STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD

Aan de Minister van Defensie
Mevrouw Jeanine Hennis Plasschaert
Postbus 20701
2500 ES Den Haag

Amsterdam, 16 maart 2015

Inzake : Stichting Rookpreventie Jeugd

Betreft : Klacht over tabaksbeleid Ministerie van Defensie

____________________________________________________________________

Excellentie,

Namens de Stichting Rookpreventie Jeugd dien ik hierbij een klacht in over het tabaksbeleid van uw ministerie.

Klaagster is een stichting met volledige rechtsbevoegdheid en heeft de navolgende statutaire doelstellingen:

• Het gebruik van tabakswaren onder in het bijzonder kinderen en jongeren te (doen) voorkomen, casu quo te beperken met als uiteindelijke doel tabaksgebruik tot geschiedenis te maken;

• Een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke bewustwording van de risico's en de gevaren van het gebruik van tabak en tabakswaren en aan het denormaliseren van het gebruik ervan tijdens in het bijzonder sociale, culturele, maatschappelijke en openbare activiteiten,

• Het verrichten van al hetgeen met vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.

De klacht spreekt verder voor zich zelf.

Wij hebben het bureau van de Nationale Ombudsman gevraagd om de klacht naar u door te sturen.

Wij zouden het op prijs stellen spoedig van u te vernemen.

Met vriendelijke groet,

F.S.A.M. van Dam,

Secretaris van de Stichting Rookpreventie Jeugd

STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD

Klacht over het tabaksbeleid van het Ministerie van Defensie

Algemene achtergrond

Het gaat bij deze klacht over de rol die uw departement in de strijd tegen het roken vervult en dient te vervullen. In de Conclusie van antwoord op de dagvaarding die de Stichting Rookpreventie Jeugd (verder te noemen SRPJ) tegen de Staat der Nederlanden (Ministeries van Algemene Zaken, van Buitenlandse Zaken, van Volksgezondheid Welzijn en Sport, van Financiën, van Economische Zaken en van Binnenlandse Zaken) heeft ingediend, wordt door de landsadvocaat namens de staat gesteld (2.1.1) :

"Vooropgesteld moet worden dat de Staat zonder meer onderschrijft dat het gebruik van tabak zeer schadelijk is voor de gezondheid. Ter bevordering van de volksgezondheid staat het belang van het zoveel mogelijk ontmoedigen van tabaksgebruik dan ook voorop. Indachtig dat doel hanteert de Staat al jaren een actief tabaksontmoedigingsbeleid dat er met name op is gericht om het roken onder jongeren terug te dringen en om niet rokers te beschermen tegen meeroken. Omdat de meeste rokers op jonge leeftijd beginnen, is hier immers de meeste winst te behalen. In het kader van het tabaksontmoedigingsbeleid zijn - en worden - door de overheid tal van maatregelen genomen. Bijvoorbeeld het verbieden van roken in alle openbare ruimten en horeca, het verhogen van de minimumleeftijd voor de aanschaf van tabaksproducten en het publiceren van (schadelijke) ingrediënten van tabaksproducten op internet".

Verder stelt de landsadvocaat (5.2.3): "Accijnsheffing is een belangrijk instrument in het tabaksontmoedigingsbeleid". Deze uitgangspunten van de Staat onderschrijft de SRPJ ten volle.

De verantwoordelijkheid van het departement van defensie

Gezien het grote aantal jonge werknemers in dienst van het ministerie van defensie heeft uw departement een bijzondere verantwoordelijkheid ten aanzien van het gebruik van dit zeer schadelijke consumentenproduct. Het verbaast de SRPJ daarom ten zeerste dat juist bij uw departement de praktijk haaks staat op het hier boven geformuleerde beleid van de Staat. Zij werkt dat hieronder uit.

Het tabaksbeleid bij het ministerie van defensie

De SRPJ heeft op basis van een klokkenluider een drietal artikelen op haar website TabakNee gepubliceerd onder de titel: 'De goedkope sigaretten van defensie'. In deze artikelen vertelde beroepsmilitair René (schuilnaam) dat bij de NAVO goedkope, want belastingvrije, sigaretten kunnen worden gekocht. Sigaretten, cigarillo's, sigaren en rooktabak vallen daaronder. Als gevolg van deze belastingvrijstelling kunnen deze rookwaren op de NAVO-bases dus vrij van accijns gekocht worden. Hierdoor wordt elk pakje erg goedkoop en dus de prikkel voor jonge militairen om te beginnen met roken sterker. Maar ook voor rokers onder de soldaten die eerder met roken gestopt zijn, ligt de verleiding op de loer, omdat zijn/haar omgeving rookt: een bekende en belangrijke factor voor terugval in het oude verslavende gedrag. Bovendien mag het personeel dat werkt op NAVO-hoofdkwartieren (het zogenaamde AFCENT-personeel), volgens de rantsoenkaart driehonderd sigaretten per week belastingvrij kopen. Dat is meer dan twee pakjes per dag.

En als het gezin van de militair meegaat op oefening, kunnen ook de gezinsleden, van het belastingvoordeel gebruik maken. Gezinsleden ouder dan 17 jaar mogen volgens het overzicht tachtig sigaretten per week belastingvrij kopen. Opmerkelijk, want dat betekent dat je bij Defensie sigaretten mag kopen als je 17 jaar bent. Geldt voor Defensie niet de wet die per 1 januari 2014 de verkoop van sigaretten aan jongeren onder de 18 verbiedt?

Door sigaretten tegen spotprijzen te koop aan te bieden bevordert de overheid het tabaksgebruik. Hoewel er geen specifieke cijfers over de Nederlandse situatie bekend zijn is uit Amerikaans onderzoek bekend dat het aantal rokers in militaire dienst hoger ligt dan onder vergelijkbare leeftijdsgroepen en tot aanzienlijke morbiditeit en kosten leidt. Het is niet aannemelijk dat dit in Nederland anders ligt.

De vragen van de Stichting Rookpreventie Jeugd over het tabaksbeleid bij defensie

De SRPJ heeft naar aanleiding van deze artikelen aan uw departement een aantal vragen gesteld die kort samengevat er op neer komen of het juist is:

• dat uw ministerie (het beginnen met) roken faciliteert door op Defensiebases in het buitenland rookwaar, accijns- en btw-vrij, te koop aan te bieden. Rookwaar kost hierdoor een fractie van de normale kleinhandelsprijs.

• dat uw ministerie deze goedkope rookwaar verkoopt aan militairen en hun gezinsleden vanaf dat ze minimaal 17 jaar zijn.

In reactie op deze vragen van de SRPJ liet het ministerie van Defensie weten dat defensiemedewerkers zelf bepalen of ze wel of niet roken, en dat militairen worden gestimuleerd om te sporten en gezond te leven „omdat ze als militair moeten voldoen aan de fysieke eisen van Defensie, die hen geschikt maakt voor uitzending". De Stichting tekent hierbij aan dat het ministerie volstrekt voorbij gaat aan het ernstig verslavende karakter van sigaretten. Dé Nederlandse verslavingsexpert Prof. Wim van den Brink is van oordeel dat nicotine in de zelfde categorie valt qua verslaving als heroïne en cocaïne. Van vrije keuze, zoals door het ministerie gesteld, is dan ook geen sprake.

Gezien het feit dat u bovenstaande vragen niet in ontkennende zin beantwoord hebt leest de SRPJ een bevestigend antwoord in uw reactie. De SRPJ kan dan ook niet anders dan concluderen dat het ministerie haar zorgplicht ten aanzien van aan haar toevertrouwde militairen in ernstige mate verwaarloost.

Informatie leerde verder dat er ook geen sprake is van een gericht tabaksontmoedigingsbeleid voor militairen die roken en er ook geen antirook-coaches aangesteld zijn bij defensie.

tags:  rookbemoedigingsbeleid | klacht | accijns, tabak | antirookbeleid