Vooruitlopend op de uitspraak, maandag 9 november om 15 uur in Den Haag, in de rechtszaak van Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat gaven hoogleraar internationaal recht en zorg Brigit Toebes en hoogleraar public affairs Arco Timmermans bij Radio EenVandaag hun visie op de zaak. 'Nederland kijkt en luistert mee. Het punt is gemaakt.'
Door de webredactie

Nederland loopt vergeleken bij omringende landen achter wat roken en het rookontmoedigingsbeleid betreft, maar met de rechtszaak van Stichting Rookpreventie Jeugd tegen de Staat loopt Nederland juist voorop. Dat zegt hoogleraar internationaal recht en zorg Brigit Toebes in een uitzending van Radio EenVandaag op 6 november over de rechtszaak. 'Er zijn wereldwijd allerlei tabakszaken, maar vaak is het de tabaksindustrie die een zaak aanspant tegen de overheid. Maar hier is het een stichting die opkomt voor de belangen van het niet-roken die een zaak aanspant. En dat is een mooi precedent, niet alleen voor hier, maar ook voor andere landen.'

En, zegt Toebes, het is indrukwekkend wat die stichting boven water heeft gekregen via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur. 'In de dagvaarding wordt blijk gegeven van frequent contact tussen de overheid en de tabaksindustrie.' 
[Zie daarvoor ook de serie 'Hoe onze overheid het internationale anti-rookverdrag aan haar laars lapt' op deze site] 

Firewall tegen tabaksindustrie

Die contacten, legt Toebes nog eens uit, zijn in strijd met het tabaksontmoedigingsverdrag (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Artikel 5.3 van het verdrag schrijft de ondertekenaars, waaronder Nederland, voor dat zij hun tabaksontmoedigingsbeleid moeten vrijwaren van beïnvloeding door de tabaksindustrie en haar lobby. In de praktijk betekent dat het optrekken van een firewall tegen de tabaksindustrie. Alleen contacten die gaan over de technische uitvoering van al vastgesteld beleid zijn, mits openbaar en transparant, toegestaan.

Publieke opinie

Ook hoogleraar public affairs Arco Timmermans volgt de zaak met grote belangstelling. 'Het is een interessante zaak. Je ziet dat deze stichting echt alle middelen gebruikt om niet alleen de tabaksindustrie, maar ook beleidsmakers, politici en ambtenaren, uit te dagen in hoeverre ze dat contact nou wel of niet mogen hebben.' Daarmee maakt Stichting Rookpreventie Jeugd inhoudelijk een punt, maar vestigt het ook nog eens de publieke aandacht op dit onderwerp, ziet Timmermans.

Vervolgens stelt hij vast de overheid met de nota 'Verduidelijking invulling artikel 5.3 WHO-Kaderverdrag' al heel ver gaat in de uitwerking van het bewuste artikel, overigens zonder te vermelden dat deze nota onder invloed van de rechtszaak tot stand is gekomen. De nota werd daags voor de inhoudelijke behandeling bij de rechtbank Den Haag naar de Eerste en Tweede Kamer gestuurd.

Het punt is gemaakt

Wat de uitspraak van de rechtbank maandag 9 november ook zal zijn, de boodschap dat beleidsmakers het niet goed doen en dat er veel te veel contact is geweest tussen overheid en tabaksindustrie is overgekomen, beaamt Timmermans. 'Als we naar deze hele puzzel kijken rond het tabaksbeleid en anti-roken dan is het ook maatschappelijke druk die ons in onze beschaving verder moet helpen. Nederland kijkt en luistert mee [in deze zaak], want we hebben het er in deze uitzending ook over.'

Het punt is gemaakt en Nederlanders kunnen daar hun eigen mening over vormen, stelt Timmermans, die verwacht dat de publieke opinie hier de buitenlandse wel zal gaan volgen.

Ook Toebes zegt het bemoedigend te vinden dat de overheid onder invloed van deze rechtszaak een nadere invulling van het FCTC-verdrag heeft opgesteld. 'Het is positief te horen dat de overheid zich daar langzamerhand anders aan in het opstellen is. Zo zie je dat zo'n zaak ook al een maatschappelijke verandering teweeg brengt. Het gaat niet alleen om de juridische uitspraak, maar om het hele proces er omheen dat in beweging wordt gezet.'