Negen lidstaten van de Europese Unie hebben bij de Europese Commissie bezwaar aangetekend tegen de Ierse plannen om standaardverpakkingen voor sigaretten in te voeren. Volgens de landen is de maatregel in strijd met de Europese vrije markt. 
Door Bas van Lier

Als de Europese Commissie de bezwaarmakende landen gelijk zou geven en Ierland voert de maatregel toch in dan is het vrijwel zeker dat de zaak aan het Europese of van Justitie wordt voorgelegd. In elk geval zorgen de bezwaren nu meteen al voor vertraging. De Ierse wet kan nu niet vóór 18 december worden ingevoerd, schrijft de Irish Examiner. Het feit dat ook Engeland bij de EU een plan voor invoering van plain packaging heeft ingediend en Frankrijk heeft aangekondigd hetzelfde te gaan doen, kan Ierland helpen.

In de eerder dit jaar aangenomen herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn (TPD) is voorgeschreven dat sigarettenverpakkingen voortaan voor 65 procent bedekt moeten zijn met waarschuwende foto's en teksten. De TPD laat de introductie van plain packaging ook toe "waar dat gerechtvaardigd is op grond van volksgezondheid, het proportioneel is en niet tot verborgen handelsbarrières tussen lidstaten leidt."

De landen die bezwaar hebben gemaakt zijn Polen, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, Roemenië, Griekenland, Italië, Spanje en Portugal. Volgens opgave van de EU is Italië de grootse producent van ruwe tabak in de EU, gevolgd door Bulgarije, Polen en Spanje. In totaal wordt in de EU jaarlijks door 80.000 boeren 280.000 ton tabak verbouwd, wat neerkomt op 4 procent van de wereldproductie.

Volgens de Irish Examiner heeft Tsjechië het initiatief genomen tot het protest. De krant verwijst daarbij naar onderzoek uit 2012 van de Tobacco Control Research Group van de University of Bath. Daarin werd aangetoond dat de twee grootste tabaksfirma's in de wereld, Philip Morris en British American Tobacco, er in waren geslaagd om het tabaksontmoedigingsbeleid van Tsjechië danig te verzwakken.

Ierland rookvrij

De Ierse minister van (toen nog) Volksgezondheid James Reilly presenteerde zijn wetsvoorstel voor de invoering van plain packaging in 2013 als onderdeel van zijn missie om Ierland rookvrij te maken in 2025. Het voorstel werd, na hoorzittingen in het parlement, in juni door de Ierse regering bekrachtigd. In juli struikelde Reilly over een ander dossier en verloor hij zijn post als minister van Volksgezondheid. Als minister van Kinderen en Jeugdzaken blijft hij verantwoordelijk voor het tabaksdossier.

Behalve van EU-landen is er ook weerstand uit de VS tegen de Ierse plannen, zo berichtte Forbes. De gouverneur van North Carolina, ook een grote producent van tabak, protesteerde bij de Ierse ambassadeur in de VS op grond van banenverlies als gevolg van de invoering van plain packaging.

De Europese anti-belasting vereniging The Taxpayers Association of Europe voert intussen aan dat standaardverpakkingen zullen leiden tot prijsconcurrentie tussen tabaksfabrikanten en daardoor tot verminderde accijnsinkomsten voor de Ierse economie. Bovendien zou de maatregel leiden tot smokkel en illegale tabaksproductie, een argument dat door Australisch onderzoek overtuigend is weerlegd.

Tabaksfirma's als Philip Morris hebben daarnaast ook al gedreigd met juridische procedures. Forbes meldt dat onderzoeksfirma Exane BNP, een dochter van de Franse bank BNP Parisbas, al zou hebben geconcludeerd dat de tabaksproducenten een sterke zaak zouden hebben en miljarden dollars aan schadevergoeding zouden kunnen opstrijken.