UPDATE 25-08-2017
Uit documenten die in handen zijn gekomen van The Guardian blijkt dat tabaksproducent British American Tobacco in oorlogsgebieden in Afrika en het Midden-Oosten heeft geprobeerd om hun afzetmarkt te vergroten door van de penibele situatie gebruik te maken.

Door de webredactie

‘Terwijl burgers werden gedood en steden werden vernietigd, probeerde British American Tobacco (BAT) van de kans gebruik te maken en haar afzetmarkt te vergroten’, schrijft The Guardian. De krant haalde de informatie uit gelekte interne documenten van BAT, een van de grootste tabaksfabrikanten ter wereld. De tabaksgigant heeft van de zwakke politieke en sociale situatie in oorlogsgebieden in Afrika en het Midden-Oosten – waaronder Syrië – gebruik proberen te maken om haar eigen winsten te vergroten.

Klokkenluider

The Guardian heeft de documenten in kunnen zien dankzij Paul Hopkins, een klokkenluider die dertien jaar in Afrika voor de tabaksproducent heeft gewerkt. Hopkins trok eerst intern bij BAT aan de bel nadat hij onethisch gedrag had vastgesteld. In 2015 werd hij op straat gezet. Hij besloot bij de BBC te onthullen hoe BAT te werk ging in Afrika, waardoor onder andere bekend werd dat de tabaksfabrikant ambtenaren omkocht in Kenya. Eerder deze maand besloot het Britse Serious Fraud Office een onderzoek in te stellen.

Zwarte markt

Toen de algemeen als terroristisch beschouwde islamitische organisatie Al Shabaab de verkoop van sigaretten in Somalië verbood in 2008 en 2009, zorgde BAT ervoor dat sloffen vol sigaretten in zwarte tassen onder handelaren werden verdeeld. Op een PowerPointpresentatie van BAT van 22 juni 2011 valt te lezen: “Market Assumptions. Somalia. The No-Smoking ultimatum made by Al-Shabaab now in effect. Cigarettes are now a black market commodity. Distribution is being made in black paper bags. This resulted in about 16% decrease in IMS in May, with 1st week of June already 23% down compared to plan.”
Met andere woorden: ‘Sigaretten moeten nu op de zwarte markt worden verhandeld. Ze worden in zwarte papieren zakken gedistribueerd.’ Twee dagen voordat de onafhankelijkheid in Noord-Soedan werd uitgeroepen, waardoor vier miljoen mensen op de vlucht sloegen, lanceerde BAT er haar tabaksproducten.

Miljoenen dollars

Uit de uitgelekte documenten blijkt ook dat BAT in de Democratische Republiek Congo een dorp heeft opgericht waar tabak wordt verbouwd en verwerkt, maar dat niet op de kaart is terug te vinden. Om de medewerkers te betalen zijn miljoenen dollars in het geheim in het dorp afgeleverd. Hopkins vertelde aan The Guardian hoe hij zelf miljoenen dollars mee moest nemen naar Auzi in Congo, om de medewerkers daar te kunnen betalen. Hij kon zijn beweringen ondersteunen met fotografisch bewijs.

Over het Midden-Oosten schrijft BAT in de uitgelekte interne communicatie dat er ondanks de volatiele markten goede winsten worden behaald voor Dunhill. ‘In Iran en Irak is het volume indrukwekkend toegenomen.’ En: ‘Ondanks de moeilijke handelsomstandigheden in Syrië is het maandelijkse verkoopcijfer voor Kent verdubbeld.’

Ontkend noch bevestigd

In een reactie heeft een woordvoerder van BAT tegen The Guardian de aantijgingen niet per se ontkend of bevestigd. Wel zegt de fabrikant altijd heel secuur om te gaan met de regels die in het betreffende land gelden. “We willen de consument in ieder land waar we opereren een complete keuze aan merken kunnen aanbieden,” verklaarde de woordvoerder.

UPDATE 25-08-2017
The Campaign for Tobacco-Free Kids heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie en Veiligheid en de Handelscommissie gevraagd om BAT en haar dochterbedrijven te onderzoeken op fraude en corruptie in Afrika.