Een kwart van de Nederlandse pensioenfondsen sluit beleggingen in tabaksaandelen nog niet uit, terwijl de meeste daarvan wel VN-richtlijnen onderschrijven die tabaksbeleggingen ontraden. Dat blijkt uit een analyse door The Investigative Desk.

Door de webredactie

Werknemers van bedrijven als Shell, Hoogovens, Heineken, Grolsch, IBM, MSD, Nedlloyd en Pon, winkelmedewerkers, schoonmakers, glazenwassers, loodsen en notarismedewerkers, allemaal lopen ze de kans dat hun pensioenen mede worden betaald met rendementen uit beleggingen in tabaksbedrijven. Onderzoek van Sergio Nieto Solis van The Investigative Desk laat zien dat nog altijd een kwart van de pensioenfondsen in Nederland (40 van de 160) beleggingen in tabaksproducenten niet uitsluiten. Dertig van die fondsen (75 procent) onderschrijven wel internationale richtlijnen van de Verenigde Naties voor verantwoorde beleggingen. De 40 fondsen die tabaksbeleggingen niet uitsluiten, beleggen samen jaarlijks zo’n 130 miljard euro.

Tobacco-Free Pledge

Beleggen in tabak is niet meer van deze tijd. In 2017 besloten de Verenigde Naties dat tabaksproducten ‘fundamenteel niet overeenkomen’ met hun richtlijnen voor een duurzaam bedrijfsleven, de UN Global Compact. Een jaar later werd een initiatief van Tobacco Free Portfolios samen met het United Nations Environment Programme Finance Initiative (UNEP FI), meer specifiek de The Tobacco-Free Finance Pledge, gelanceerd. Drijvende kracht achter dit initiatief is de Australische longarts/oncoloog Bronwyn King, die op zeker moment bemerkte dat terwijl zij patiënten behandelde die ziek waren geworden door roken, haar pensioenpremies werden belegd in tabaksfirma’s.

De Tobacco-Free Finance Pledge stelt dat beleggers hun aandelen in de tabaksindustrie moeten opgeven, onder meer omdat tabak 8 miljoen slachtoffers per jaar eist, kinderarbeid op tabaksplantages nog altijd voorkomt, tabaksteelt voor verlies aan biodiversiteit zorgt en weggegooide peuken een gigantische bron van milieuvervuiling zijn. Inmiddels hebben 180 bedrijven en instellingen de belofte ondertekend, waaronder ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos Bank, Achmea, Actiam, Aegon, ASR, Robeco en de pensioenfondsen Metaal en Techniek (PMT), Metaalelektro (PME) en Werk en (re)integratie (PWRI).

ABP stopte ook met tabak

Nederlands grootste pensioenfonds ABP, met 370 miljard euro belegd vermogen een van de grootste pensioenfondsen ter wereld, staat niet vermeld als ondertekenaar van de plegde, maar besloot in 2018 wel zijn tabaksaandelen de deur uit te doen. Rookpreventie Jeugd had daar sinds 2015 al op aangedrongen, maar kreeg in 2016 nog van ABP’s bestuursvoorzitter Corien Wortmann te horen dat de beleggingen in tabak nodig waren om de pensioenen op peil te houden.

Pensioenen van artsen en paramedici

Vorig jaar concludeerde de organisatie Groen Pensioen nog dat verschillende pensioenfondsen van artsen en paramedici nog steeds in tabak belegden, soms omdat ze het fondsbeheer aan derden overlieten en niet helemaal helder hadden waar hun geld in werd belegd.

VN-richtlijn ‘is niet bindend’

De fondsen die wel de VN-richtlijnen onderschrijven, maar toch nog in tabak beleggen, stellen dat het een het ander niet uitsluit. Het Pensioenfonds Schoonmaak liet aan The Investigative Desk weten dat het de VN-richtlijnen onderschrijft, maar dat die niet bindend zijn en dat dit daarom “geen gevolgen heeft voor beleggingsfondsen die in tabak investeren”. Ook het pensioenfonds van Heineken redeneert “dat tabaksproducenten zijn uitgesloten van deze initiatieven betekent niet dat we er niet in mogen beleggen om in overeenstemming met de beginselen te kunnen handelen.”

‘Tabak niet uitsluiten is risico’

De druk uit de samenleving op pensioenfondsen om tabak toe te voegen aan het rijtje clusterbommen, landmijnen, nucleaire en chemische wapens en fossiele brandstoffen groeit ondertussen wel. Voor kleinere pensioenfondsen was het soms nog te kostbaar om hun vermogensbeheerders tabak te laten uitsluiten, maar, zegt een bestuurslid van het pensioenfonds van oliebedrijf Calpam tegen The Investigative Desk: “Het lijkt inmiddels risicovoller om niet maatschappelijk verantwoord te beleggen dan om in tabaksaandelen te blijven.”