In drie pagina’s portretteert de Volkskrant dit weekend longarts Wanda de Kanter als de gedreven en zo nodig meedogenloze bestrijder van de tabaksindustrie die ze is. “Ik wil dat mensen die de tabaksindustrie steunen worden aangesproken op feestjes. Gadver, werk jij voor de tabaksindustrie?”

Door de webredactie

“Wat Philip Morris volgens mij echt wil met die zogenaamde rookloze producten: rokers en niet-rokers weer binnenshuis samenbrengen, in kantoren, kroegen en woonkamers. Dat de handeling van iets in je mond stoppen en gelukzalig een walmpje uitademen weer net zo normaal wordt als een kopje koffie drinken. Dat is de grote geheime missie van de tabaksindustrie.”
Dat stelt Wanda de Kanter, longarts in het Antoni van Leeuwenhoek en voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd, in een drie pagina’s tellend artikel in de Volkskrant van dit weekend. De Kanter wordt daarin geportretteerd als de gedreven bestrijdster van de tabaksindustrie die niet hard genoeg kan worden aangepakt.

Net zo verslavend als cocaïne

Die in De Kanters ogen criminele industrie maakt mensen liefst op jonge leeftijd bewust verslaafd. “Nicotine is net zo verslavend als cocaïne en heroïne, met dit verschil dat het op elke straathoek voor een paar euro te koop is”, zegt ze. “Naast de nicotine voegen de fabrikanten extra stofjes toe om sigaretten nóg verslavender te maken, zoals suiker, hoestdempers en ammoniak. Hun campagnes richten ze specifiek op jongeren, die ze in interne rapporten replacement smokers noemen. Die kinderen hebben ze nodig als nieuwe klanten, om de dode rokers te vervangen.”

Het stuk beschrijft hoe De Kanter onlangs tijdens een internationale bijeenkomst van advocaten en officieren van justitie in Genève bijval kreeg voor de strafzaak tegen de tabaksindustrie die zij met advocaat Bénédicte Ficq in gang zette. Amos Hausner, zoon van de Israëlische procureur generaal die na de Tweede Wereldoorlog Holocaust-regisseur Adolf Eichmann vervolgde, beargumenteerde waarom ook volgens hem die tabaksindustrie vervolgd moet worden: “Omdat ze verantwoordelijk zijn voor jaarlijks zes miljoen doden.”

Brave voorlichting helpt niet

In het stuk verdedigt De Kanter haar werkwijzen, waaronder de portretten waarmee handlangers van de tabaksindustrie op TabakNee aan de schandpaal worden genageld. De Kanter: “Je kunt brave voorlichting geven tot je een ons weegt. Maar ondertussen rookt nog een kwart van de Nederlanders en blijft de tabaksindustrie onze kinderen targetten. Dan komt er een moment waarop ik zeg: oké, nu ga ik harder terugslaan. Wij ontmaskeren mensen die achter de schermen de tabaksfabrikanten steunen. Ik wil dat ze worden aangesproken op feestjes. Gadver, werk jij voor de tabaksindustrie?”

Confrontatie

Het stuk gaat uitvoerig in op De Kanters eerste directe confrontatie met Philip Morris (PM) topman Robert Wassenaar onlangs in het tv-programma Kassa. Ze werd er verrast door een opmerking van Wassenaar dat de International Association For the Study of Lung Cancer (IASLC), waar zij zelf lid van is, zich zou hebben uitgesproken voor ‘rookloze’ alternatieven voor sigaretten, zoals de Heatstick van PM. De aanbeveling is inderdaad terug te vinden in een stuk van de IASLC en had volgens De Kanter moeten worden voorzien van de toevoeging dat zulke producten eerst onafhankelijk op hun schadelijkheid moeten worden getoetst. De Kanter: “'Door het ontbreken van zo'n toevoeging geef je de tabaksindustrie een wapen. Die bedrijven geven miljoenen uit aan adviseurs die de hele dag naar dit soort zwakke punten zoeken.”
Achteraf vindt De Kanter dat ze niet bij Kassa had moeten aanschuiven. “'Je geeft zo'n man daardoor toch een podium.”

Protocol

De acties van De Kanter en haar meeliggers hebben inmiddels opgeleverd dat staatssecretaris Van Rijn (VWS) in 2015 een protocol voor ambtenaren liet opstellen over de omgang met vertegenwoordigers van de tabaksindustrie. Dezelfde Van Rijn maakte vorige week nog bekend dat er een eind moet komen aan de ‘sjoemelsigaretten’ die met gaatjes in de filters de testmachines van controle-instituut RIVM beduvelen.
Maar tegelijkertijd gaan in Nederland de accijnzen op sigaretten niet standaard elk jaar omhoog en is een beperking van het aantal verkooppunten nog niet aan de orde. Ook blijft een instituut als pensioenfonds ABP hardnekkig beleggen in tabaksaandelen. De Kanter: “Het pensioenfonds van ambtenaren en onderwijzers zet zijn geld weg in de tabaksindustrie, daar kun je met je hoofd toch niet bij? Het is zó onethisch.”

Rookloze generatie

Voor De Kanter is het kantelpunt dus nog niet bereikt, maar ze is er van overtuigd dat ze in de strijd tegen de tabaksindustrie uiteindelijk aan het langste eind zal trekken. Het nieuwe kabinet heeft afgesproken de accijnzen op tabak te verhogen en steunt de doelstelling om een rookloze generatie te creëren. De Kanter: “Ik pleitte voor de programmacommissie van de VVD voor dergelijke maatregelen. In hun verkiezingsprogramma zag ik er niks van terug, maar nu dit: erg positief.”