OPINIE

Het ministerie van Volksgezondheid heeft de Tweede Kamer op haar verzoek een lijst met onderwerpen gestuurd waar men mee bezig is op het gebied van preventie en gezondheid. Het is raadselachtig wat precies de bedoeling van deze lijst is en wat de Tweede Kamer hier mee moet. Er wordt niets toegelicht, er worden geen prioriteiten aangegeven en er zit geen begroting bij. Tabak blijft een ondergeschoven kindje.
Door Frits van Dam

De overheid heeft zich twee grote doelen gesteld, zo schrijven minister Schippers en staatssecretaris Van Rijn in een brief van 8 februari jl. aan de Tweede Kamer: “Twee maatschappelijke opgaven staan rijksbreed centraal: de groei van het aantal mensen met chronische ziekten verminderen en de sociaaleconomische gezondheidsverschillen verkleinen.”
Tijdens het Algemeen Overleg Preventiebeleid op 14 december jl. (Kamerstuk 32 793, nr. 252) hadden Schippers en Van Rijn toegezegd een overzicht te zenden van de activiteiten op het gebied van preventie en gezondheid. Nu er woensdag 15 februari een nieuw overleg gepland staat, heeft de Kamer dat document net op het nippertje ontvangen.

Overzicht preventie activiteiten

Bij de brief zit een overzichtslijst van 80 onderwerpen die moeten aangeven wat de overheid aan preventie doet. Hoeveel de overheid per onderwerp investeert in euro’s staat er niet bij. Over de looptijd van de verschillende projecten wordt niets gemeld. Nergens wordt aangegeven wanneer welke ‘targets’ bereikt zouden moeten zijn.
Over rookpreventie is in de lijst het volgende te lezen: hulp bij stoppen met roken wordt vergoed via de zorgverzekering, er is een ondersteuningsprogramma rookvrije schoolpleinen, mensen kunnen gebruik maken van leefstijl coaching en er is het Promise programma (voorlichting aan zwangere vrouwen en hulp bij stoppen met roken door verloskundigen). De overheid investeert daarnaast in de Taskforce Rookvrije Start en steunt de NIX18-campagne. Dan zijn er nog de verplichte gezondheidswaarschuwingen op tabaksverpakkingen, een reclameverbod en leeftijdsgrens voor tabaksproducten en het wettelijke rookverbod in openbare ruimtes. Dat is het wel zo’n beetje.

Schijntje

Uit eerdere informatie weten we dat VWS aan tabaksontmoediging ruim tien miljoen euro besteedt.
Hoeveel dat is op het totale preventieprogramma van VWS, is niet een-twee-drie na te gaan en al helemaal niet af te leiden uit dit overzicht. Maar afgezet tegen wat de overheid binnenhaalt aan bloedgeld van verslaafde rokers (ruim 2 miljard euro) is dit een schijntje. 
Het aantal rokers in Nederland is de laatste jaren niet afgenomen (een kwart van de volwassenen rookt) en in Europa staan we met betrekking tot rookgedrag nog steeds in de achterhoede.

Tabaksontmoediging

Je zou daarom mogen verwachten dat VWS zich maximaal in zou zetten voor tabaksontmoediging. Maar de enige nieuwe ontwikkeling bij VWS in de laatste maanden is de productie van een filmpje om zwangere vouwen te waarschuwen dat roken riskant is voor de ongeboren vrucht. Dat is uiteraard nuttig, maar veel te weinig.
De displayban, een verbod op het in het zicht uitstallen van rookwaar in de supermarkten en andere verkooppunten van tabak, komt niet in het overzicht voor.
Deze maatregel zou wel degelijk onderdeel horen uit te maken van een evenwichtig preventiebeleid, immers de bedoeling ervan is dat een (jonge) consument de tabaksverpakkingen niet ziet, niet aan roken herinnerd wordt en dus minder snel in de verleiding komt om sigaretten te kopen. De Tweede Kamer heeft na veel aandringen wel gedaan gekregen dat de overheid dit verbod nu wettelijk moet gaan regelen.

Rookvrije generatie

Ook de term ‘rookvrije generatie’ komt nergens voor in het overzicht van VWS.
Vreemd, want juist een algeheel rookverbod voor burgers die na een bepaald jaar zijn geboren, zou een enorme afname kunnen betekenen in het aantal mensen met chronische ziekten (lees hier het artikel van longarts Wanda de Kanter over de rookvrije generatie in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde).
Met deze maatregel zouden Schippers en Van Rijn een van de door hen aangegeven maatschappelijke opgaven adequaat richting kunnen geven.

Ondergeschoven

Het overzicht van VWS maakt pijnlijk duidelijk dat het tabakspreventie programma het ondergeschoven kindje blijft op het ministerie, terwijl juist daar de grootste winst te halen valt. Wil de overheid haar preventie doelstellingen ooit halen, het aantal chronisch zieken terugdringen en sociaaleconomische verschillen verkleinen, dan moet zij echt serieuzer werk gaan maken van tabakspreventie.