Wereldwijd vallen zes miljoen doden per jaar door roken, 20.000 doden alleen al in Nederland. Roken is een dodelijke verslaving die door alle landen samen bestreden moet worden, vindt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Nu al 179 landen, waaronder Nederland, onderschrijven dat en verenigden zich in een internationaal anti-rookverdrag, de Framework Convention on Tobacco Control (FCTC). Met haar handtekening heeft Nederland onder meer beloofd dat de tabaksbranche geen invloed krijgt op het rookontmoedigingsbeleid. Maar houdt de overheid zich daar wel aan? Deel 6: "Het betreft een vertrouwelijk eerste concept."
Door de webredactie

"Bijgaand treft u zoals beloofd de conceptversie van de regeling aan. Het betreft een vertrouwelijk eerste concept en geheel onder voorbehoud van accordering in de ambtelijke lijn en door de staatssecretaris."

Dit citaat uit een e-mail van het ministerie van Financiën aan de tabakssector van 18 januari 2013 toont aan dat Financiën de tabakssector vooraf vertrouwelijk informeert over beleidsvoornemens. Dat is een flagrante overtreding van de bepalingen in het FCTC-verdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie, waarin is vastgelegd dat landen die het verdrag ondertekenden, waaronder Nederland, de tabaksindustrie geen enkele ruimte mogen geven om invloed uit te oefenen op het tabaksbeleid, zie de inleiding op deze site,

Het gaat in dit geval om een ministeriële regeling waarmee de BTW-heffing over tabaksproducten wordt gewijzigd. De regeling brengt tabak onder het reguliere BTW-systeem, waardoor voortaan 21 procent BTW wordt gerekend over de gehele prijs, inclusief accijns.

De ambtenaar die het beleidsstuk aan de tabakssector verstuurt, verzoekt "om deze versie vertrouwelijk te behandelen en niet verder te verspreiden zonder onze toestemming." Verder vraagt hij: "We zouden graag op korte termijn jullie commentaar op deze regeling ontvangen vanwege door iedereen gewenste spoed. Op deze manier hebben wij de mogelijkheid om jullie opmerkingen te verwerken en tijdig over te gaan tot het informeren van belanghebbenden."

Regulier overleg

Ook uit andere stukken die samen met deze mail met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur in handen van TabakNee zijn gekomen, blijkt dat het ministerie van Financiën structureel overleg heeft gevoerd met de tabakssector over beleidszaken die rechtstreeks invloed hebben op het tabaksontmoedigingsbeleid van de overheid.

In de stukken is zelfs verschillende keren sprake van "regulier overleg". Hoe nu? Ja, gemiddeld één à tweemaal per jaar overlegt het ministerie van Financiën met de hele tabaksbranche (importeurs, fabrikanten, groothandel en detailhandel).

Staatssecretaris Weekers

Behalve over de BTW-heffing, waarover op basis van de bij TabakNee bekende stukken tussen juli 2012 en januari 2013 tenminste vijf keer contact is geweest, besprak het ministerie van Financiën ook de hoogte van accijnstarieven vooraf met de branche. 

Op 15 maart 2012 heeft toenmalig staatssecretaris van Financiën Frans Weekers een ontmoeting met vertegenwoordigers van de tabaksbranche. Onder meer wordt gesproken over de Tariefnota 2013 waarin de hoogte van de accijnzen wordt vastgesteld. Eerder had de sector voorstellen gedaan voor een accijnsstructuur voor de lange termijn. Op 6 april bedankt Weekers de deelnemers voor hun inbreng:

"Met belangstelling heb ik vorig jaar kennis genomen van de visie van de gehele tabaksindustrie op een duurzame accijnsstructuur voor de lange termijn. [...] De verschillende elementen uit het plan van de sector komen in de tariefnota aan de orde. [...] Echter voordat deze (aan de Tweede Kamer, red.) verzonden wordt, wil ik de hoofdlijnen van de tariefnota graag bespreken in een regulier overleg met de tabaksbranche."

Tijdens dat overleg, dat op 5 juli plaats heeft, komt de accijnsverhoging die per 1 januari is gepland aan de orde. De tabaksindustrie stelt dat "...de geraamde opbrengst niet gehaald zal worden en dat een stapsgewijze verhoging beter zou zijn." Zoals bekend besloot de regering een geplande verhoging van de accijns op tabak per 1 januari 2014 uit te stellen. Of het een met het ander te maken heeft?

Uit deze voorbeelden blijkt dat het ministerie van Financiën stelselmatig de tabakssector betrekt bij het vaststellen van beleid dat rechtstreeks invloed heeft op het tabaksontmoedigingsbeleid van Nederland. Juist accijnzen zijn een bewezen effectief middel om het roken te ontmoedigen. De tabaksfirma's uitnodigen daar hun mening over te geven, is zoiets als de wapenindustrie laten meepraten in vredesonderhandelingen. Daar heb je geen FCTC-verdrag voor nodig om te begrijpen dat dit niet de bedoeling is.

Eerdere artikelen lezen? Deel één, twee, drie, vier, vijf.