat om roken te meten. Ook zegt de woordvoerder dat er 'beperkte interesse [is] van de andere lidstaten om deze discussie op dit punt voort te zetten’. 
De EU Observer maakt melding van het RIVM-rapport met de mededeling dat de in de EU verplichte meetmethode te lage meetresultaten oplevert in vergelijking tot wat een roker binnenkrijgt. Een woordvoerder van de Eurocommissaris voor gezondheid laat weten dat de Europese Commissie zich bewust is van de beperkingen van de nu gebruikte meetmethode, maar dat geen enkele meetmethode kan meten wat een roker binnenkrijgt, omdat er machines voor de metingen worden gebruikt.