Stichting Rookpreventie Jeugd, initiatiefnemer van onder meer TabakNee en Rookalarm, bestaat vijf jaar. In de online publicatie Vijf jaar in actie voor een rookvrij Nederland, die verschijnt ter gelegenheid van Wereld Niet Roken Dag, wordt een overzicht gegeven van de activiteiten van de stichting tot nu toe. Het boekje kondigt verder aan dat de stichting zich vanaf nu nog nadrukkelijker gaat richten op de beïnvloeding van politici. Een rechtszaak tegen de Staat is één van de instrumenten daarbij.

De aanzet tot de oprichting van Rookpreventie Jeugd werd in 2007 gegeven met de publicatie van het zelfhulpboek Nederland stopt! Met roken van de longartsen Pauline Dekker en Wanda de Kanter. Dat het overgrote deel van hun patiënten ziek is geworden door roken, deed de artsen besluiten in actie te komen tegen de tabaksepidemie.

'De moeite die het patiënten, die al ziek zijn geworden van tabak, kost om te stoppen, bewijst hoe belangrijk preventie is,' schrijven de artsen in het voorwoord bij de publicatie. 'We moeten rokers stimuleren te stoppen en, nog belangrijker, zien te voorkomen dat de kinderen van nu beginnen met roken. Dat is de reden waarom wij via Stichting Rookpreventie Jeugd, TabakNee en Rookalarm zoveel mogelijk mensen bewust proberen te maken van de schade die tabak veroorzaakt en van de vileine methodes die de industrie hanteert om mensen aan het roken te krijgen en te houden.'

Groeiend draagvlak

Op het vlak van bewustwording is het nodige bereikt. Uit onderzoek dat eerder dit jaar door TNS NIPO in opdracht van KWF Kankerbestrijding werd uitgevoerd, blijkt dat 52 procent van de Nederlanders het eens is met een accijnsverhoging van € 0,50 cent. Vier jaar geleden was dat nog maar 38 procent. Ook vindt 46 procent dat tabaksartikelen alleen in tabaksspeciaalzaken verkocht zouden mogen worden, tegen 36 procent vier jaar geleden.

Ook onder jongeren is draagvlak voor een stevig tabaksontmoedigingsbeleid, blijkt uit een tweede peiling van TNO NIPO onder jongeren in opdracht van de Hartstichting. Daaruit blijkt dat 72 procent van de jongeren het een goed idee vindt om de prijs van een pakje sigaretten te verhogen naar 10 euro.

Bij politici vindt dat groeiende draagvlak voor maatregelen die werkelijk zoden aan de dijk zetten echter nog geen weerklank. In de nieuwe, vierde film van Rookalarm, 'Groep 8 in Den Haag', windt de bekende klokkenluider van de Amerikaanse tabaksindustrie Jeffrey Wigand er geen doekjes om. In tien jaar is er in Nederland geen enkele vooruitgang geboekt bij de bescherming van kinderen tegen tabak.

Politici, bescherm de bevolking!

Dat is precies de reden waarom Rookpreventie Jeugd zich in de komende jaren nog actiever gaat inzetten op het bewerken van de politiek. Politici die beweren dat roken een vrije keuze is, moeten doordrongen worden van de doelbewuste verslaving waar tabaksproducenten hun klanten mee opzadelen.

Sigaretten zijn in de woorden van historicus Robert Proctor: 'Deadly by design.' 'Dat is wat de politiek moet inzien en waar politici de bevolking tegen moeten beschermen. Dat is geen betutteling, maar bescherming', stelt de publicatie.

Maar in plaats van de bevolking te beschermen, laat de overheid de oren hangen naar de tabaksindustrie. Onder andere door TabakNee is aangetoond dat ambtenaren en politici van de ministeries van Volksgezondheid en Financiën bij herhaling de tabaksindustrie de ruimte hebben gegeven om invloed uit te oefenen op het tabaksontmoedigingsbeleid.

Dat laatste is in strijd met bepalingen in het wereldwijde verdrag over tabaksontmoediging van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) – de Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) – dat ook de Nederland is ondertekend. Om aan te tonen dat de overheid nalatig is geweest en om haar te dwingen deze bepaling voortaan in acht te nemen, heeft Stichting Rookpreventie Jeugd nu een juridische procedure in voorbereiding. De dagvaarding daarvoor gaat binnenkort de deur uit.

Update (3 december 2014): inmiddels is de Staat gedagvaard en is de zaak op de rol gezet bij de rechtbank in Den Haag. Het verloop van de zaak wordt bijgehouden in een logboek op deze site.