Japan Tobacco International financiert al meer dan twintig jaar een exclusieve scholarship voor Roemeense journalisten om ze te trainen in onafhankelijke verslaggeving over Europees beleid. Hiermee heeft JTI al meer dan 280 pionnen bij de pers weten te kweken.

Door de webredactie 

Japan Tobacco International (JTI) is al meer dan twintig jaar de primaire sponsor van een exclusieve scholarship voor Roemeense journalisten, genaamd JTI Scholarships for Journalists. Het is het langstlopende scholarship voor journalisten ter wereld en heeft sinds de oprichting in 2000 al meer dan 280 journalisten weten te strikken. Volgens de website bestaan de scholarships uit drie dagen met cursussen van ‘experts’ over EU-wetgeving en media-instituties, en een weeklang werkbezoek bij functionarissen van de EU, de NAVO en redacties die zich richten op Europese thema’s. Het scholarship wordt daarna afgesloten met een stage van vier weken bij ofwel de Roemeense vertegenwoordiging bij de EU, het Europese parlement of een persbureau in Brussel. Deelnemers krijgen zo een introductie tot het Europese establishment. Uit de lijst van alumni blijkt dat hier flink invloedrijke namen toe behoren in zowel de Roemeense als de Moldavische tv-, radio- en printjournalistiek.

Een van de oprichters van het JTI scholarship, Gilda Lazar, heeft meer dan 27 jaar gewerkt als Head of Corporate Affairs & Communications bij Japan Tobacco International, schrijft Financial Intelligence. Volgens Lazar heeft JTI de financiering van het scholarship in 2000 op zich genomen en werd de opleiding in 2007 verhuisd van Washington naar Brussel, toen Roemenië officieel lid werd van de EU. Kennelijk zag JTI daar meer kansen om invloed uit te oefenen op beleid. Behalve door JTI – de op twee na grootste tabaksgigant ter wereld – wordt het JTI scholarship ook gesponsord door een aantal andere organisaties, waaronder Freedom House Romania, Euromonitor Foundation for Excellence, Ad Media Consult en Club Economic.

PR voor tabak en olie

De tweede medeoprichter, van zowel het JTI scholarship als van sponsor Ad Media Consult, Daniel Apostol, is een doorgewinterde pr-man die naast zijn samenwerking met tabaksgigant JTI ook de belangen van de olie- en gasindustrie behartigt. In 2015 werd hij de Secretary General van ROPEPCA (Romanian Petroleum Exploration and Production Companies Association), waarna hij volgens zijn LinkedIn-pagina sinds 2019 directeursfuncties bekleedt bij de Petroleum and Gas Federation (FPPG). Met zijn pr-bureau Ad Media Consult, gespecialiseerd in crisis-pr, ondersteunt hij al tientallen jaren bedrijven die hun reputatie willen ‘opbouwen’ of ‘beschermen’ in tijden van crisis. Hij zegt zelf dat de voorloper van de JTI scholarships het kantelpunt was in zijn eigen carrière.

Scholarship kweekt spreekbuizen

Vóór het jaar 2000 werd de journalistentraining georganiseerd door de Amerikaanse ngo Freedom House, met als primaire financier de Amerikaanse overheid, volgens een persbericht uit 2019. Het doel was om Midden- en Oost-Europese journalisten de vaardigheden te leren waarmee ze de democratie konden versterken in hun deel van de wereld. Het feit dat de financiering voor het scholarship afkomstig was van Amerikaanse instanties (USIA, USAID, NED), die volgens de Harvard Nieman Reports en Influence Watch fungeren als verlengstukken van de ‘publieke diplomatie’ van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, toont dat dit schijnbaar altruïstische project voornamelijk diende om de publieke opinie in Midden- en Oost-Europa via de media in lijn te brengen met Amerikaanse buitenlandse belangen. Freedom House, deels ook privaat gefinancierd, is vaak bekritiseerd om het promoten van een radicaal libertarische ideologie.

Ingangen bij de pers

Dat een tabaksproducent journalistentrainingen organiseert is onmiskenbaar bedoeld om ingangen bij de pers te creëren. Je hoeft niet ver te zoeken om te zien dat die opzet succes heeft. Iona Matei, die het scholarship in 2015 volgde, werkte destijds al bij het zakenblad Business Magazin, waarvan zij sinds 2018 hoofdredacteur is. In het blad wordt met regelmaat over JTI en de tabaksindustrie in het algemeen bericht. In 2023 schreef het blad over de introductie van JTI’s verhitte-tabaksproduct in Roemenië. Ook Profit News TV, met scholarship- deelnemers uit 2020, berichtte over de productintroductie en ander nieuws van JTI. Naarmate de reclame- en promotiemogelijkheden van tabaksproducenten zijn afgenomen, evenals de toegang tot overheden en beleidsmakers onder de bepalingen van het WHO-FCTC-verdrag, is free publicity, dat wil zeggen artikelen en reportages in de pers, steeds belangrijker voor deze bedrijven om de publieke opinie te beïnvloeden. Dan is het erg handig om goede contacten bij redacties te hebben.