Vorige week maakte tabaksfabrikant Philip Morris bekend 70 miljoen euro per jaar vrij te maken voor de stichting Smoke-free World. In een reactie noemt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de oprichting van deze stichting een ondermijning van het internationale antirook-verdrag FCTC.

UPDATE 29-09-2017

Door de webredactie

Het was groot nieuws: Philip Morris is van plan om twaalf jaar lang 70 miljoen euro per jaar te investeren (samen bijna een miljard) in haar Foundation for a Smoke-free World. U leest het goed, een tabaksfabrikant die een rookvrije wereld gaat steunen, door een klein percentage van haar omzet uit tabak daarvoor vrij te geven. Zou ze echt een rookvrije wereld nastreven, dan zou ze per direct haar tabaksfabrieken stilzetten. Hier is dus iets anders aan de hand, zoals Frits van Dam van TabakNee vorige week al betoogde: een handige reclamestunt om internationaal aandacht te vragen voor haar nieuwste product, de Heatstick, die minder schadelijk zou zijn dan de gewone sigaret.

Kritisch

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat nog een stap verder en plaatste een zeer kritisch bericht op haar website. Zij noemt de oprichting van de Foundation for a Smoke-free World ‘een duidelijke poging om het FCTC-verdrag te overtreden en te interfereren in het maken van beleid.’
Het FCTC-verdrag is een uniek internationaal antirookverdrag dat door meer dan 180 landen is ondertekend, waaronder ook Nederland en de Europese Unie. De WHO noemt de oprichting van de Philip Morris-stichting ‘een grote alarmerende ontwikkeling die is bedoeld om de implementatie van het verdrag te schaden.’

Evidence-based

Het FCTC-verdrag is volgens de WHO het enige internationale antirookverdrag dat is gebaseerd op evidence-based wetenschappelijk onderzoek dat zich richt op het bereiken van een rookvrije wereld. Philip Morris zet er nu een eigen stichting naast die met flinke financiële ondersteuning zelf onderzoek gaat doen naar een rookvrije wereld. Dit onderzoek is waarschijnlijk bedoeld om twijfel te zaaien over wat er in het FCTC-verdrag staat, een oude lobby-tactiek van de tabaksindustrie: twijfel zaaien maakt dat antirookmaatregelen uitgesteld kunnen worden.
Saillant detail is bovendien dat Philip Morris Derek Yach heeft aangesteld als voorzitter van haar stichting. Yach was voorzitter van de WHO toen het FCTC-verdrag werd opgesteld.

Afstand

In het bericht op de website neemt de WHO volledig afstand van Yach en stelt dat zijn mening op geen enkele manier die van de WHO is. Volgens de WHO noemt de Philip Morris-stichting zich ‘onafhankelijk’ terwijl de stichting bijna volledig door de tabaksfabrikant is gefinancierd. Ook is er uit grondig onderzoek gebleken dat de tabaksindustrie in het verleden heeft geprobeerd daadwerkelijk effectief rookbeleid tegen te houden, te ondermijnen of vertragen door onderzoek te subsidiëren dat echt onafhankelijk onderzoek probeerde tegen te spreken.

Overtreding

De WHO waarschuwt de landen die het FCTC-verdrag hebben ondertekend dat het contact aangaan met de Foundation for a Smoke-free World een overtreding van het FCTC-verdrag betekent. Daarin staat dat overheden de tabaksindustrie of haar vertegenwoordigers op afstand moet houden als zij antirookbeleid maakt. De WHO wijst er ook op dat in het verdrag staat dat de partijen erkennen dat de tabaksindustrie zogenaamde ‘sociale verantwoordelijksprogramma’s’ gebruikt om te kunnen lobbyen. Met andere woorden: ze doen zich voor alsof ze het beste met de wereld voorhebben door stichtingen en initiatieven te steunen om het feit te verhullen dat ze een dodelijk product op de markt blijft brengen waar jaarlijks wereldwijd zes miljoen mensen vroegtijdig aan overlijden. 
Tot grote frustratie van directeur Derek Yach raadt de WHO regeringen af om op wat voor manier dan ook samen te werken met het Philip Morris fonds.  

Nog altijd verslavend

Ook waarschuwt de WHO nog speciaal voor de Heatsticks, de volgens de industrie minder schadelijke variant van de gewone sigaret. Deze ‘electronic nicotine delivery systems’ (ENDS) bevatten tabak en nicotine en zijn daardoor nog altijd verslavend. Landen doen er volgens de WHO goed aan deze ENDS kritisch te bekijken en de goede bedoelingen van de industrie met een grote korrel zout te nemen.