Persbureau Reuters heeft een databank vol interne documenten van Philip Morris online gezet. Daaruit blijkt dat de tabaksgigant er alles aan doet om het internationale antirookverdrag FCTC te ondermijnen, de WHO wil ‘neutraliseren’ en in landen als India gericht op jongeren adverteert.

Door de webredactie

Duizenden pagina’s telt de verzameling van interne documenten van Philip Morris die persbureau Reuters in handen kreeg. Het gaat om e-mails tussen directeuren, PowerPoint-presentaties, strategiedocumenten, tijdlijnen, marktanalyses en lobbydocumenten die dateren van 2009 tot en met 2016. In een online databank is een selectie van het materiaal te doorzoeken.

Reuters wijdde er de serie The Philip Morris Files aan, die uit twee delen bestaat en blootlegt hoe de tabaksgigant probeert invloed uit te oefenen op de in het Framework Convention on Tobacco Control-verdrag vastgelegde afspraken. Dit FCTC-verdrag is een internationaal verdrag dat onder de vlag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is opgesteld. 

Het FCTC-verdrag

Het verdrag behelst een scala aan antirookmaatregelen waarvan de 180 landen die het ondertekend hebben, hebben afgesproken dat ze die zullen invoeren om het aantal rokers terug te dringen. Nederland speelde destijds een grote rol bij de totstandkoming van het verdrag en is een van de ondertekenaars, net als de Europese Unie en al haar lidstaten.

In het verdrag staat onder meer dat landen tijdens het opstellen van antirookmaatregelen die ze willen invoeren geen contact met de tabaksindustrie of aanverwante belanghebbenden mogen hebben. De industrie mag geen partner zijn aan tafel tijdens het formuleren van antirookbeleid, omdat zij slechts haar eigenbelang dient (flink geld verdienen over de ruggen van verslaafde rokers), dat strijdig is met het overheidsbelang: de volksgezondheid verbeteren. Iedere twee jaar komen vertegenwoordigers van de landen die het verdrag hebben ondertekend samen om verdergaande antirookmaatregelen af te spreken en over de implementatie van het verdrag te vergaderen. De laatste keer was dat in New Delhi.

Coördinatie-kamer

Het was al langer bekend dat lobbyisten in opdracht van tabaksfabrikanten probeerden om tijdens de tweejaarlijkse conferentie te infiltreren en invloed uit te oefenen op de maatregelen door deze afgezwakt te krijgen of zelfs tegen te laten houden. Uit de documenten blijkt dat Philip Morris tijdens een eerdere conferentie in Moskou (2014) een ‘coördinatie-kamer’ had ingericht waar 42 lobbyisten aan het werk waren om de conferentie te infiltreren. Een van de lobbyisten stuurde een mail aan 33 anderen waarin hij hen allemaal feliciteerde met de bereikte successen: het beïnvloeden van antirookmaatregelen die de verkoop van sigaretten moesten inperken.

Andere strategie

In New Delhi (2016) werd de regel alsnog ingevoerd doordat de conferentie niet open was voor het publiek, zodat er geen vertegenwoordigers van tabaksfabrikanten naar binnen konden komen. Japan Tobacco International en British American Tobacco probeerden dat wel. Philip Morris (PMI) hield zich koest, althans zo leek het. Uit de nu gepubliceerde interne documenten blijkt dat zij wel degelijk in New Delhi aanwezig waren, maar geheime vergaderingen hadden belegd met vertegenwoordigers van landen om te proberen hen te beïnvloeden. Ook blijkt uit de strategiedocumenten dat PMI zijn lobby vooraf had gericht op landen zelf, met de bedoeling dat regeringen niet alleen vertegenwoordigers van de ministeries van Volksgezondheid maar ook van Economische Zaken en Landbouw (vanwege de tabaksboeren) af zouden vaardigen, om daarmee de discussie op de conferentie te beïnvloeden. Economen denken immers sneller aan de opbrengst van tabaksaccijns voor de staatskas en zullen sneller proberen antirookmaatregelen tegen te houden.

Het lukte PMI om met een aantal vertegenwoordigers van landen om tafel te gaan zitten. Zo is er fotografisch bewijs dat een minister van Vietnam met Philip Morris sprak.

Afzwakken invloed

Philip Morris heeft zich ook tot doel gesteld om de invloed van de WHO op antirookbeleid af te zwakken of te ‘neutraliseren’. Uit de documenten blijkt bovendien dat PMI er alles aan doet om tabak blijvend onderdeel te laten uitmaken van internationale handelsverdragen, zodat het die verdragen vervolgens kan gebruiken om rechtszaken te beginnen als landen antirookmaatregelen overwegen. Handelsverdragen worden gesloten tussen landen om handel te vergemakkelijken. De industrie gebruikt die afspraken om de regelgeving voor tabaksproducten in het ene land tegenover de regelgeving van het andere land te plaatsen. Zo kan er volgens de industrie bijvoorbeeld geen handel plaatsvinden als tabaksverpakkingen in het ene land er anders uit moeten zien dan in een ander land.

Marketing gericht op jeugd

Op kleinere schaal laten de interne documenten zien welke strategie Philip Morris gebruikt om jongeren aan het roken te krijgen. In India worden bijvoorbeeld zeer kleurrijke reclames geplaatst en gratis Marlboro-sigaretten uitgedeeld bij feesten. Na het uitkomen van dit verhaal, heeft de Indiase overheid overigens bekendgemaakt Philip Morris om opheldering te vragen en gerechtelijke stappen te overwegen.

Enorme slagkracht

Met een leger van 600 bedrijfslobbyisten en een jaarlijkse winst van 7 miljard dollar heeft Philip Morris een enorme slagkracht, zo groot dat het blijvend moeilijk zal zijn om de tabaksindustrie op alle terreinen voor te blijven en tegen te houden. Ter vergelijking: het secretariaat van de FCTC, dat zich in Genève bevindt op de burelen van de WHO, heeft 19 medewerkers en een budget van 6 miljoen dollar, waarvan 460.000 dollar beschikbaar is om de invloed die de industrie wil uitoefenen tegen te houden. Een ongelijke strijd, zoals David tegen Goliath, met het verschil dat David tenminste nog een slinger had waarmee hij Goliath kon doden. Een dergelijk wapen tegen de tabaksindustrie is bij lange na nog niet in zicht. Maar zolang er interne documenten uitlekken die inzicht verschaffen in wat de industrie bekokstooft om haar winsten hoog te houden, hebben overheden in ieder geval iets in handen om zich te wapenen tegen de tabaksindustrie.

De Reuters serie The Philip Morris Files is online te lezen: deel 1 en deel 2.