Per 20 mei 2016 moet de Tabakswet zijn aangepast aan nieuwe Brusselse regelgeving. Wat gaat er wel, maar vooral ook niet in ons land gebeuren? Dat liet staatssecretaris Martin van Rijn (Volksgezondheid) doorschemeren in recente Kamerstukken. In een serie neemt TabakNee zijn plannen onder de loep. Dit is deel vier: Er komt geen plain packaging – dus geen standaardverpakking – voor tabak. En een uitstalverbod voor tabaksproducten gaat op de lange baan.

Door de webredactie

Plain packaging is een antirookmaatregel waarbij tabaksproducten gestandaardiseerd verpakt moeten worden, zodat een fabrikant niet meer met merkuitingen reclame kan maken. Het doel is roken minder aantrekkelijk te maken voor jongeren. Per 20 mei 2016 zullen er grotere waarschuwingen op tabaksverpakkingen worden ingevoerd, in totaal 65 procent van het oppervlak van de verpakking (zowel voor als achter), conform de eisen in de Europese Tabaksproductenrichtlijn.

Uit dit artikel blijkt dat bijna alle Nederlandse partijen wel voelen voor plain packaging. Op de vraag van PvdA-leden waarom de staatssecretaris niet verder gaat dan de Europese richtlijn en de overige 35 procent in Nederland ook blanco maakt zoals in Frankrijk, Groot-Brittannië, Hongarije en Ierland wel gaat gebeuren, zegt Van Rijn dat hij eerst de effecten van de invoering van de 65-procent-waarschuwingen wil afwachten (daar is dat woord weer).

Ingehaald door de feiten

De tabaksindustrie is tegen de invoering van deze antirookmaatregel en heeft rechtszaken aangespannen in Groot-Brittannië en Ierland. Van Rijn lijkt hiervan onder de indruk te zijn en zegt: "Tevens volg ik met interesse de ontwikkelingen in Engeland. Philip Morris International en British American Tobacco hebben daar op grond van het merkenrecht en intellectuele eigendomsrechten een rechtszaak aangespannen tegen de staat van het Verenigd Koninkrijk vanwege hun plannen om plain packaging in te voeren."

Maar Van Rijn wordt waarschijnlijk ingehaald door de feiten: plain packaging is niet onwettig, zo luidde het advies van de Advocaat-Generaal van het Europese Hof van Justitie. Dit jaar nog zal het Hof uitspraak doen. Als het advies van de Advocaat-Generaal wordt gevolgd, maakt dit de weg verder vrij voor andere landen die plain packaging overwegen in te voeren. Hopelijk valt Van Rijn niet terug op zijn mantra afwachten-afwachten-afwachten.

Display ban

Wat Van Rijn wel in de pen heeft is een mogelijk convenant met de supermarkten over een display ban: tabaksproducten worden dan niet meer in het zicht uitgestald, het gevolg van de motie (2 juli 2015) van Kamerleden Dik-Faber (CU) en Marith Volp (PvdA). Zij verzochten de regering een convenant te sluiten met de supermarktbranche "waarin wordt toegewerkt naar een displayban voor tabaksproducten [...]." Vooral kinderen zijn "fijngevoelig voor merkherkenning" en moeten niet aan tabaksreclame worden blootgesteld, aldus de motie. Een display ban is zeer waarschijnlijk zinnig om roken te ontmoedigen, meldde het Trimbos-instituut oktober vorig jaar.

Nadat de motie van Dik-Faber en Volp door de Kamer was aangenomen, is Van Rijn het gesprek aangegaan met de brancheorganisatie voor de supermarkten CBL. In deze Kamerbrief spreekt hij over de vorderingen: "Het is goed om te horen dat de bij het CBL aangesloten supermarktketens de intentie hebben uitgesproken om voor 1 juli 2016 invulling te geven aan een convenant waarin wordt toegewerkt naar een displayban voor tabaksproducten. Momenteel vinden pilots plaats waarin verschillende varianten van de display ban voor tabaksproducten worden getest. Deze pilots worden begin volgend jaar (2016, red.) uitgebreid en zullen als basis dienen voor het convenant."

Voorwaarde display ban

Nu komt er eerst zeven maanden uitstel en is het nog niet zeker of het er van gaat komen: Van Rijn vermeldt een belangrijke voorwaarde voor de supermarkten, namelijk "de betrokkenheid van overige verkooppunten van tabaksproducten bij het convenant". Dit betekent dat de supermarkten niet alléén aan een display ban gaan doen. Nee, tabaksspeciaalzaken en benzinepompen zouden mee moeten doen. Maar die zijn in grote mate afhankelijk van de verkoop van tabaksproducten en zullen dus nooit vrijwillig akkoord gaan met een display ban die waarschijnlijk schadelijk is voor de verkoopcijfers. En wat zegt Van Rijn over deze voorwaarde? "Ik zal bezien op welke wijze hier invulling aan kan worden gegeven en uw Kamer over de uitkomsten hiervan informeren."

Al met al dus een onderhandeling die, wederom, op niets meer dan vertraging zal uitlopen. Michel Rudolphie, Algemeen directeur van KWF Kankerbestrijding, schreef een blog over dit onderwerp, waarin hij tot dezelfde conclusie komt.
In het zwartste scenario zal de display ban er niet van komen.

Eerdere en latere delen lezen?
Voor deel 1 klik hier: Roken? Veel duurder moet je het niet maken.
Deel 2: Naleving leeftijdsgrens? Laat maar zitten. staat hier
Hier staat deel 3: Waardeloze leeftijdscontrolesystemen? Waarom niet?
Deel vijf: Valt rattengif in de sigaret onder bedrijfsgeheim?
Deel 6: Elke fabrikant zijn eigen systeem? So what.
Deel 7: Preventie? Zonde van het geld.
Deel 8: De tabaksaccijnzen voor preventie gebruiken? Waarom zouden we?