Maandagavond is de eerste aflevering uitgezonden van een tweeluik van het televisieprogramma Radar Extra: Waar rook is: de macht van de tabaksindustrie. Antoinette Hertsenberg laat aan de hand van interviews met Wanda de Kanter, Pauline Dekker, Bénédicte Ficq en Jeffrey ‘The Insider’ Wigand zien wat roken met je doet, wat een verslaving is en hoe de tabaksindustrie ervoor zorgt dat mensen misleid worden én verslaafd raken.

Door de webredactie

“Als je rookt, dan denk je waarschijnlijk: ‘Ja ja, er komt weer zo’n programma dat me laat zien dat ik moet stoppen met roken, dat bepaal ik zelf wel. Maar kun je dat wel zelf bepalen? In mijn zoektocht zag ik hoe rokers op het verkeerde been worden gezet, hoe ze worden misleid met valse teer- en nicotinegehaltes en hoe de tabaksindustrie rokers in zijn greep heeft,” zegt Antoinette Hertsenberg aan het begin van de eerste Radar Extra-aflevering van Waar rook is: de macht van de tabaksindustrie.

Breinziekte

Rokers zijn verslaafd en een verslaving is een breinziekte. Longarts Wanda de Kanter weet er alles van. Ze rookte vanaf haar tienertijd en zelfs nog toen ze al vele jaren als longarts werkte, ondanks alle kennis die ze had over de ellende die roken teweegbrengt. Sterker nog: ze had niet eens de behoefte om te stoppen. Pas toen haar dochter haar betrapte met een sigaret en zei “Wil je dan mijn moeder niet meer zijn?”, lukte het haar om de laatste peuk uit te drukken. Ondanks de strijd die ze voert tegen de tabaksindustrie, heeft ze het gevoel dat ze ooit wel weer gaat beginnen, als ze oud is. “Dat is de verslaving,” zegt De Kanter tegen een zichtbaar verbijsterde Antoinette Hertsenberg.

Geen keuze

Ook een man die een zeer zware operatie moest ondergaan vertelt waarom hij maar niet kon stoppen. Pas toen hij hoorde dat hij longkanker had, lukte het hem alsnog. COPD-patiënte Lenie Breed deelt in de uitzending hoe ze in de kamer van de longarts voor de derde keer moest opbiechten dat ze weer was begonnen.
“Het is geen keuze,” zegt advocate Bénédicte Ficq. “Het is een verslaving. Deze mensen zijn verslaafd gemaakt.”

Boodschap

De boodschap van de Radar-uitzending is duidelijk: dat gevoel - het is je eigen keuze om te roken en als je ziek wordt, is het je eigen schuld - klopt niet. Het zorgt ervoor dat effectieve antirookmaatregelen uitblijven. 
Verslavingen beginnen vrijwel altijd in de pubertijd. Jongeren in groep 8 zijn er allemaal nog van overtuigd dat roken slecht is en dat ze er nooit aan moeten beginnen. Maar een paar jaar later staan ze stoer te doen met een sigaret in de hand op het schoolplein. Ze vertellen hoe ze makkelijk aan sigaretten kunnen komen bij eigenlijk elke kleine tabakswinkel.

Vooral gericht op jongeren

Mensen die dertig, veertig of vijftig zijn, beginnen niet meer met roken. De tabaksindustrie richt zich dus vooral op jongeren. Daarbij geldt: hoe jonger iemand begint, hoe moeilijker het later voor hen wordt om te stoppen. Het brein van een jongere is nog in ontwikkeling, een verslaving aan nicotine op deze leeftijd maakt dat het zich als het ware dieper in het brein verankert.

In het ziekenhuis laat Wanda de Kanter aan Antoinette Hertsenberg zien wat de gevolgen van jarenlang roken zijn: 85% van de longkankers wordt veroorzaakt door roken. Ieder jaar sterven er 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken en naast iedere dode staan vijftig zieken. De Kanter: "Op dit moment zijn er dus 1 miljoen mensen ziek gemaakt door tabak" Ze heeft het dan niet alleen over longkanker, maar ook over andere soorten kankers én over longziekten als COPD en hart- en vaatziekten.

Haarfijn

De Radar Extra-uitzending laat aan de hand van mooie animaties en instructiefilmpjes haarfijn zien wat het is om verslaafd te zijn aan tabak. Wat het met je lichaam doet, maar ook wat de industrie in een sigaret stopt om hem zo verslavend mogelijk te maken.
Advocate Bénédice Ficq wil dat de tabaksindustrie strafrechtelijk wordt vervolgd voor het moedwillig verslaafd maken van mensen aan hun dodelijke product. Hoe je het ook wendt of keert, het is gewoon moord. Deze strafzaak is uniek omdat rechtszaken tegen de tabaksindustrie zich gewoonlijk in het civielrecht afspelen. In dit geval lopen tabaksfabrikanten in principe de kans om celstraf te krijgen of kunnen zij gedwongen worden hun producten van de markt te halen.

Hier kunt u meer lezen over het bedrog van de tabaksfabrikanten en over de finesses van de klacht tegen de tabaksfabrikanten.
Hier kunt u de eerste aflevering van Radar Extra terugkijken. 
Volgende week maandag 18 december wordt deel twee uitgezonden.

De uitzending gisteravond trok een verrassend hoog aantal kijkers: 1,24 miljoen.