De tabaksindustrie richt zich in de VS specifiek op mensen met psychische aandoeningen en ook op militairen. Dat stelt de anti-tabaksorganisatie Truth Initiative in een aantal video’s die afgelopen zondag in de reclameblokken rond MTV’s Music Awards werden uitgezonden op de Amerikaanse televisie.

Door de webredactie

‘Know the truth. Spread the truth. Finish it.’ (Ken de waarheid. Verspreid de waarheid. Maak er een eind aan.) luidt de afsluiting van een aantal TV-reclames van de Amerikaanse anti-tabaksorganisatie Truth Initiatiave. Een van die filmpjes wijst erop dat in de VS 40 procent van alle sigaretten worden gerookt door mensen met mentale gezondheidsproblemen en drugsgebruikers. Uit interne documenten van de tabaksindustrie blijkt dat de industrie op enig moment zelfs gratis sigaretten leverde aan psychiatrische klinieken.

Steun aan de troepen

Een andere video brengt naar buiten dat 38 procent van de rokende militairen daarmee is begonnen nadat ze in dienst kwamen. Ook hier laten interne documenten zien dat de tabaksindustrie sigaretten uitdeelde op militaire bases onder het mom van ‘steun aan onze troepen’.
De documenten maken duidelijk dat de tabaksindustrie psychiatrische patiënten en militairen exploiteert voor eigen gewin, stelt directeur Robin Koval van Truth Initiative in The Washington Post. “Nu het aantal rokers daalt, vindt de industrie het steeds moeilijker om vervangende rokers te vinden”, zegt hij tegen de krant. “Dus richt de industrie zich op mensen op basis van hun moeilijkheden in het leven en wie ze zijn. Dat is schokkend en walgelijk.”

Grote verschillen in tabaksgebruik

In de VS is het tabaksgebruik nu op het laagste niveau ooit, met nog slechts 15 procent rokers onder de bevolking als geheel en nog maar 8 procent sigarettenrokers onder middelbare-scholieren (20 procent gaf aan ‘enig tabaksproduct’ te gebruiken, dus inclusief sigaren, pijpen, waterpijpen en e-sigaretten). Maar zoals The Washington Post eerder berichtte is de sociaaleconomische verdeling onder de rokers totaal scheef. Onder volwassenen met alleen high school rookt 40 procent, blijkt volgens de krant uit cijfers van de Centers for Disease Control and Prevention.
Ook geesteszieken en militairen zijn oververtegenwoordigd. Van mensen met psychische aandoeningen rookt 33 procent. Cijfers uit 2011 lieten zien dat in het Amerikaanse leger de helft aangaf te roken of in de twaalf maanden ervoor te hebben gerookt. Van de militairen in actieve dienst rookte 24 procent regelmatig.

Stoppen helpt patiënten

Roken door mensen met een psychische stoornis is niet alleen in Amerika een probleem. Overal in de Westerse wereld is dit aan de hand, schrijft professor Geert Dom van de Universiteit Antwerpen in een column op de website van het Trimbos-instituut. Hij schrijft: “Het klinkt onvoorstelbaar maar is toch waar. In onze Westerse samenleving wordt ongeveer de helft van alle verhandelde sigaretten verkocht aan mensen met een psychische aandoening”
En zowel Dom als Koval van Truth Initiative geven aan dat het juist voor deze patiënten van levensbelang is om te stoppen met roken. Veel behandelaars geloven in de door de tabaksindustrie verspreide fabel dat roken mensen helpt te ontspannen. Zij willen daarom hun patiënten niet ook nog eens belasten met de ontwenningsverschijnselen die horen bij het stoppen met roken.
“De echte waarheid is dat stoppen hun mentale conditie juist helpt”, zegt Koval. “Zij die verslaafd zijn en stoppen met roken terwijl ze aan het herstellen zijn hebben minder kans om terug te vallen. Depressies, angsten, al die aandoeningen zijn erbij gebaat als mensen stoppen.”
En Dom schrijft: “Rookstop-programma’s tonen bij patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen significante effecten. […] Het aanbieden van een rookstop-programma moet een standaard onderdeel zijn van elke psychiatrische behandeling!”

GGz Breeburg rookvrij

Het probleem van roken in de geestelijke gezondheidszorg komt ook in Nederland langzaam op de kaart. Begin juli maakte GGz Breburg in Tilburg bekend dat het als een van de eerste ggz-instellingen in het land de eigen gebouwen rookvrij gaat maken. In het Brabants Dagblad zei een projectleider dat de cliënten daar intensief bij worden betrokken: “Zij zijn heel enthousiast en staan zelfs te popelen om ons nieuwe rookbeleid uit te rollen. We hadden meer weerstand verwacht, maar het blijkt dat cliënten zelf ook vaak wel willen stoppen, maar niet weten hoe. Samen met de cliëntenraad en andere netwerkpartners, bijvoorbeeld Novadic Kentron [een instelling voor verslavingszorg, red.], gaan we kijken hoe we aanbod op maat kunnen aanbieden aan cliënten met een stopwens”
Behalve voor de algemene gezondheid van de patiënten en de brandveiligheid in de gebouwen is het uitbannen van roken in veel gevallen ook bevorderlijk voor het herstel van de patiënten, legt de projectleider uit. “Roken kan de werking van bepaalde medicijnen beïnvloeden. Zo hebben schizofreniepatiënten die roken vaak een hogere dosis antipsychotica nodig, doordat nicotine de afbraak van deze middelen versnelt.”