OPINIE

Wat staat er in het regeerakkoord 2017 over preventie en over het tabaksontmoedigingsbeleid? TabakNee zet de feiten op een rijtje en geeft commentaar. Vooralsnog lijkt er geen duidelijk antirookbeleid uit te zijn gestippeld.

UPDATE 18-10-2017

Door Frits van Dam en Rob Giebels

De fractievoorzitters Mark Rutte (VVD), Sybrand van Haersma Buma (CDA), Alexander Pechtold (D66) en Gert-Jan Segers (ChristenUnie) hebben op 10 oktober 2017 het regeerakkoord 'Vertrouwen in de toekomst' gepresenteerd. Hieronder vindt u de passages uit het nieuwe regeerakkoord waarin tabak genoemd wordt met daaronder ons commentaar.

Preventie en gezondheidsbevordering

‘In deze kabinetsperiode is er voor preventie en gezondheidsbevordering 170 miljoen euro beschikbaar, daarna 20 miljoen per jaar.’
Het gaat om een magere 50 miljoen per jaar van 2018 t/m 2020 en daarna vanaf 2021 jaarlijks 20 miljoen. Op pagina 59 van het akkoord wordt toegelicht waar deze gelden naar toe gaan: suïcidepreventie, onderzoek naar effectiviteit van preventieve interventies en naar een preventieakkoord. Over dat laatste zo meer.

Preventieakkoord

‘Er wordt een nationaal preventieakkoord gesloten met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars, gemeenten, sportverenigingen en -bonden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De focus van dit akkoord moet liggen op de aanpak van roken en overgewicht’
Zou de overheid niet weten dat dit preventieakkoord er al lang ligt? Het Nationaal Programma Preventie is zelfs georganiseerd vanuit VWS. Wel nieuw is dat de focus komt te liggen op roken en overgewicht. Dat is zeker winst.

Accijnsverhogingen

 ‘We steunen de doelstelling om te komen tot een rookvrije generatie en verhogen de tabaksaccijns.’
Dit is de enige plaats in het regeerakkoord dat er concreet iets gezegd wordt over het anti-tabaksbeleid. Maar welke maatregelen heeft de overheid precies voor ogen om te komen tot een rookvrije generatie? En belangrijk, wanneer is het zo ver? Wil de overheid dat voor 2030 hebben bereikt of pas in 2040? De tijd heeft invloed op welke maatregelen genomen zullen worden en hoe effectief die zullen zijn.

Uit het overzicht op pagina 63, regel 130 blijkt dat het nieuwe kabinet de tabaksaccijnzen wil verhogen, oplopend tot € 200 miljoen structureel vanaf 2021. Dat is een structurele accijnsverhoging van nog geen 10%, die waarschijnlijk geen zoden aan de dijk zet als het er om gaat de jeugd te ontmoedigen om de beginnen met roken. Grofweg gaat een sigaret 2 cent meer kosten, het is niet waarschijnlijk dat men z’n verslaving daarvoor opgeeft. 
Bovendien hebben de fabrikanten eerder accijnsverhogingen verhaald op de tabaksverkopers door de prijs niet te laten stijgen maar de marges te verlagen. Met zo’n minuscule accijnsverhoging zou dat zo weer ongezien kunnen gebeuren waardoor het anti-rookeffect ervan uitblijft.

Bewezen effectief

‘De maatregelen die we nemen op het gebied van preventie moeten bewezen effectief zijn. We bevorderen dat bewezen effectieve interventies, bijvoorbeeld de inzet van specifieke vaccins en voeding alsook bepaalde leefstijlinterventies, een plek krijgen in medische opleidingen en richtlijnen. Daar waar kennis over die effectiviteit nog ontbreekt, laten we aanvullend onderzoek doen, ook met behulp van de informatie die beschikbaar is in biobanken.’
Welke maatregelen met betrekking tot tabaksontmoediging effectief zijn heeft de overheid in het IBO-rapport al netjes op een rijtje gezet. Het fors verhogen van de accijnzen om tabaksgebruik terug te dringen hoort daarbij, maar dat is de overheid met een verhoging van 10% over een periode van 4 jaar zoals hierboven is berekend klaarblijkelijk niet van plan. 

Te vrijblijvend

Concluderend, de passage in het regeerakkoord over roken is nog te vrijblijvend en weinig concreet.
Afgaande op wat er in het regeerakkoord staat, is er geen duidelijk anti-rookbeleid uitgestippeld. Er worden geen concrete doelen gesteld, zoals bijvoorbeeld: in 2020 moet het aantal rokers tot 15% zijn teruggebracht.
In het regeerakkoord staat dat het doel van een rookvrije generatie wordt onderschreven, dat is positief. Maar hoe men dat wil bereiken, welke middelen daarvoor worden ingezet en wanneer, daar wordt helaas niets over gezegd.
Ook lijkt men in het regeerakkoord terug te schrikken voor een krachtige accijnsverhoging, het meest effectief gebleken middel om het roken te ontmoedigen. Ook opvallend: er lijkt geen extra geld uitgetrokken te zijn voor landelijke voorlichtingscampagnes.

Toch hebben we nog hoop: wellicht dat bij de Algemene Beschouwingen hier meer invulling aan gegeven wordt. Anders is het wachten op een bewindspersoon met hart voor preventie en tabaksontmoediging.

UPDATE 18-10-2017
In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) van 14 oktober wordt door Yolanda van de Graaf (hoofdredacteur) en Pieter van Eijsden (adjunct hoofdredacteur) het regeerakkoord met betrekking tot roken becommentarieerd. Ook zij hebben er niet veel vertrouwen in. Dit is wat zij er over zeggen:
“Nog steeds is de sigaret de belangrijkste doodsoorzaak onder jonge Nederlanders en sterft een kwart van de zware rokers vóór het 65e levensjaar. In januari van dit jaar schreven Mackenbach en Smulders nog optimistisch dat de hoop was gevestigd op de parlementsverkiezingen van maart 2017 en op een nieuw kabinet dat eindelijk bereid zou zijn nieuwe en radicale maatregelen te nemen tegen roken. Helaas zit dit er niet in. Dat was ook wel te verwachten, want de wetenschap dat tabak veel mensen doodt is meer dan een halve eeuw oud en was nooit een reden voor Den Haag om hard te hollen.”