Aandelenkoersen van tabaksfabrikanten daalden vorige week na de aankondiging dat de Amerikaanse Food and Drug Administration uit is op het elimineren van de verslavende nicotine uit sigaretten. Advocaat Bénédicte Ficq heeft dit gegeven direct ingebracht bij het Openbaar Ministerie ter ondersteuning van haar aangifte tegen de tabaksindustrie.

Update 04-8-2017 Historicus Robert N. Proctor schrijft een commentaar op het nieuws van de FDA 
Update 20-8-2017 Scott Gottlieb, Commissioner of Food and Drugs bij de FDA zet het beleid van zijn organisatie uiteen

Door de webredactie

“Iedereen snapt dat als de sigaret niet meer verslavend is, er geen volgende generatie rokers komt.” Zo verklaart longarts Wanda de Kanter, tevens voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd, in een artikel in het AD het kelderen van de aandelenkoersen van tabaksfirma’s na de aankondiging van de Food and Drug Administration (FDA) dat het nicotinegehalte van sigaretten omlaag moet.
De FDA kondigde afgelopen vrijdag aan dat het een publieke dialoog wil starten over het verlagen van het nicotinegehalte in traditionele sigaretten tot een niveau dat niet meer verslavend is. De FDA wil dit doen door een Advance Notice of Proposed Rulemaking (kennisgeving van voorgenomen regelgeving) te publiceren om input te verzamelen over de potentiële gezondheidswinst en over eventuele tegengestelde effecten van een verlaging van het nicotinegehalte in sigaretten.

480.000 doden

In de VS sterven ieder jaar 480.000 mensen aan ziekten die door het roken zijn veroorzaakt. Met het nieuwe plan wil de FDA de bewustwording vergroten over de verslavende werking van nicotine. “De overweldigende hoeveelheid doden en ziektes die kunnen worden toegeschreven aan tabak wordt veroorzaakt door de verslaving aan sigaretten, het enige legale consumentenproduct dat wanneer gebruikt zoals bedoeld de helft van zijn langdurige gebruikers doodt”, aldus FDA-bestuurder en arts Scott Gottlieb in het persbericht.
De redenering achter het besluit is dat 90 procent van de volwassen rokers in de VS voor zijn 18de is begonnen met roken. Elke dag steken 2.500 tieners hun eerste sigaret op. Verlaging van het nicotinegehalte kan voorkomen dat deze jongeren verslaafd raken aan sigaretten.

Sigaretten ‘lekker’ door nicotine

In het AD juicht longarts De Kanter het besluit van de FDA toe. “Veel mensen snappen namelijk nog steeds niet dat roken alleen maar ‘lekker’ wordt gevonden omdat je aan je verslaving toegeeft: je lichaam vraagt om nicotine, dat is naar en dat gaat weg als je rookt. Dát is de zogenaamde kick. In een niet-verslavende sigaret moet zo weinig nicotine zitten, dat je er wel honderd tegelijk moet roken om nog aan je kick te komen.”
Dat is precies wat Robert West, hoogleraar gezondheidspsychologie aan het University College London en een autoriteit op het gebied van tabaksontmoediging nog doet twijfelen aan de FDA-plannen. In The Guardian zegt hij: “Het idee om geleidelijk aan het verslavende ingrediënt in sigaretten, de nicotine, te verlagen, lijkt aantrekkelijk. Maar behalve wanneer de nicotine snel en vrijwel helemaal uit alle beschikbare tabaksproducten wordt gehaald – wat onwaarschijnlijk lijkt –, is het risico dat de dingen alleen maar erger worden omdat rokers harder zullen gaan roken om aan de nicotine te komen die ze nodig hebben. Daardoor zullen ze meer schadelijke teer binnenkrijgen.”

‘Goed beleid altijd invoeren’

Maar epidemioloog John Britton van de Universiteit van Nottingham en directeur van het UK Centre for Tobacco & Alcohol Studies geeft de FDA het voordeel van de twijfel met de stelling: “Ik zou altijd willen pleiten voor de gedachte dat wanneer beleid een goed idee is, je het sowieso moet invoeren.”
Het FDA-plan is onderdeel van een geïntegreerde aanpak van het jeugdroken, waarbij de e-sigaret als minder schadelijk alternatief wordt gezien voor de gewone sigaret. Terwijl de e-sigaret nu nog als een opstap wordt gezien naar het roken van traditionele sigaretten, zou die overstap niet meer worden gemaakt als gewone sigaretten niet meer verslavend zijn. Jonge rokers zouden het dan bij de e-sigaretten houden.

Lastig

Niet iedereen is positief over het plan van de FDA. Tabaksanalist Adam Spielman van de Citigroup zei in de Wall Street Journal niet te geloven dat de FDA er in zal slagen om het nicotinegehalte op een niet verslavend niveau te krijgen, omdat het lastig zal zijn die drempel te bepalen. Bovendien is het moeilijk om sigaretten te maken met een erg laag niveau aan nicotine en er zal volgens hem grote politieke weerstand komen. Spielman vindt de koersval van de tabaksaandelen dan ook niet gerechtvaardigd.
Het is verder te verwachten dat de tabaksindustrie intensief gaat lobbyen om deze maatregel tegen te houden. Altria, het moederbedrijf van Philip Morris, liet in een reactie weten dat “het vaststellen van een [nicotine]standaard een proces van overleg is, met vele mogelijkheden voor belanghebbende partijen om hun gezichtspunt te geven. Wij zijn van plan om volledig betrokken te zullen zijn gedurende dit proces.”
Voor de goede verstaander betekent dit dat Altria/Philip Morris vanaf het begin invloed zal willen uitoefenen op het besluitvormingsproces. De FDA zal zich daartegen teweer moeten stellen, omdat zulke inmenging in strijd is met het Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Artikel 5.3 stelt dat overheden geen invloed van tabaksfabrikanten op het tabaksontmoedigingsbeleid moeten toestaan.

Nieuw bewijs voor aangifte

De FDA-aankondiging zorgde volgens het AD tot koersdalingen van 15 tot 20 procent van aandelen in tabaksbedrijven. Strafrechtadvocate Bénédicte Ficq heeft dat gegeven direct ingebracht bij het Openbaar Ministerie ter ondersteuning van de aangifte tegen de tabaksindustrie, die zij eerder deed namens twee longpatiënten en verschillende organisaties waaronder Stichting Rookpreventie Jeugd en KWF Kankerbestrijding.
Voor Ficq vormen de dalende aandelenkoersen aanvullend bewijs voor de aanklacht. “Omdat de aandeelhouders daar ook wel snappen dat als een sigaret niet meer verslavend is, niemand meer rookt”, zegt zij in de krant. “Met andere woorden, her is allang geen discussie meer dat tabaksproducenten bewust en opzettelijk mensen verslaafd maken en schade toebrengen.”
Het Openbaar Ministerie besluit naar verwachting later dit jaar of zij tot vervolging van de vier aangeklaagde tabaksproducenten over gaat.

Update 4 augustus 2017: 
In een commentaar op het nieuws van de FDA schreef historicus Robert N. Proctor (Stanford University en auteur van Golden Holocaust) in The New York Times: “Een wettelijk plafond voor nicotine in sigaretten zou een van de belangrijkste interventies in de geschiedenis van de menselijke gezondheid kunnen zijn.” Proctor schrijft dat de industrie de techniek al decennia in huis heeft om elk gewenst nicotineniveau in sigaretten aan te brengen. Reductie met een factor 10 zou sigaretten nauwelijks meer verslavend maken en zorgen dat kinderen die beginnen met roken gemakkelijk weer kunnen stoppen.

Update 20 augustus 2017:
In het New England Journal of Medicine zet Scott Gottlieb, Commissioner of Food and Drugs bij de FDA het beleid van zijn organisatie uiteen.