Terwijl er onder wetenschappers en overheden nog veel verwarring bestaat over de gezondheidseffecten van de e-sigaret, maken allerlei kleinere en grote bedrijven zich in rap tempo meester van wat potentieel een miljardenmarkt is. Schimmige praktijken worden daarbij niet geschuwd, blijkt uit een groot artikel in Vrij Nederland van deze week.

De ongereguleerde verkoop van e-sigaretten is "een ongecontroleerd experiment met de gebruiker", stelt de Duitse arts Martina Po?tschke-Langer in het artikel 'De race om de e-sigaret' van de onderzoeksjournalisten Astrid Viciano en Ivo van Woerden dat vandaag verschijnt in Vrij Nederland.

Po?tschke-Langer is een gerenommeerd specialiste op het gebied van tabak- en kankerpreventie. Ze staat aan het hoofd van het Centrum van Tabaksregulering van de Wereldgezondheidsorganisatie en heeft een van de meest uitvoerige onderzoeken naar de e-sigaret gedaan.

'Het zijn producten die vooralsnog onveilig zijn' zegt de onderzoekster. Het is bijvoorbeeld nog volledig onbekend wat de langdurige gevolgen voor al beschadigde longen zijn als rokers compleet overgaan op het gebruik van de e-sigaret. Po?tschke-Langer: 'Het dilemma is nu juist dat verstokte rokers mensen zijn met longschade.'

Maanden onderzoek

De Duitse wetenschapsjournaliste en arts Astid Viciano en onderzoeksjournalist Ivo van Woerden hebben maanden aan hun onderzoek gewerkt. Zij analyseerden wetenschappelijke onderzoeken over de e-sigaret en spraken tientallen experts, producenten en aanbieders van e-sigaretten en politici in het Europees Parlement. Ook spraken zij de uitvinder van de e-sigaret, de Chinees Han Li.

In 2003 registreerde Han Li wereldwijd het patent voor zijn e-sigaret, waarvoor hij een grote markt voorziet. Wereldwijd zijn er naar schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie 1 miljard rokers van gewone sigaretten. Die bevatten 4000 chemische stoffen, waarvan er zo'n vijftig bij verbranding kankerverwekkend zijn. In e-sigaretten wordt vloeistof verdampt. De damp, die wordt geïnhaleerd, bevat volgens claims van de producenten geen, of in ieder geval minder schadelijke stoffen.

Inmiddels hebben meer dan twaalf miljoen mensen in Europa wel eens een e-sigaret geprobeerd. Nederland telt volgens de laatste cijfers van het Trimbos-Instituut 500.000 dampers, waarvan er 175.000 tot de regelmatige gebruikers gerekend kunnen worden. De wereldwijde omzet van stijgt volgens marktanalisten exponentieel, van 467 miljoen euro in 2010 naar 3,5 miljard euro dit jaar.

Ondernemende artsen

De medisch-wetenschappelijke wereld is nog hopeloos verdeeld over de gezondheidsaspecten van de e-sigaret. Dat biedt onder meer ondernemende artsen en andere avonturiers de kans om hun medische status te gebruiken voor de verkoop van 'gezondere' e-sigaretten, zo blijkt uit het artikel.

Maar ook de reguliere tabaksindustrie is actief bezig marktaandeel te verwerven in de e-sigaretten-markt. Altria, het moederbedrijf van Philip Morris USA, betaalde april dit jaar 79,3 miljoen euro voor Green Smoke, British American Tobacco (BAT) kocht in 2012 het bedrijf CN Creatives en bracht in 2013 de e-sigaret Vype op de markt. En tabaksgigant Imperial Tobacco kocht vorig jaar september voor 54 miljoen euro de patenten van Dragonite, het bedrijf van de uitvinder van de e-sigaret Han Li.

Professor Robert Proctor, historicus aan de Stanford Universiteit en schrijver van het boek Golden Holocaust, wantrouwt de motieven van de industrie bij de productie van e-sigaretten. "De meeste rokers willen stoppen met roken, maar als je ze kunt verleiden met iets waarmee ze door kunnen blijven gaan met hun verslaving, dan vinden ze dat ook interessant", zegt hij in het VN-artikel.