Hoe groot is het draagvlak voor maatregelen om roken binnen en buiten te verbieden? Dat zetten Nienke Boderie (Erasmus MC) en collega-onderzoekers onlangs op een rijtje voor 33 landen. Vooral voor maatregelen op plekken waar kinderen komen is veel steun.

Door Jeroen Kleijne

“Rookvrije ruimtes beschermen niet alleen tegen meeroken, maar geven kinderen ook de boodschap mee dat het niet normaal is om te roken”, stelt gezondheidswetenschapper Nienke Boderie, promovendus in het Erasmus MC. “Zien roken, doet roken. Dus als er meer rookvrije plekken zijn, gaan kinderen hopelijk minder snel zelf roken. Dat is dus het belang van dit onderzoek. Op dit moment zijn er nog steeds te veel plekken waar kinderen mensen zien roken.”

Buitenruimtes en privé-binnenruimtes

Samen met haar collega’s onderzocht Boderie de steun voor rookvrij beleid, met name op nieuwe plekken. “We weten al dat er veel draagvlak is voor een rookverbod in publieke binnenruimtes, het openbaar vervoer en horecagelegenheden. Maar hoe zit het nou met de steun voor antitabaksmaatregelen in buitenruimtes en privé-binnenruimtes? Dan moet je denken aan parken, speeltuinen, schoolpleinen, auto’s, huurwoningen, tuinen en balkons. Voor dit onderzoek hebben we gegevens verzameld van 99 bestaande studies uit 33 verschillende landen. In totaal deden daar bijna 900.000 mensen aan mee.”

Grote steun

De onderzoeksresultaten werden begin mei gepubliceerd in het blad eClinicalMedicine, een onderdeel van The Lancet. “De belangrijkste uitkomst is dat de steun voor rookvrije ruimtes en zones gemiddeld minimaal 50 procent is. Als het gaat om plekken waar kinderen vaak komen, ligt dat nog een stukje hoger. Zo’n 86 procent van de ondervraagden is bijvoorbeeld voor een rookvrije auto als er kinderen in zitten. Voor speeltuinen is dat 80 procent, voor schoolpleinen 76 procent. Juist op die plekken kun je dus prima maatregelen nemen tegen roken.”

Ook onder rokers

Zoals verwacht is de steun voor rookvrij beleid minder groot onder rokers dan onder niet-rokers. “De steun onder rokers voor rookvrij beleid is echter nog steeds best groot, met name als het gaat om plekken waar kinderen komen. Ook rokers willen niet dat hun kinderen worden gestimuleerd om te roken. In Nederland is de steun gemiddeld nog iets groter dan in andere landen. Uit ander onderzoek weten we bijvoorbeeld dat zo’n 90 procent van de Nederlanders voorstander is van rookvrije speeltuinen en rookvrije auto’s.”

Rookvrije auto’s

Volgens Boderie gaat hiermee een belangrijk signaal uit naar de politiek. “Iedereen vindt de gezondheid van kinderen kennelijk belangrijk. Het is dus relatief makkelijk om te beginnen met rookvrije zones in speeltuinen en met rookvrije auto’s. Na de sportparken en de speeltuinen zouden als eerste de auto’s aan de beurt moeten komen. Het is echt niet genoeg om even je raampje open te zetten. Volgens mij ligt dat verbod in Nederland nog niet op tafel, terwijl in 18 Europese landen al een rookverbod in auto’s geldt. Er zijn dus genoeg voorbeelden hoe je dat juridisch het beste kunt aanpakken. Nederland loopt achter.”

Derdehands rook

Boderie vindt dat er ook meer aandacht zou moeten zijn voor roken in woningen. “We kennen de gezondheidsschade door meeroken, de tweedehands rook. Maar neergeslagen rookdeeltjes – de derdehands rook – hebben ook nadelige effecten voor de gezondheid. Daar moeten we goed over nadenken, hoe we ervoor zorgen dat woningen gezonde plekken zijn. Natuurlijk is er minder steun voor maatregelen in privéruimtes, maar je kunt in elk geval beginnen met goede voorlichting over derdehands rook. Nog lang niet iedereen weet hoe schadelijk het is om te wonen in een huis waar gerookt wordt of waarin de vorige bewoner gerookt heeft.”

Opstandig

Als onderzoeker is Nienke Boderie vooral geïnteresseerd in sociaaleconomische gezondheidsverschillen. “Roken is daarin een heel belangrijke factor. Als minder mensen roken, worden die gezondheidsverschillen ook minder. Helaas hebben we te maken met een tabaksindustrie die alle ontmoedigingsmaatregelen tegen probeert te werken. Daar word ik opstandig van, en dat is voor mij een belangrijke drijfveer om dit soort onderzoek te doen. In de politiek is nog veel te winnen, maar Nederland heeft de afgelopen jaren wel goede stappen gezet. Er zit een goede lijn in, laten we die vasthouden.”