Volgens het Openbaar Ministerie zijn kinderen beschermd tegen roken omdat ze geen tabak mogen kopen. Trouw vroeg zich af hoe het dan kan dat toch zoveel kinderen nog roken.

Door de webredactie

Naar aanleiding van de beslissing van het Openbaar Ministerie om de tabaksindustrie niet te vervolgen stelde het dagblad Trouw de vraag hoe het kan dat zoveel jonge tieners roken. Het OM noemt roken een eigen keuze en tekent daarbij aan dat het voor minderjarigen sinds 2014 verboden is sigaretten te kopen. Waarmee zij wil zeggen dat het tabaksfabrikanten niet kan worden aangerekend als jongeren toch roken.
Toch roken veel kinderen wel, stelt de krant vast op basis van cijfers van het Trimbos-instituut van anderhalf jaar geleden. Daaruit blijkt dat 2 procent van de 12-jarigen aangaf in de afgelopen maand te hebben gerookt. Onder 16-jarigen was dat al 20 procent. Bijna 1 procent van de 13-jarigen rookt al dagelijks.

Hoe komen ze er aan?

Een kernvraag in dit verband is hoe die kinderen überhaupt aan sigaretten komen. Het Trimbos-instituut stelde vast dat 12- en 13-jarigen 10 procent van hun sigaretten in een winkel kopen, ondanks het verbod. Soms krijgen kinderen ook sigaretten van hun ouders: onder 12 en 13-jarigen geldt dat ook voor 1 op de 12 sigaretten. En onder 12 tot 16-jarigen is dat 1 op de 10. Verreweg de meeste sigaretten krijgen kinderen van vrienden: 40 procent.

Wel minder rokers

Grotere bewustwording van de gevaren van het roken en het optrekken van de leeftijdsgrens voor verkoop van tabak van 16 naar 18 jaar heeft wel effect. Tussen 2011 en 2015 – de periode die het Trimbos-instituut onderzocht in het vierjaarlijkse Peilstationsonderzoek – is het aantal scholieren van 12 tot 16 jaar dat ooit heeft gerookt gedaald van 33 naar 23 procent. Vergeleken met 2003 is het percentage rokers bijna gehalveerd. Het aantal dagelijkse rokers is in deze periode gehalveerd van 6 naar 3 procent.
Dat neemt niet weg dat nog elke dag 75 tieners beginnen met dagelijks roken. ‘Het overgrote deel van hen is verslaafd bij de leeftijd van 18 jaar’, schrijft Trouw.

Nauwelijks controle

Controle op eventuele verkoop van sigaretten aan minderjarigen gebeurt door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Maar die heeft maar weinig capaciteit om alle naar schatting 60.000 verkooppunten te controleren. Jaarlijks worden zo’n 176 boetes uitgedeeld en in 2016 kregen elf ondernemers een algeheel verkoopverbod, nadat ze drie keer in de fout waren gegaan. De praktijkervaring van de kinderen laat zien dat dat niet meer is dan een druppel op een gloeiende plaat. De ‘vrije wil’ van kinderen wordt geen strobreed in de weg gelegd.