De Britse tabakslobby draagt misleidende argumenten aan tegen de introductie van neutrale, generieke sigarettenpakjes zonder merklogo's. Dat stellen Britse onderzoekers van de University of Bath en van het UK Centre for Alcohol and Tobacco Studies (UKCTAS) in een artikel in het internettijdschrift PLOS Medicine.

Door Broer Scholtens

De sigarettenlobby maakt er een potje van. In tegenstelling tot wat de lobby beweert, klopt de verwachting van de Britse overheid, vinden Bath-onderzoekers: door introductie van neutrale sigarettenpakjes zullen mensen minder sigaretten kopen en zullen minder jongeren beginnen met roken. In het FCTC-protocol, in de richtlijnen voor de invoering van artikel 11, dat eind 2008 is uitgegeven, staat de aanbeveling voor het invoeren van generieke verpakkingen.

De sigarettenindustrie, onder aanvoering van Philip Morris, is tegen generieke pakjes en gelooft niet, zoals de Britse overheid beweert, dat mensen hierdoor minder zullen gaan roken. Om dit te bewijzen leverden sigarettenbedrijven dikke rapporten in die hun standpunt zouden onderbouwen. De Bath-onderzoekers hebben de rapporten - en de daaronder liggende literatuur - van twee sigarettenfirma's, British American Tobacco en Japan Tobacco International, geanalyseerd, zie dit artikel.

Selectief shoppen

Zij hielden onder meer de methodologische aanpak van de studies tegen het licht. En ontdekten dat sigarettenbedrijven selectief shopten in de wetenschappelijke literatuur: studies met conclusies die de lobby niet uitkwam, werden onder de mat geschoven of onderbelicht. Slechte studies met conclusies die de lobby welgezind waren, werden in de rapporten breed uitgemeten, aldus de onderzoekers uit Bath.

Neutrale verpakkingen zijn eind 2012 als eerste in Australië ingevoerd. Pakjes hebben daar nu een olijfgroene kleur. Bovendien staan er schokkende en vieze foto's op die potentiële kopers moeten afschrikken. New Zeeland en Ierland overwegen deze verpakkingen ook in te voeren. Ook de Britse overheid wil neutrale sigarettenpakjes verplicht stellen, mogelijk als eerste in Europa. In 2013 moest de Britse overheid haar plan echter tijdelijk in de ijskast zetten, omdat tijdens een hoorzitting twijfels waren gerezen over de onderbouwing en over de gezondheidsvoordelen. Er werd een overheidscommissie benoemd die het allemaal nog eens moest uitzoeken.

Tij gekeerd

Het tij is nu gekeerd, niets lijkt de introductie van neutrale verpakkingen nog in de weg te staan. Zo oordeelde eind april de Britse overheidscommissie, onder voorzitterschap van Sir Cyril Chantler van King's College in Londen, dat neutrale pakjes zonder fabriekslogo's maar gevuld met afschrikwekkende foto's, de verkoop van tabak zal drukken.

De Britse minister van gezondheid heeft dit rapport inmiddels instemmend naar het parlement gestuurd en beloofd binnenkort met een wetsvoorstel te zullen komen, zie dit artikel. Het vernietigende onderzoek van de Bath-onderzoekers doet een volgende duit in het zakje: in hun PLOS-artikel laten ze geen spaan heel van de rapporten van de tabaksindustrie.

Petitie in Nederland

In Nederland is intussen ook een actie op gang gekomen. Bijna dertienhonderd gezondheidswerkers, onder wie veel cardiologen, hebben een petitie ondertekend die pleit voor Europese invoering van neutrale sigarettenpakjes zonder merklogo's en met afschrikwekkende waarschuwingsteksten en foto's. Ze hebben ondertekend omdat "roken de belangrijkste risicofactor is voor hart- en vaatziekten". De petitie, een initiatief van de Nederlandse Hartstichting en het European Heart Network (EHN) zal worden aangeboden aan het Europese parlement.