Lobbyisten van Philip Morris hebben veelvuldig afgesproken met Europese parlementariërs uit de ENVI-commissie, de Europese Volksgezondheid-Commissie van het Europese Parlement. Dat blijkt uit interne documenten van Philip Morris. Meer dan de helft van de leden van deze commissie maakte plek in de agenda voor een gesprek met een tabakslobbyist of was daartoe bereid. En met die gesprekken is het tabaksontmoedigingsverdrag (het FCTC-verdrag) van de Wereldgezondheidsorganisatie overtreden.

Door de webredactie

TabakNee wist onlangs de hand te leggen op honderden geheime documenten van Philip Morris International (PMI). Deze geven een uniek en gedetailleerd inkijkje in de lobbystrategie die ze heeft toegepast om invloed uit te oefenen op de herziening van de Tabaksproductenrichtlijn die, als alles op schema blijft lopen, in 2014 zal worden afgerond. Deel 1 ging over de algemene lobbystrategie van de Marlborofabrikant. Dit deel 2 zoomt in op de cruciale commissie die de voorbereiding verzorgt voor de tabaksrichtlijnen, de ENVI, de Commissie voor Environment, Public Health en Food Safety. Het maakt duidelijk hoe grondig en doordacht de spindoctors van Philip Morris te werk zijn gegaan.

Aanvalsplan

Philip Morris International heeft een probleem met de commissie, zo blijkt uit een geheime analyse van de Marlboro-producent: ze is erachter gekomen dat ze met de leden die in de Europese Volkspartij (EVP) (christendemocraten) in de ENVI-commissie zitten, zich "in een verliezende situatie" bevindt. "We zijn erg afhankelijk van de EVP."

Daarom heeft de tabaksgigant een geraffineerd aanvalsplan opgesteld voor de leden van de ENVI, om de democratische besluitvorming zoveel mogelijk in haar richting om te buigen. De ENVI maakt deel uit van het Europees Parlement en behandelt wetsvoorstellen die uit de Europese Commissie komen. De ENVI vergadert elke maand en is met 69 leden de grootste subgroep van het Europees Parlement.

De leden van zo'n subgroep bekijken de voorgestelde wetstekst en mogen amendementen indienen, dus aanpassingen op die tekst. Zo kunnen ze de wetsvoorstellen versterken of juist afzwakken. Pas daarna wordt er door alle leden van het Europees Parlement (dat zijn er 751) over een wetsvoorstel gestemd. Een cruciale commissie voor de tabaksindustrie om haar lobbypijlen op te richten. Het is dus niet verwonderlijk dat Philip Morris er alles aan gelegen is om binnen ENVI Europarlementariërs te vinden die zij voor haar karretje kan spannen.

De silo breken

Philip Morris pakt het aanvalsplan grondig aan. In de interne documenten zitten schema's waarop de namen van de Europarlementariërs staan weergegeven en daar per onderwerp een kleur: groen of rood. De mensen met een rode kleur hebben een ongunstige houding ten opzichte van de onderwerpen.

Dat het Philip Morris echt ernst is, blijkt wel uit de volgende passage uit de geheime documenten: "Met de benoeming van Florenz moeten we, op een onderwerp-specifieke basis, belangrijke Europarlementariërs identificeren om de silo te breken die hij tegen ons zal creëren met andere groepen." Dit is lobbyisten-bargoens dat enige uitleg behoeft.

Om te beginnen met "Florenz". Dat is Karl Heinz Florenz, een Europarlementariër die door de EVP is aangewezen om hun woordvoerder te worden voor de tabaksproductenrichtlijn. En laat Florenz nou net het nut van die nieuwe antirookmaatregelen wel inzien. In dit artikel op de website TheParliament.com, zegt hij bijvoorbeeld dat zijn EVP-collegapartijleden als vertegenwoordigers van de burgers, de gezondheid en jonge mensen moeten beschermen: "Mensen willen strengere maatregelen, en wetenschappers en gezondheidsorganisaties bevelen die ook aan. De nieuwe tabaksproductenrichtlijn zal er volgend jaar komen, ondanks de harde lobby van de tabaksindustrie die is bedoeld om de beslissingsvorming te vertragen en te frustreren."

Philip Morris verwacht dat Florenz een "silo" zal proberen te formeren, een samenwerkingsverband van medestanders die dezelfde waarden hebben en die niet meer zo makkelijk open zullen staan voor afwijkende meningen en informatie, lees: de argumenten van de tabaksindustrie. "Breaking the silo" is in een interne presentatieslide van de sigarettenfabrikant hun doel. En dat zullen ze doen door – per onderwerp – Europarlementariërs te zoeken die welwillender staan tegenover de tabaksindustrie. De herziening van de Tabaksproductenrichtlijn bevat namelijk meerdere punten die zeer nadelig voor de tabaksindustrie zullen uitpakken. Zo is er sprake van plain packaging: identieke sigarettenverpakkingen zonder merkuitingen. Maar ook van een verbod op ingrediënten, zoals lekkere smaaktoevoegingen (menthol, vanille, aardbei) en grotere gezondheidswaarschuwingen op de verpakkingen.

Schending verdrag

Uit het overzicht van medio 2012 blijkt dat 29 (van de 69) leden van de ENVI-commissie al een afspraak met een lobbyist van Philip Morris hadden gehad. En dat er daarnaast ook al 18 nieuwe afspraken stonden ingepland. De helft daarvan was een tweede afspraak. Dat betekent dat 38 leden voor de tabakslobby hebben opengestaan, dus meer dan de helft van de commissie.

Het contact van de Europarlementariërs met de lobbyisten is een schending van het internationale FCTC-verdrag, het tabaksontmoedigingsverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie dat door de Europese Unie en al haar lidstaten is geratificeerd. Daar staat onder meer in dat er geen contact mag zijn met de tabakslobby bij het maken van beleid.

Volgens het overzicht zijn er met twintig leden van de ENVI-commissie nog geen afspraken gemaakt. Of dat nog zal gebeuren, staat niet aangegeven. Slechts drie van de 69 leden wilden niet afspreken met Philip Morris, zo blijkt. Opvallend is overigens dat een van de afspraken die wel al op de rol staat, met Karl Heinz Florenz is, de man waar Philip Morris zo van baalde.

Philip Morris speelt op safe: zij heeft niet alleen de leden van de commissie benaderd, maar ook hun vervangers. Voor het geval een lid niet bij een stemming kan zijn, kunnen hun vervangers het van hen overnemen. Deze 'substitutes' (ook gewoon leden van het Europees Parlement) mogen sowieso amendementen indienen op het wetsvoorstel en kunnen dus ook in het belang van de Marlboro-producent handelen. Van deze substitutes hebben er 22, volgens het geheime overzicht, een afspraak achter de rug met een tabakslobbyist. Er stonden er ook al 13 bij gepland, van wie er vier een vervolgafspraak waren. Ten tijde van het invullen van de lijst had Philip Morris 32 vervangers nog niet benaderd.

In hoeverre de parlementariërs zich gevoelig hebben betoond voor de lokroep van de tabaksindustrie blijft vooralsnog onduidelijk. Maar dat er wel iets aan de hand is, blijkt alleen al uit het feit dat in vergelijking tot andere wetten een bizar groot aantal amendementen (in totaal 1360) is ingediend.

Doelen per maand

Wat wil Philip Morris nu bij ENVI bereiken met haar peperdure lobby? In een interne PowerPointpresentatie wordt per maandelijkse ENVI-bijeenkomst een specifiek doel weergegeven. Neem de bijeenkomst van maart dit jaar. Die moet uitmonden in een voor Philip Morris "gebalanceerde" ontwerptekst van de Tabaksproductenrichtlijn. Het is van groot belang, zo vermeldt de fabrikant op een presentatie-dia, dat het debat niet zal worden "gekaapt door extreme meningen".

Dat betekent dat de voorstanders van de richtlijn die tabaksgebruik willen beperken, tegengas moeten krijgen van Europarlementariërs die op de hand zijn van de tabaksfabrikant. Zo kan er immers een middenweg worden gezocht en ontstaat er mogelijk een afzwakking van de tekst.

Philip Morris zal de leden van de ENVI-commissie die het met haar eens zijn, dan ook aanmoedigen om zich hardop uit te spreken en om amendementen in te dienen die voor de tabaksfabrikant "gunstig" uitpakken. De strategie die gehanteerd zal worden in het contact met de parlementariërs, is het framen van regels, namelijk dat die "extreem" zijn. De term "extreem" of een variant daarop ("disproportioneel") moet dus vaak gaan vallen rond de bijeenkomst.

Soms is in het PMI-overzicht aangegeven of dit argument samen met andere, in gesprek met een Europarlementariër zijn gebruikt. Vooral de Italianen blijken, uitgaande van het overzicht, gevoelig voor het framen te zijn geweest.

De dag voor de bijeenkomst in maart 2013 heeft Linda McAvan gesproken met de tabaksindustrie, om hun kant van het verhaal te horen. Linda McAvan is namens de ENVI-Commissie aangesteld als rapporteur van de tabaksproductenrichtlijn. Zij moet de kar trekken, alle belanghebbenden spreken en hun ook hun zegje laten doen over de voorstellen. Daartoe organiseert ze een bijeenkomst waarbij de tabaksindustrie haar mening mag geven. En ook dat is weer een overtreding van het internationale FCTC-verdrag.

Bij deze bijeenkomst was Philip Morris, samen met haar concurrenten en allerlei overkoepelende tabaksbrancheverenigingen van de partij. McAvan heette hen van harte welkom. Een opname van de bijeenkomst staat hier.

Alle vooraf vastgestelde strategieën voor de lobby komen voorbij: "Dit is disproportioneel", "dit is niet wetenschappelijk onderbouwd", "een verbod op mentholsigaretten zal de illegale smokkel vergroten". Bij deze bijeenkomst zijn ook antirookorganisaties aanwezig die de tabaksargumenten weerleggen en een discussie proberen uit te lokken met de industrie: "Er is wel wetenschappelijk bewijs. Waarom blijft u zeggen dat het er niet is?"

Minstens zeven stemmen

Over de ENVI-bijeenkomst op 24 april 2013 staat weinig in de documenten. Wel heeft Philip Morris een doel gesteld: ze wil nu een (voor haar) uitgebalanceerd compromis over de amendementen. En daarbij zoveel mogelijk medestanders verwerven voor de amendementen die in haar voordeel zijn.

In mei 2013 moet er weer een stap worden gezet bij de ENVI-commissie. Philip Morris heeft hier een specifieker doel: de (in hun ogen) "extreme" amendementen moeten nu worden afgewezen. Er moet ook enige oppositie zijn ontstaan bij de uitgebrachte stemmen in de commissie. Ook moeten er ten minste zeven stemmen tegen het rapport worden uitgebracht: dat is nodig om er zeker van te zijn dat er een plenair debat moet plaatsvinden, zo staat er op de slide.

Het gekke is dat er tijdens die ronde, zo laat een woordvoerder van ENVI weten, niet is gestemd. Wel blijkt uit de overzichtslijst van Philip Morris dat meer dan zeven Europarlementariërs haar op sommige onderwerpen gunstig zijn gezind. En dat zal Philip Morris toch als een klein succes bestempelen.

Wilt u andere delen lezen van de Philip Morris Files?
Deel 1
Deel 3
Deel 4 
Deel 5 

Wilt u meer weten over wat voor bedrijf Philip Morris is? Lees dan de vijfdelige serie 'Philip Morris onder het vergrootglas', te beginnen bij deel 1.

Op de hoogte blijven van nieuwe afleveringen van de Philip Morris-Files en ander nieuws van deze site? Meldt u dan aan voor de nieuwsbrief. Dat kan in de rechterkolom van deze pagina of via de homepage.