De NSO, brancheorganisatie van de tabaksdetailhandel, zegt op te komen voor de kleine tabakswinkelier. Maar is dat wel zo? In een serie van negen artikelen wordt de belangenverstrengeling met industrie en supermarkt onthuld. De tabaksindustrie wil maar één ding: zo veel mogelijk verkooppunten. Deel 1: postbus 262 te Leidschendam, één lobbyloket voor tabak, alcohol, supermarkt, ICT, duurzaamheid en zorg?

Door Stella Braam

Leidschendam, een saai bedrijventerrein langs de A4. Op de Overgoo 15 zetelt de spreekbuis van de kleine tabakswinkelier, de NSO brancheorganisatie van de tabaksdetailhandel. Vanuit dit ietwat morsige pand moet deze belangenvereniging slimme plannen bedenken om de achterban uit het moeras te trekken: de kleine tabakswinkeliers zijn amper opgewassen tegen de supermarkten die steeds meer sigaretten verkopen.

Het opmerkelijke is dat de NSO kantoor houdt op dezelfde plek als zijn zo gehate concurrent: het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de koepelorganisatie van de supermarkten, gevestigd op nummer 13. Janwillem Burgering, die door het leven gaat als 'directeur van de NSO', zal vast met een grote boog om zijn buren heen lopen.

Een NSO-lid dat een brief aan directeur Burgering wil schrijven, moet deze naar postbus 262 te Leidschendam sturen. Maar dan rijst meteen een probleem: naar welke organisatie precies en wie maakt de envelop open? De Kamer van Koophandel leert dat deze postbus een woud aan tabakslievende stichtingen herbergt, zoals de Stichting Fonds voor Tabaksspeciaalzaken, de Stichting Promotie Tabaksdetailhandel, de Stichting TabakPlus en de Stichting Fonds Samenwerking Industrie & Tabaksspeciaalzaken. Al die stichtingen zijn verbonden aan de NSO, zo staat op de eigen website te lezen. De NSO-vereniging zelf maakt ook van die postbus gebruik. Maar waar hangt NSO-directeur Janwillem Burgering in hemelsnaam uit? Hij is noch in het NSO-bestuur, noch in de genoemde stichtingen te bekennen. Burgering is dus helemaal geen directeur van de NSO.

Woud aan firma's

Het woud aan firma's en stichtingen in die postbus is schier eindeloos, zelfs een deel van de post voor alle tabaksfabrikanten komt er terecht. Enkele voorbeelden uit het overzicht van de Kamer van Koophandel: de Stichting Remedium waarin de drogisterijen en de tabaksbranche de handen ineen hebben geslagen. Remedium is hun gezamenlijke verzuimloket, een gecertificeerde arbodienst die onder meer de doormeldingen van zieke werknemers regelt. En kijk, hier komen we 'NSO-directeur' Burgering wél tegen, hij zit namens de NSO in deze stichting. We zien Burgering ook terug in de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. Daar werkt hij als fondsmanager.

De uitpuilende postbus herbergt méér organisaties die met retail te doen hebben. Stichting Betrouwbare Afrekensystemen. Werkgeversvereniging voor facilitaire Contactcenters. Retail Partners Nederland. Stichting Voorlichtingsbureau Kerstpakketten. En Detailhandel Nederland, die de collectieve sociale en economische belangen van naar eigen zeggen 110.000 winkeliers in ons land behartigt. Ook hier duikt Burgering op, hij zit namens NSO in het bestuur. De post van NSO's grootste concurrent, het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (de supermarkten) komt ook al in Postbus 262 terecht.

Er is ook de nodige duurzaamheid verzameld. De Stichting Alliantie Verduurzaming Voedsel. De Duurzame Zuivelketen Stichting Marktwerking Drankenkartons. Stichting Promotie Glasbak. En drankliefhebbers kunnen in deze postbus hun hart ophalen met onder meer de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren en de Stichting Wijncommunicatie.

Elektronisch patiëntendossier

Ook treffen we de Stichting ECP-EPN, het Platform voor de informatiesamenleving dat het gebruik van ICT in Nederland wil versterken. CIO Platform Nederland voor "ICT eindverantwoordelijken op het hoogste niveau" maakt eveneens gebruik van dit postbusnummer. Lid van CIO zijn bijvoorbeeld het ministerie van Volksgezondheid, en zorgverzekeraar Menzis. Mijn Kind Online, onder andere voor veilig surfen op internet, heeft pas sinds kort een andere postbus genomen. Zelfs de post voor het elektronisch patiëntendossier (Nictiz) werd aanvankelijk naar postbus 262 verstuurd. Ten slotte gaan ook brieven voor de Zelfstandige Klinieken Nederland naar de bekende 262.

Zowaar in de EU

We komen de desbetreffende postbus zowaar in de EU tegen. De 262 staat geregistreerd in het Europese Transparantieregister voor lobbyorganisaties. Het blijkt om een organisatie te gaan die NETCRO heet (Alliance of Northern European Tobacco and Convenience Retail Organisations), ingeschreven in het Transparantieregister op 22 maart 2013. NETCRO behartigt de belangen van tabakswinkels en/of "convenience shops" in Nederland, België, Duitsland, Polen, Zweden, Denemarken, United Kingdom en Ierland. Voornaamste lobbyactiviteit: "Voorstel tot wijziging van de Tabaksproductenrichtlijn", de nieuwe antirookmaatregelen die onlangs door het Europees Parlement zijn aangenomen. Contactpersoon tevens de secretaris-generaal van NETCRO is ene Gert Koudijs. Volgens zijn LinkedIn is Koudijs vanaf april 2010 bestuurslid van de Partij van de Arbeid in Amersfoort. En hij is secretaris bij de NSO. Die titel hanteert hij ook in persberichten, bijvoorbeeld deze.

Maar volgens de Kamer van Koophandel is Koudijs helemaal niet de secretaris van de NSO. Na enig zoekwerk treffen we zowel Koudijs als (eindelijk) "NSO-directeur" Burgering in, alweer een bv, in de bekende postbus: het Bureau voor de Tabaksdetailhandel bv.

'Dit is één bv'

De stampvolle postbus lijkt op een "postsyndicaat" van de lobby voor tabak, alcohol, retail, ICT, duurzaamheid en zorg. Postbus 51 van de overheid kent voor wat betreft de volksgezondheid blijkbaar een waardige tegenhanger in het publieksrechtelijke domein. En ergens in dit verhaal moet de belangenvereniging van de kleine tabakswinkelier bungelen.

Wie is trouwens de eigenaar van Postbus 262 te Leidschendam?

De vraag is simpel, maar de medewerkster van Klantenservice PostNL zakelijke markt heeft er nog een hele kluif aan. "Goh, wat gek", zegt ze aan de andere kant van de lijn, "er zijn een hele hoop eigenaren." Ze somt op: "Ene Mr. M.J Roos bv, een Roos bv zonder die voorletters, het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, het Bureau voor de Tabaksdetailhandel bv, Klantenservice Federatie en de Nederlandse Vereniging van Bouwkostendeskundigen."

"En die zijn samen de eigenaar?"

"Ja, mevrouw. En neemt u maar van mij aan dat dit één bv is", zegt ze stellig. "Een postbus wordt eigenlijk nooit gedeeld, want dat is heel riskant voor bedrijven." Ze legt uit: "Stel dat de eigenaar de postbus opzegt of een doorzendservice neemt. Dan gaat de post voor alle andere bedrijven ook naar het nieuwe adres toe."

Als de klantenservice-mevrouw eindelijk overtuigd is dat dit heus niet één bv is, gaat ze op zoek naar de factuur. Wie betaalt de kosten van de postbus? Het verlossende antwoord luidt: "De Mr. M.J. Roos bv."

Binnenkort op de site, deel 2: Wat en wie steken achter die Roos BV? Mr. Supermarkt en de kleine tabakswinkelier. Bekijkt u ter inspiratie in de tussentijd op uw gemakje even The Firm, met Tom Cruise.

Latere delen lezen? Klik hier om deel 2 te lezen. En hier voor deel 3. Deel 4. Deel 5. Deel 6. Deel 7. Deel 8. Deel 9. Deel 10. Deel 11.

De NSO wil niet meewerken aan deze serie en levert dus geen commentaar.