Elk jaar sterven in Duitsland zo’n 121-duizend rokers en meerokers aan de gevolgen van tabaksconsumptie, dertig keer meer dan het gemiddelde aantal jaarlijkse verkeersdoden aldaar. En toch heeft Duitsland verreweg de meest lakse tabaksreclamewetgeving van alle landen binnen de EU. CSU-minister Christian Schmidt wil daar wat aan doen, maar stuit op weerstand in zijn eigen partij. De lobby van de tabaksindustrie spint daar garen bij.

Door de webredactie

In 2015 gaven tabaksfabrikanten in Duitsland 91 miljoen euro uit om hun sigaretten via gelikte posters op billboards aan te prijzen. Duitsland is het enige land in de EU dat zulke reclame voor tabak nog toestaat, bericht Spiegel Online op 7 maart. Die situatie is te wijten aan de fractie van het CDU/CSU in het Duitse parlement en vooral aan hun voorzitter Volker Kauder. Sinds tien maanden houden Kauder en zijn medestanders een wetsontwerp gegijzeld van hun partijgenoot, CSU-minister Christian Schmidt.
Schmidt, de voor het tabaksbeleid verantwoordelijke federale minister van Voedingszaken, wil reclame voor sigaretten in de openbare ruimte met ingang van 2020 verbieden om zo kinderen beter tegen tabaksverslaving te beschermen.

Onderzoek

Uit onderzoek is gebleken dat reclame voor tabak via billboards vooral jongeren tot roken verleidt.
Vier van de vijf nicotineverslaafden in Duitsland zijn in hun tienertijd gaan roken. De tabaksfabrikanten hebben zichzelf weliswaar verplicht om hun reclame niet op kinderen en jongeren te richten, maar of dit serieus moet worden genomen? TabakNee berichtte in april 2014 al over de ook in Duitsland gevoerde campagne van Philip Morris: “'Don't be a maybe, Be Marlboro” die specifiek op tieners was gericht. 

Stagnatie

Al in april 2016 heeft de Duitse minister-president Angela Merkel en haar kabinet goedkeuring verleend aan Schmidts wetsvoorstel. Het hoeft nu alleen nog maar door het parlement. Maar juist daar stagneert de geplande wet. De CDU/CSU-fractie zet het wetsontwerp eenvoudig niet op de agenda, terwijl de tijd begint te dringen: als de Bondsdag (het Duitse parlement) de komende weken niet eindelijk met het wetsvoorstel aan de slag gaat, is de kans voorbij om het in deze kabinetsperiode nog te behandelen. “En dan is het voorstel van Schmidt geschiedenis”, aldus Spiegel Online. “De tabaksbranche rekent al op haar overwinning.”

Lobby-paradijs

Volgens Spiegel Online is Duitsland het lobby-paradijs voor de “dodelijke industrie”, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie de tabaksbranche betitelt. Elk jaar sterven in Duitsland zo’n 121-duizend rokers en meerokers aan de gevolgen van tabaksconsumptie, dertig keer meer dan het gemiddelde aantal jaarlijkse verkeersdoden aldaar. En toch heeft Duitsland “verreweg de meest lakse reclamewetgeving van alle landen binnen de EU. Zelfs Bulgarije heeft intussen billboard-reclame voor tabak verboden”.

In het artikel schrijft Spiegel Online dat de Duitse regering de reclame voor tabak in de openbare ruimte allang had moeten verbieden. Al in 2004 werd het internationale tabaksontmoedigingsverdrag (FCTC) door Duitsland geratificeerd. Daarmee heeft zij beloofd om, uiterlijk in 2010, een “veelomvattend” verbod in te voeren van alle vormen van tabaksreclame. Zeven jaar na deze deadline heeft de Duitse regering haar belofte nog steeds niet ingelost en is het nog maar de vraag of het in 2020 wel gaat lukken.

Blamage

Spiegel Online noemt het een blamage, vooral voor minister Schmidt. Hij kondigde twee jaar geleden al een veelomvattend reclameverbod voor tabakswaren aan, dat vanaf 2018 in werking had moeten treden. Maar zijn partijgenoten en het door de SPD (toen nog onder Sigmar Gabriel) geleide ministerie van Economische Zaken, hebben het plan afgezwakt en de termijn opgerekt tot 2020. Een vertwijfelde Schmidt probeert zijn wetsontwerp nu alsnog te redden.

Brandbrief

Begin november 2016 kregen alle 310 partij-afgevaardigden een brandbrief. De afzender was niet alleen Schmidt, maar ook de minister van Volksgezondheid Hermann Gröhe (CDU) en Marlene Mortler (CSU), de verantwoordelijke bewindspersoon voor het drugsbeleid. “Kinderen en jongeren kunnen niet om de reclame voor tabak in de openbare ruimte en bioscopen heen”, waarschuwden zij in de brief. En iedere tiener die verslaafd aan roken raakt, komt de Duitse Staat duur te staan. Tegenover de jaarlijkse tabaksaccijnzen van 14 miljard euro staan de door het roken veroorzaakte kosten: 78 miljard euro per jaar. De schrijvers van de brandbrief wezen ook op de brede instemming van de Duitse bevolking voor een tabaksreclameverbod (74 procent van de bevolking is daar vóór).

Schoolvoorbeeld

Maar Kauder en zijn medestanders hebben geen boodschap aan de brief. Frank Tempel van de partij Die Linke noemt dit een schoolvoorbeeld van de succesvolle lobby tegen het openbaar belang, tegen de bescherming van de jeugd, tegen de zelf aangegane verplichtingen die voortvloeien uit het internationale tabaksontmoedigingsverdrag en tegen het gezond verstand.

Der Spiegel beschikt over een brief van een burger die de fractievoorzitter van de CDU/CSU om opheldering heeft gevraagd over hun tegenwerking van het wetsvoorstel. Kauder’s antwoord op die brief luidde dat in een vrij land ook vrije reclame voor legale producten moet plaatsvinden. “Wie eenmaal de weg van reclameverboden inslaat, zal vervolgens moeilijk tegen een verbod kunnen zijn van andere producten, zoals alcohol of suiker.” Dat is exact hetzelfde argument als dat van de sigarettenbranche in Duitsland, merkt Spiegel Online op.

Nederland

Ook voor Nederland zijn de ontwikkelingen in Duitsland van belang. Zo zijn sigaretten in Duitsland ongeveer 10 procent goedkoper dan hier. Rokers die bij de Duitse grens wonen, kunnen daar de voordelige sigaretten kopen. Hoog tijd dat de accijnzen worden geharmoniseerd, want die zijn immers verantwoordelijk voor de prijsverschillen. Bovendien is het aannemelijk dat ook Nederlandse jongeren die langs de grens wonen, verleid worden door de Duitse tabaksreclame.

TabakNee zal het verdere verloop van de Duitse reclame-kwestie, die ook voor Nederland van belang is, nauwgezet blijven volgen.