Er komt steeds meer steun voor de strafrechtelijke vervolging van tabaksfabrikanten in Nederland. Uit een peiling van Maurice de Hond blijkt dat meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat het OM de tabaksfabrikanten voor de rechter moet brengen.

Door de webredactie

Nadat het ziekenhuis Antoni van Leeuwenhoek (AVL) vorige week bekend maakte zich aan te sluiten bij de reeks aangiften die inmiddels zijn gedaan, is er steeds meer bijval voor de vervolging van de tabaksproducenten. Maurice de Hond liet in zijn wekelijkse peiling naar de electorale verschuivingen in het land de vraag meelopen of men vindt dat de tabaksfabrikanten strafrechtelijk moeten worden vervolgd. Maar liefst 54 procent van de Nederlanders vindt dat het OM de tabaksfabrikanten voor de rechter moet brengen. Bij GroenLinks, PvdA, 50PLUS en Partij voor de Dieren zijn de scores hoger, tot 70 procent. Onder PVV-ers is de steun voor een strafzaak het laagst: 42 procent.  Van het panel van de Hond rookt 22 procent. Onder de rokers is 46 procent voor vervolging van de tabaksindustrie; onder niet-rokers ligt dat beduidend hoger, namelijk 57 procent.
De peiling laat ook zien dat 30 procent van alle Nederlanders voor een forse verhoging van de tabaksaccijns is, waarbij het percentage onder VVD-stemmers opmerkelijk het hoogst is (40 procent).

Overheid moet zich aansluiten

Het Financieele Dagblad sprak in een hoofdredactioneel commentaar ook zijn waardering uit voor de stap van het AVL die kort daarna werd gevolgd door het Universitair Medisch Centrum Groningen. Van een vrije keuze om wel of niet te roken kan geen sprake zijn zolang de tabaksfabrikanten hun producten op ondoorzichtige manier manipuleren om mensen verslaafd te maken, zo zegt de krant de aangevers na. De krant vindt terecht dat de ziekenhuizen hierover een uitspraak van de rechter vragen. Sterker nog: de krant vindt dat de overheid zich moet aansluiten bij het initiatief. “Niet alleen omdat de overheid als taak heeft de burgers te beschermen tegen misleiding, maar ook omdat dit de kans vergroot dat het OM tot vervolging overgaat.”
De Volkskrant is dezelfde mening toegedaan, blijkt uit dit commentaar. “Het blijft lastig te accepteren dat een land dat normaal gesproken geobsedeerd is door gezondheid, veiligheid en een schone lucht, machteloos toekijkt hoe dagelijks 55 mensen bezwijken door de tabaksrook”, schrijft de krant. De krant stelt dat het onbegrijpelijk is dat de overheid niet meer doet tegen het tabaksgebruik en vraagt zich zelfs af of het niet tijd wordt voor een rechtszaak tegen de Staat om een steviger antirookbeleid af te dwingen. “Zo'n rechtszaak kan helpen de overheid wakker te schudden, zodat die nu eens serieus weerstand gaat bieden tegen de ingenieuze lobby van de tabaksindustrie”, aldus de krant.

Strafrechtelijk onderzoek

De toenemende steun voor de zaak is belangrijk, stelt ook emeritus-hoogleraar strafrecht Peter Tak tegenover RTL Nieuws. “Doordat er steeds meer grote organisaties achter de aanklacht gaan staan, wordt de druk op het Openbaar Ministerie enorm om een strafrechtelijk onderzoek te doen”, zegt hij. Zo’n onderzoek hoeft niet automatisch ook tot een zaak te leiden, legt hij uit. “Of er tot strafvervolging wordt overgegaan, ligt aan de uitkomsten van het onderzoek. Aan alle stukken die ze in beslag hebben genomen en bestudeerd én de deskundigen die ze hebben gesproken.”

Bedrijfssluiting

Overigens is de maximale strafmaat bij een strafrechtelijke vervolging een boete van minder dan een miljoen euro, vertelt Tak. Tabaksfabrikanten zullen daar nauwelijks van onder de indruk zijn. Een vervolging op grond van de wet economische delicten kan ingrijpender gevolgen hebben, tot bedrijfssluiting aan toe.
Tak: “Als zou blijken dat een tabaksbedrijf op grote schaal heeft gerommeld, sterk onachtzaam heeft gehandeld jegens rokers, er stoffen in sigaretten zitten die er bewust in zijn gedaan om mensen verslaafd te maken, dan zie ik best wel een kans dat de rechter zegt dat een bedrijf gesloten moet worden. Daar zou ik als advocaat dan zeker voor gaan. Maar het is een lange en moeilijke weg.”

Brede coalitie

In september 2016 deed advocaat Bénédicte Ficq (Ficq & Partners) namens longkankerpatiënte Anne Marie van Veen, COPD-patiënte Lia Breed en Stichting Rookpreventie Jeugd aangifte bij het Openbaar Ministerie tegen vier tabaksfabrikanten die actief zijn in Nederland: Philip Morris International, British American Tobacco, Japan Tobacco International en Imperial Tobacco Benelux. Later sloten KWF Kankerbestrijding, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Stichting Claudicationet, de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en twee vooralsnog niet zieke rokers, Charlotte Pelt en Joost Walraven, zich bij de aangifte aan. Vorige week kwamen het AVL en UMCG daar bij.

Poging tot moord

De tabaksproducenten wordt in alle aangiften poging tot moord cq. doodslag en/of poging tot zware mishandeling met voorbedachten rade en/of poging tot opzettelijke benadeling van de gezondheid met voorbedachten rade verweten. Ook is er sprake van valsheid in geschrifte. Kern van de aangifte is het feit dat de fabrikanten hun sigaretten zo manipuleren dat ze extra verslavend worden. Dat gebeurt onder meer door het aanbrengen van gaatjes in de filters van sigaretten, waardoor testmachines andere waarden aan schadelijke stoffen meten dan rokers in werkelijkheid binnenkrijgen.

Lees voor meer details ons overzicht van de aangifte tegen de tabaksindustrie.