De preventienota van het ministerie van Volksgezondheid is vanuit het oogpunt van tabaksbestrijding teleurstellend. Dat schrijven Frits van Dam en Lukas Stalpers in Medisch Contact van 9 januari.

De manier waarop het kabinet het roken ontmoedigt zet geen zoden aan de dijk en laat in feite zien dat het de ernst van het tabaksprobleem nog steeds niet inziet.

De preventienota van het ministerie van Volksgezondheid is vanuit het oogpunt van tabaksbestrijding teleurstellend. Het terugdringen van het nicotine-gebruik komt slechts marginaal aan de orde en geld wordt er nauwelijks voor uitgetrokken.

Niets is zo effectief bij het voorkómen van ziekte als het terugdringen van tabaksgebruik. Zeker in Nederland, waar 26 procent van de bevolking rookt en waar het aantal vrouwen dat aan longkanker overlijdt qua prevalentie in de top vijf van Europa staat. In 2011 stierven bijna 19.000 rokers aan de gevolgen van hun nicotineverslaving en als je het aantal doden meetelt door meeroken, dan kom je ruim boven de 20.000 uit. Roken tegengaan hoort dus centraal te staan in de preventienota, maar niets is minder waar.

Staatssecretaris Martin van Rijn noemt Canada en Australië als voorbeeldlanden, waar door stringente maatregelen het tabaksgebruik sterk is teruggedrongen. Daar rookt nog gemiddeld 15 procent van de bevolking – een groot verschil met Nederland.

Vrijwel geen enkele maatregel die in die landen effectief was om het tabaksgebruik te ontmoedigen, is terug te vinden in de preventienota. Ja, er komen publiekscampagnes. En scholen moeten gaan proberen leerlingen van het roken af te houden – als ze goed hun best doen krijgen ze het vignet 'Gezonde School'. In 2016 moeten het er 850 zijn.

De overheid komt zelf niet veel verder dan het verhogen van de leeftijd waarop je tabak mag kopen van 16 naar 18 jaar. Maar effectief handhaven doet zij niet. Er wordt niet gerept over bewezen effectieve maatregelen in Canada en Australië, zoals het verhogen van de accijnzen zodat sigaretten onbetaalbaar worden voor de jeugd. In Australië kost een pakje sigaretten nu ongeveer 17 euro.

Wachten op Brussel

Waarschijnlijk wacht de overheid met het nemen van maatregelen op Brussel. Het Europees Parlement stemde onlangs in met waarschuwingen in de vorm van afschrikwekkende afbeeldingen op 65 procent van het oppervlak van elk pakje sigaretten. De Europese parlementariërs stemden ook in met een verbod op toevoegingen van smaakstoffen aan sigaretten. In de preventienota staat niet hoe de overheid deze Brusselse maatregelen in Nederland wil implementeren.

In antwoord op Kamervragen bij de ontwerpbegroting van VWS zei Van Rijn dat hij niet exact kan aangeven hoeveel budget specifiek beschikbaar is voor tabakspreventie, aangezien er nu een integrale benadering is van preventie op het gebied van middelengebruik: alcohol, drugs en tabak.

Voor tabakspreventie – leert een optelsom – is bij elkaar een schamele 5 miljoen euro uitgetrokken. Dat is een fooi vergeleken met de 56 miljoen euro voor grieppreventie en de 153 miljoen voor bevolkingsonderzoek. Het effectief terugdringen van tabaksgebruik voorkomt jaarlijks duizenden doden – veel meer dan met een vaccinatieprogramma tegen griep. Aan het stellen van prioriteiten is de staatssecretaris in zijn preventieprogramma 'Alles is gezondheid' blijkbaar niet toegekomen.