'Oud nieuws!' roept de tabaksindustrie steevast als ze wordt beschuldigd. Volgens professor Proctor is dit een leugen.

TabakNee sprak met professor Robert N. Proctor, historicus aan de Stanford University en wereldwijd de grootste autoriteit op het gebied van de geschiedenis van de tabaksindustrie. In deze driedelige serie laat Proctor zijn licht schijnen over een thema. Aflevering 1: De 'oud nieuws'-strategie.

"De geschiedenis van de tabaksindustrie bestaat uit het ontkennen van feiten en liegen tegen het grote publiek," zegt Proctor. "Ze hebben lang ontkend dat het roken van tabak kankerverwekkend is, terwijl ze het toen al wisten. Sinds ze, als gevolg van allerlei rechtszaken, interne documenten openbaar hebben moeten maken, weten we meer over hoe ze te werk zijn gegaan. Het probleem is alleen dat het gros van die interne documenten tot aan 2004 loopt. Daarom weten we niet hoe ze nu precies opereren. Totdat er weer nieuwe rechtszaken komen en er weer nieuwere documenten openbaar gemaakt moeten worden. Daardoor hebben we wel altijd een informatieachterstand."

Rechtszaak in Canada

Onlangs moest Proctor getuigen in een rechtszaak in Canada. Daar werd de tabaksindustrie beschuldigd van fraude en liegen tegen het grote publiek. "Haar antwoord was: 'Dat is misschien zo geweest, maar we zijn nu een compleet veranderd bedrijf,'" zegt hij. "Hun nieuwe kernboodschap is zeggen dat iets én oud nieuws is én niet waar. Ze zeggen: 'In het verre verleden is dat misschien gebeurd, maar nu is dat echt niet meer zo.' Ze vergeten dat het 'verre' leden nog maar een paar jaar terug is."

Imago opkrikken

Wel doen de tabaksfabrikanten van alles om hun publieke imago op te krikken, zegt Proctor. "Ze ondersteunen mishandelde vrouwen en planten bomen aan in het regenwoud. Dat klopt ook allemaal, maar het verhult wat daadwerkelijk belangrijk is. Terwijl hun interne documenten het bewijs leveren, hebben ze nooit openlijk toegegeven dat ze het grote publiek hebben misleid. Ze hebben nooit toegegeven dat ze marketing op kinderen hebben toegepast en dat filters op sigaretten misleidend zijn. Net als 'light'-sigaretten en sigaretten met een laag teer gehalte."

Radioactief

Desondanks zeggen ze dat ze veranderd zijn, weet Proctor "Terwijl de sigaretten die vandaag de dag worden verkocht, twee keer zo dodelijk zijn dan honderd jaar geleden. Ze zijn kleiner, worden veel intenser gerookt en bevatten nog altijd cyanide, dodelijke nitrosamines en radioactieve polonium. De filters verkleinen de deeltjes die geïnhaleerd worden waardoor ze juist dieper in de longen komen en gecompliceerdere kankervormen veroorzaken. Dat lijkt me verre van oud nieuws, maar juist zeer relevant om hardop te blijven zeggen."

Meer weten? Blader door de Legacy Tobacco Documents Library, waarin miljoenen documenten zijn verzameld die online te doorzoeken en te lezen zijn.

Over Robert N. Proctor

Professor Robert N. Proctor, historicus aan de Stanford University, besteedde dertig jaar van zijn leven aan het bestuderen van de tabaksindustrie en van de technieken die zij heeft toegepast om roken tot een maatschappelijk geaccepteerde gewoonte te laten uitgroeien. Hij schreef er het boek Golden Holocaust over, een vuistdikke, goed gedocumenteerde analyse die onder meer gebaseerd is op bestudering van honderdduizenden interne documenten van de tabaksindustrie.

Dit is het eerste deel in de Proctor-serie.
Om deel 2 te lezen, Proctor over politiek en tabak, klik hier
Om deel 3 te lezen, Proctor over wetenschap als lobby-instrument, klik hier