VVD- fractievoorzitter Halbe Zijlstra was vrijdag 11 april te gast bij Pauw & Witteman. Daar deed hij allerlei uitspraken over tabak en tabaksaccijnzen die de liberale visie op roken – geld in het laatje! – glashelder weergaf. Maar kent Zijlstra de grondwet wel?

OPINIE

Door Frits van Dam

Voor de PvdA is accijns een belangrijk principieel punt om tabaksgebruik terug te dringen. Dat deelde Diederik Samsom onlangs mee, zie dit eerdere artikel op deze site. Halbe Zijlstra echter verklaarde zich mordicus tegen, in de uitzending van Pauw en Witteman van 11 april.

De boodschap van Zijlstra luidde: Altijd dat "moralistische gedoe" over dat roken niet goed voor je gezondheid is, dus gaan we belasting heffen. De VVD voelt daar helemaal niets voor.

Accijns is, volgens Halbe Zijlstra, gewoon één van de instrumenten om geld binnen te halen. Verhoog de accijns tien maal, dan stopt vrijwel iedereen, merkte Zijlstra bij Pauw & Witteman terecht op. Maar al die partijen die over accijns mekkeren als middel om het gedrag van mensen te beïnvloeden, die willen eigenlijk dolgraag dat er doorgerookt wordt, vervolgde Zijlstra, want anders komt er geen geld binnen en kunnen ze al die "leuke speeltjes" niet meer betalen.

Minder pensioen

Net als Anne Mulder die bij Rutte-I de zorgportefeuille beheerde, ziet Zijlstra mensen graag roken. "Ze betalen met z'n allen twee miljard aan tabaksaccijns per jaar", rekende Mulder eens opgetogen voor. "Ze gaan tien jaar eerder dood, dus ze krijgen minder pensioen. En ze maken minder zorgkosten, omdat ze korter leven." Dat laatste is Zijlstra niet met hem eens, want hij denkt dat de zorgkosten van rokers wel degelijk hoger zijn maar "maatschappelijk is het beter dat u wel gaat roken".

Lesje staatsrecht

Voor Zijlstra is het duidelijk: als de politiek een afweging moet maken tussen 20.000 rookdoden en vele duizenden ernstige zieken en geld, dan kiest iedereen uiteindelijk voor het geld. Maar beseft hij wel dat de overheid een zorgplicht heeft? Die is zelfs vastgelegd in artikel 22 van de Grondwet. Daarin staat: "De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid." Met "bevordering" wordt ook "bescherming" bedoeld tegen bijvoorbeeld dreigende gevaren. Tabaksgebruik met 20.000 doden per jaar valt naadloos onder de "dreigende gevaren". Een lesje staatsrecht zou Zijlstra, en met hem menig VVD-er goed kunnen gebruiken.

In de genen

Eigenlijk geeft de opvatting van de VVD in een notendop weer waarom het zo moeizaam gaat met het tabaksontmoedigingsbeleid in Nederland. Het zit kennelijk in de genen van Nederlanders: zolang er geld aan te verdienen valt, worden alle andere overwegingen ter zijde geschoven. Daarom was Nederland zo groot in de slavenhandel, drijven we handel met landen die op grote schaal mensenrechten schenden en vinden we het oké om geld te verdienen aan een product dat de helft van zijn gebruikers doodt. Kassa!