De douane heeft een intensieve samenwerking met de tabaksindustrie en is daar niet transparant over, vooral als het gaat over gevoelige onderwerpen. Dit blijkt uit documenten in handen van de Onderzoeksredactie Tabak. Daarin toont de industrie zich dankbaar voor de houding van de douane bij haar lobbyactiviteiten.

Door de Onderzoeksredactie Tabak

De douane verklaart dat hun samenwerking met de tabaksindustrie is toegestaan en dat zij sinds de richtlijnen (2015) over de omgang met de tabaksindustrie niet meer luisteren naar de tabakslobby. De samenwerking is geregeld onder een Memorandum of Understanding.

Amper te controleren

De uitvoering hiervan is echter amper te controleren. In maart 2018 maakte de Onderzoeksredactie Tabak bekend dat de douane haar contacten met de tabaksindustrie verzweeg. Nu heeft de douane nieuwe documenten openbaar gemaakt, maar juist wanneer er gesproken wordt over onderwerpen waar de tabaksindustrie invloed op wil uitoefenen, ontbreken relevante documenten en zijn stukken tekst weggelakt. Zoals wanneer er onderling gecorrespondeerd wordt over amendementen van Europese wet- en regelgeving over een elektronisch volgsysteem voor tabaksproducten, waarvoor de fabrikanten hun eigen systeem promoten en structureel op de agenda weten te krijgen.

Tabaksindustrie regelt alles

Vertegenwoordigers van brancheverenigingen SSI en VSK maken vaak de conceptagenda’s en verslagen van de gezamenlijke bijeenkomsten. En mensen van Philip Morris brengen daar dan weer wijzigingen in aan. Met andere woorden: de douane laat de verplichte verslaglegging van contacten met de tabaksindustrie over aan de industrie zelf. De wijzigingen en verschillende conceptnotulen heeft de douane niet openbaar gemaakt.
Terwijl het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onlangs uit internationale tabakscommissies
zijn gestapt vanwege een te grote invloed van de tabaksindustrie, stelt de douane zich nog altijd aan die invloed bloot.

Dankbaar

De tabaksindustrie toont zich dankbaar voor de relatie met de douane. ‘In de afgelopen periode heb ik een paar maal uw aandacht gevraagd voor Track and Trace en de voorstellen van DG Sante (EU-directoraatgeneraal gezondheid, red.),’ aldus een woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten in een mail aan medewerkers van de douane. ‘Nogmaals dank voor de tijd die u hieraan hebt willen spenderen. Inmiddels is vorige week concept nummer vier gepubliceerd. Wij hebben gezien dat er verbeteringen zijn gekomen.’

De uitkomsten van het onderzoek door de Onderzoeksredactie Tabak hebben geleid tot een uitgebreide publicatie in Vrij Nederland. Deze kunt u hier lezen.