Nog nooit waren er zó weinig rokers in Finland, dankzij een stevig tabaksontmoedigingsbeleid van de overheid.

Voorgoed een einde maken aan roken, is de ambitie van Finland. Onlangs meldde het land trots dat het een record heeft bereikt. Uit onderzoek van het Finse Instituut voor Gezondheid en Welzijn (THL) blijkt dat er nog nooit zo weinig inwoners rookten - te weten 19 procent van de mannen en 13 procent van de vrouwen die deel uitmaken van de beroepsbevolking (tussen de 15 en 64 jaar). Ter vergelijking: in 2010 rookte 23 procent van de mannen en 16 procent van de vrouwen.

De verschillen tussen hoog- en laagopgeleiden blijven overigens groot. Van de mannen met minder onderwijs rookt nog 33 procent, van de vrouwen 25 procent. Van de hoger opgeleide mannen is dit 12 procent, van de vrouwen 7 procent.Dat is niet alleen in Finland een probleem. Roken is een belangrijke oorzaak van de ongelijke sterftecijfers tussen de verschillende sociale klassen, zo blijkt uit recent onderzoek van Margarete Kulik.

Uitstalverbod tabakswaren

De Tabakswet waarin de maatregelen tegen het roken staan, ging op 1 oktober 2010 van kracht. Voorbeelden van enkele maatregelen: sinds 1 januari 2012 geldt een uitstalverbod van tabakswaren in winkels. Onder de 18 jaar mag je geen sigaretten kopen en ook niet importeren of in je bezit hebben. Ook de verkoper van sigaretten moet minstens 18 jaar zijn of onder de supervisie van een 18-plus-begeleider werken. Wie toch aan minderjarigen blijft verkopen, riskeert zelfs een gevangenisstraf van een half jaar.

De gemeenten bepalen welke winkels een tabaksvergunning krijgen. Zo'n vergunning wordt steeds voor een jaar verstrekt, waarbij elke winkel een goed monitoringsplan moet overleggen. En de sigarettenautomaat is per 1 januari 2015 definitief uit het land verdwenen.

Rookverbod in huurwoningen

Niet alleen in openbare ruimtes, horeca, de werkplek en het openbaar vervoer mag je niet meer roken, ook op schoolpleinen en buitenterreinen van alle educatieve instituten is dit verboden. Verder valt op dat je in steeds meer huurwoningen binnenshuis geen sigaret mag opsteken. Dit staat overigens niet in de wet, maar gebeurt vooral door grote particuliere woningverhuurbedrijven en veelal vanuit zakelijke overwegingen. Tabaksrook beschadigt de binnenkant van flatwoningen. "Als er veel in een appartement is gerookt, bedragen de kosten voor het herstellen van de oppervlakten minimaal 5000 euro," aldus Matti Niinimäki van verhuurbedrijf VVO. Het rookverbod is intussen van toepassing op bijna 55.000 appartementen in de regio Helsinki.

Sommige verhuurbedrijven gaan nog verder: Espoonkruunu, dat de verhuur verzorgt in de gemeente Espoo, heeft ook beperkingen opgelegd aan het roken op balkons en in tuinen. In nieuwbouw of gerenoveerde panden is roken alleen toegestaan in daarvoor speciaal aangewezen gebieden.

Rookvrije gemeente

De Finse Tabakswet bedeelt de gemeenten een belangrijke rol toe. Elke plaats moet activiteiten ontplooien om het aantal rokers te verminderen. Begin 2013 hadden al meer dan 200 van de 320 gemeenten in Finland zich uitgeroepen tot rookvrije gemeente. Bovendien hebben gezondheidsorganisaties de handen ineen geslagen om ervoor te zorgen dat Finland in 2040 rookvrij zal zijn, in de organisatie Finland Tobacco-Free by 2040.

Overigens heeft ook Noorwegen een aanvalsplan tegen tabak gemaakt, zie dit artikel op deze website.