Een (dubieus) hart onder de riem van de sigarettenindustrie: op 5 december meldde de conservatieve nieuwssite Breitbart.com dat de conclusie dat plain packaging (sigaretten in standaardverpakking) in Australië het roken een slag heeft toegebracht, onjuist is.
Door de webredactie

Australië voerde de standaardverpakkingen in 2012 voor tabak in om het roken te ontmoedigen. Breitbart-journalist Donna Rachel Edmunds voert in haar artikel aan dat het aantal verkochte sigaretten in Australië in de periode na invoering van de standaardverpakking juist is toe- in plaats van afgenomen. Enerzijds doordat de (Australische) jeugd fors meer is gaan roken de laatste jaren. Anderzijds door een toegenomen sigarettensmokkel. "We willen niet teveel nadruk leggen op dit resultaat," schrijft Edmunds, "maar we moeten wel vaststellen dat elk bewijs dat door de plain packaging- maatregel huishoudens minder zijn gaan uitgeven aan tabaksproducten, totaal ontbreekt."

"Analyse"

Edmunds trekt deze conclusie op basis van haar "analyse" van getallen over rookgedrag door het Australische Instituut voor Gezondheid en Welzijn (AIHW). De cijfers van AIHW zouden aantonen dat het percentage jeugdigen dat rookt in de periode 2010-2013 met 36 procent is toegenomen. Dit percentage hebben we echter nergens in of buiten het onderzoek kunnen terugvinden.

De verkoop van illegale sigaretten zou ook gestegen zijn, en wel van 11,5 procent in 2011 naar 14,3 procent in het midden van 2014. "Een toename van bijna 25 procent," schrijft Edmunds. Ook hier hetzelfde: de genoemde percentages figureren alleen in het Breitbart-verhaal en nergens anders. Er blijkt allemaal weinig van te kloppen.

Om te beginnen: de getallen (en de daarop gebaseerde conclusies) van het AIHW gaan niet over de periode tussen de invoering van de plain packaging- maatregel (2012) en nu. Sommige gegevens betreffen de periode 1991-2013, andere de periode 1995-2013. Het is dus niet correct om op basis van de gepresenteerde getallen uitspraken te doen over de gevolgen van de invoering van plain packaging in Australië.

Minder jongeren roken

Wat laten de onderzoeksgegevens dan wel zien? Onder andere dat het aantal Australiërs van 14 jaar en ouder dat dagelijks rookt, bijna gehalveerd is sinds 1991, met de scherpste daling in de periode tussen 2010 en 2013 (van 15,1 naar 12,8 procent). Dat het aantal Australische jongeren tussen 12 en 17 dat nog nooit gerookt heeft, net als de voorgaande jaren hoog gebleven is, zo rond de 95 procent. Dat het aandeel jongeren in de leeftijdsgroep van 18 tot 24 dat nog nooit gerookt heeft, in de periode tussen 2010 en 2013 gegroeid is van 72 naar 77 procent. En tot slot dat de leeftijd waarop jongeren met roken beginnen, tussen 1995 en 2013 gestegen is van 14,2 naar 15,9 jaar.

Rokers roken minder

Australiërs roken ook steeds minder sigaretten per week: van 111 sigaretten in 2010 naar 96 sigaretten wekelijks in 2013. Een ander opmerkelijk resultaat is het aantal gezinnen waarin de kinderen binnenshuis (nog) aan sigarettenrook blootstaan: dit daalde van 31 procent in 1995 naar 3,7 procent in 2013. De enige stijging die we in het onderzoek hebben kunnen vinden, is die van +0,2 procent van Australiërs van boven de 14 die "soms, maar minder dan eens per week roken."

De juiste conclusie

De juiste conclusie is dan ook dat de daling van het aantal rokers van boven de 14 in Australië die al eerder inzette, heeft doorgezet met een scherpere neerwaartse knik vanaf 2010. Het is niet mogelijk - en daar was de studie van het AIHW ook niet voor opgezet - om uitspraken te doen over de specifieke impact (of het gebrek daaraan) van de plain packaging-maatregel van de Australische regering op het rookgedrag van de Australiërs. Breitbart heeft het verkeerde onderzoek bij de kop gepakt en dus zijn de argumenten die gebruikt worden met deze cijfers in de aanslag, niet valide.

Reuters maakt in een persbericht van 23 maart dit jaar melding van een vermeende stijging van 0,3 procent in verkoop van sigaretten in Australië, sinds de plain packaging maatregel is ingevoerd, maar plaatst daar direct twee kanttekeningen bij: het gaat hierbij niet om verkoop van sigaretten aan eindgebruikers, maar aan winkeliers. En de cijfers komen niet voort uit een onafhankelijk onderzoek, maar uit de koker van de sigarettenfabrikanten zelf.

Australische Cancer Council

We vroegen Kylie Lindorff, manager van de afdeling Tabak Controle van de Australische Cancer Council in Victoria, om commentaar. "Het artikel zit vol misleidende informatie en is afhankelijk van onjuiste gegevens afkomstig van de tabaksindustrie," laat ze per e-mail weten. "De in het artikel genoemde 36 procent toename van het aantal rokende jongeren is een voorbeeld van het onjuist aanhalen van informatie door diezelfde tabaksindustrie. Er wordt in een rapport van de AIHW weliswaar gesproken over een lichte stijging van het aantal mensen tussen 12 en 17 en die van 70 jaar en ouder dat rookt, maar de onderzoekers merken hierbij expliciet op dat deze kleine stijging niet statistisch significant is en dus voorzichtig geïnterpreteerd moet worden (pagina 21, 2e aandachtspunt op deze site)."

Lindorff verwijst voor relevante informatie over plain packaging naar deze site.  Onder het tabje "Industry opposition" en het sub-tabje "Industry claims about lack of effectiveness" worden de claims die de tabaksindustrie maken, onderuitgehaald. Je vindt hier de juiste data die betrekking hebben op verkoopcijfers, aantallen rokers en andere claims die Breitbart en anderen poneren.

Schandalen

Overigens is Breitbart.com tussen 2009 en 2013 in diverse schandalen verwikkeld geweest. Zo heeft dit nieuwsplatform onder andere bewust gegevens verdraaid, moedwillig valse geruchten verspreid en zelfs foto's van mensen gefotoshopt om hen in een kwaad daglicht te stellen. Een van de lezers van het online artikel becommentarieerde dat "de auteur van het artikel dit waarschijnlijk in het kantoor van een van de sigarettenfabrikanten heeft zitten schrijven."

Breitbart.com is om commentaar gevraagd maar heeft niet gereageerd.