"Sigarettenverkoop in Spanje bijna met 50 procent gedaald in de laatste vijf jaar," kopte 18 augustus de gezaghebbende Spaanse krant El País. Dure sigaretten zouden tot sigarettensmokkel leiden. De krant neemt de conclusies van onbetrouwbaar gebleken onderzoek van adviesbureau KPMG kritiekloos over.
Door de webredactie

Steeds meer Spanjaarden roken belastingvrije sigaretten, schrijft El País. Deze zijn grotendeels gesmokkeld en een deel wordt door rokers over de grens gekocht, in het belastingvrije vorstendom Andorra. In 2008 zou 2,8 procent van de rokertjes belastingvrij zijn, nu "meer dan 11,3 procent - wat neerkomt op een verlies van € 718 miljoen aan gederfde belastinginkomsten".

De krant beroept zich op "een studie van KPMG". Die studie kennen we als het zogenoemde Star-rapport. Vanaf 2006 onderzoekt KPMG de omvang van tabakssmokkel in de EU, in opdracht van Philip Morris. Dit jaar heet het "Project Sun" en doen ook de andere grote tabaksfabrikanten mee. Het Sun-rapport is een zeer lijvig boekwerk waarin van 28 EU-landen beschreven wordt hoeveel sigaretten er worden gerookt en hoe hoog het percentage illegale sigaretten is.

Toeristische trekpleister

In Nederland is aangetoond dat de Star-rapporten ondeugdelijk zijn. Methodologisch zijn ze niet correct. Zo is er geen enkele controle op de manier waarop de pakjes zijn verzameld en waar. Zoek je bijvoorbeeld in een toeristische trekpleister, dan zul je veel pakjes uit andere landen vinden. Zie bijvoorbeeld dit bericht of dit.

TabakNee wees er op dat het Starrapport over 2013 (Project Sun) opnieuw ondeugdelijk is. Persdienst ANP nam de conclusies uit het rapport in Nederland weer kritiekloos over, net als nu El País in Spanje. De krant schrijft dat sigarettensmokkel "een uitdaging" vormt voor de tabaksindustrie die een campagne heeft gevoerd "waarin mensen bewust werden gemaakt van de schade die de gederfde belastinginkomsten veroorzaken aan de Spaanse economie".

Al eerder is gesteld dat het KPMG-rapport een lobbyinstrument is voor de tabaksfirma's om hoge accijnzen te voorkomen, door te wijzen op het (niet-bewezen) verband tussen tabakssmokkel en de hoge prijs van tabak. Het artikel in El País maakt duidelijk dat de tabaksindustrie in de hele EU haar boodschap kan verkondigen, met hulp van KPMG.