In de aanloop naar de Provinciale Statenverziekingen vroeg TabakNee de landelijke politieke partijen naar hun mening over tabak. Vinden ze (ook) dat er moet worden geïnvesteerd in goede voorlichting over de gevolgen van roken? Hoe denken ze over een forse accijnsverhoging als middel om sigaretten buiten bereik van kinderen te houden? Een pakje sigaretten moet 10 euro kosten, vindt de Stichting Rookpreventie Jeugd. En in hoeverre vinden ze dat 'plain packaging' (eendere verpakkingen) hierin een rol speelt? Het aantal tabaksverkooppunten omlaag, iets waar - net als de overige punten al genoemd - de Stichting Rookpreventie Jeugd zich sterk voor maakt: welke politieke partijen gaan zich hiervoor inzetten? Van het verbieden van sigarettenautomaten tot rookvrije schoolpleinen. De politieke partijen aan het woord, tenminste degene die wilden reageren.

1 Hoe denkt uw politieke partij over tabak?

Henk Krol (50PLUS): Tabak is zonder meer schadelijk voor de gezondheid. Alle maatregelen tot ontmoediging van gebruik dienen gesteund te worden.

Marith Rebel-Volp (PvdA): Tabak is zeer schadelijk voor de gezondheid. Niet alleen voor rokers, maar ook voor mee-rokers. Vandaar dat de PvdA sterk inzet op reductie van het aantal rokers en blootstelling aan tabaksrook. Hier ligt een belangrijke verantwoordelijkheid voor de politiek. De PvdA neemt deze verantwoordelijkheid. Mede door de inzet van de PvdA zijn belangrijke maatregelen genomen, zoals het algehele horecaverbod en de verhoging van de minimumleeftijd naar 18 jaar. Maar we zijn er nog niet. De PvdA focust sterk op het voorkomen van roken bij de jeugd. Immers, hoe eerder jongeren beginnen met roken, hoe groter de kans op latere tabaksverslaving. De maatregelen moeten zich niet alleen richten op het voorkomen van tabaksgebruik, maar ook op producten die opleiden tot roken, zoals e-sigaretten en sisha-pennen.

Hanke Bruins Slot (CDA): Tabak veroorzaakt zoveel schade dat een steviger aanpak noodzakelijk is. Longziekten zijn nog steeds de grootste doodsoorzaak. Jaarlijks overlijden ongeveer 19.000 mensen aan de directe gevolgen van roken. Het is daarom belangrijk dat we roken zo veel mogelijk ontmoedigen. Het CDA heeft afgelopen jaren meerdere plannen, gericht op preventie, gesteund. Hierbij gaat het bijvoorbeeld over het verhogen van de leeftijdsgrens voor aankoop en bezit van tabak naar 18 jaar, het instellen van een rookverbod in de gehele horeca en het fors verhogen van de boetes voor overtreding van het rookverbod. Het CDA wil daarnaast dat smaakjessigaretten verboden worden en dat er afstootwekkende plaatjes op de verpakkingen komen. Ook wil het CDA dat er een verbod op reclame komt voor de e-sigaret.

Kees van der Staaij (SGP): De SGP is een voorstander van een beleid waarin roken sterk ontmoedigd wordt vanwege de risico's voor de volksgezondheid. Het is een goede zaak dat bij steeds meer mensen het besef doorbreekt dat roken ongezond is.

Marianne Thieme (PvdD): De Partij voor de Dieren vindt dat iedereen recht heeft op een schone en gezonde leefomgeving. Roken is aantoonbaar zeer schadelijk voor de gezondheid - niet alleen voor de roker zelf, maar ook voor mensen die meeroken. Hoewel het iedereen vrij staat om te roken, mag dit nooit ten koste gaan van de gezondheid van anderen. Daarom vindt de PvdD dan ook dat iedereen recht heeft op een rookvrije werkplek en dat er niet gerookt mag worden uitgaansgelegenheden.

Henk van Gerven (SP): Roken en meeroken zijn slecht voor de gezondheid. Daarom is het goed dat roken zoveel mogelijk wordt teruggedrongen. Cruciaal voor preventie is het voorkomen dat jongeren beginnen met roken. De 'grijpbaarheid' van tabak moet verkleind worden door de verkoop van tabak te beperken tot tabaksspeciaalzaken. Er dient een wettelijk verbod te komen op het toevoegen van verslavende stoffen en van smaakmakers die aanzetten tot roken. Het rookverbod in de horeca dient streng te worden gehandhaafd. Verder is de SP voor plain packaging en het verbod op power walls. Het uit het zicht verkopen van tabaksproducten en een waterdicht leeftijdsverificatiesysteem, wettelijk opgelegd. Tenslotte moeten we mensen die wel roken maar willen stoppen hierbij ondersteunen, deze hulp moet in het basispakket zitten.

Carla Dik-Faber: Tabak is verslavend en zeer schadelijk voor de gezondheid. Daarom wil de ChristenUnie dat niet-roken de norm wordt. Door onze inzet wordt er niet meer in de horeca gerookt. We willen voorkomen dat jongeren beginnen met roken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat wie jong begint, een grotere kans heeft op verslaving met alle gezondheidsproblemen van dien.

2 Uit onderzoek blijkt dat een substantiële accijnsverhoging een effectief middel is om te voorkomen dat jeugdigen gaan roken. Bent u het eens om als eerste stap een pakje sigaretten flink duurder te maken? Dat zou betekenen dat een pakje sigaretten 10 euro gaat kosten.
Zo ja, waarom?
Zo nee, waarom niet?

Henk Krol (50PLUS): Een accijnsbeleid dat het roken ontmoedigt, wordt door 50PLUS zeker gesteund. Het mag niet onbeperkt en extreem verhoogd worden omdat anders illegale en zelfs criminele activiteiten (import uit omliggende landen) uitgelokt worden waarbij ook de jeugd betrokken kan raken.

Marith Rebel-Volp (PvdA):Elke maatregel die het aantal rokers reduceert moet serieus worden overwogen. Op dit moment is er onvoldoende draagvlak om de prijs van sigaretten te verhogen tot 10 euro. De PvdA vindt het belangrijk dat er een breed pakket aan maatregelen komt dat op elkaar ingrijpt en elkaar versterkt. Hier wordt door dit Kabinet en de PvdA-fractie hard aan gewerkt.

Hanke Bruins Slot (CDA):De accijns op sigaretten is dit jaar verhoogd. Het CDA heeft deze verhoging gesteund ondanks dat wij de accijnsverhoging op diesel om economische redenen willen terugdraaien. Daarnaast is de afgelopen jaren veel nieuw beleid ingezet dat roken, met name onder jongeren, moet voorkomen en ontmoedigen. Er zijn nog andere mogelijkheden om dit preventieve beleid te versterken, waar we hopelijk zo spoedig mogelijk met de staatssecretaris over zullen praten. Het CDA heeft op dit moment geen concrete plannen om de accijns op sigaretten verder te verhogen.

Kees van der Staaij (SGP): De SGP heeft in het verleden meerdere keren bepleit dat de accijnzen voor tabak verhoogd worden. Ook in ons verkiezingsprogramma 2012 -2017 was een verhoging opgenomen. Deze verhoging was echter niet zo dat een pakje sigaretten 10 euro zou gaan kosten.

Marianne Thieme (PvdD):De Partij voor de Dieren is voor het heffen van accijns op tabak. Het is aangetoond dat een flinke accijnsverhoging op tabak roken ontmoedigt. Accijnsverhoging past volgens de PvdD dan ook goed in een rookpreventiebeleid.

Henk van Gerven (SP): Het voorkomen van roken is voor de SP van groot belang, om dit mogelijk te maken is een breed pakket van maatregelen nodig. Het (substantieel) verhogen van tabaksaccijnzen heeft echter daarbij niet onze voorkeur, omdat accijnzen vooral ook als melkkoe voor de schatkist worden gezien.

Carla Dik-Faber (ChristenUnie): In de tegenbegroting van de ChristenUnie voor het jaar 2014 deden wij het voorstel om de tabaksaccijns te verhogen.Als accijnsverhoging een middel is om roken te ontmoedigen, dan zullen we dat zeker in overweging nemen. Tegelijkertijd vinden we het ethisch problematisch dat de overheid via accijnzen geld verdient aan de verkoop van tabak, dat zo schadelijk is voor de gezondheid.

3 Stichting Rookpreventie Jeugd ziet het grote aantal verkooppunten van TabakNee graag verminderen tot de tabaksspeciaalzaken, waarvan er zo'n 1500 zijn. Dit omdat de verkoop aan minderjarigen amper te controleren is met het hoge aantal verkooppunten (naar schatting 60.000). Bent u het eens om het aantal verkooppunten te verminderen?
Zo ja, waarom?
Zo nee, waarom niet?

Henk Krol (50PLUS): Vermindering van het aantal verkooppunten moet zeker overwogen worden zoals ook met alcohol (benzinepompstations) is gebeurd. Voorwaarde is wel dat het te handhaven is. Anders halen we alleen meer bureaucratie in huis.

Marith Rebel-Volp (PvdA): De PvdA pleit voor het verwijderen van verkoopautomaten, bijvoorbeeld uit de horeca. Daarnaast wil de PvdA een breder pakket aan maatregelen om roken te ontmoedigen. We hebben de staatsecretaris gevraagd de effectiviteit van een dergelijk breed pakket te onderzoeken en op basis hiervan te komen tot een samenhangend rookontmoedigingsbeleid. De verwachting is dat de staatssecretaris op korte termijn naar buiten komt met een voorstel. Het minimaliseren van het aantal verkooppunten zal niet per definitie leiden tot een betere handhaving. Ook zal het de vraag naar alternatieve manieren van kopen, zoals kopen via internet, aanwakkeren. De PvdA vindt het daarom juist belangrijk dat verkooppunten die zich niet aan de regels houden, hard gestraft worden. De recente wijziging van de Tabakswet voorziet hierin. We zien dat de handhavingscijfers een positieve trend vertonen, maar dat stemt de PvdA nog lang niet tevreden. Het is nog steeds te gemakkelijk om als minderjarige sigaretten te kopen.

Hanke Bruins Slot (CDA): Het CDA vindt het allereerst treurig dat dit kabinet de monitor jeugdroken heeft afgeschaft. Nu zijn de effecten van bijvoorbeeld de leeftijdsverhoging niet goed te meten en is de effectiviteit van het jeugdontmoedigingsbeleid lastiger te zien. Naar het verminderen van het aantal verkooppunten is onderzoek gedaan. Het CDA is nog in afwachting van de reactie van de staatssecretaris op deze onderzoeken.

Kees van der Staaij (SGP):De SGP is voor een vermindering van het aantal verkooppunten. De vormgeving hiervan kan op verschillende manieren en hoeft wat de SGP betreft niet per se beperkt te worden tot tabaksspeciaalzaken.

Marianne Thieme (PvdD): Ja, de PvdD wil het aantal verkooppunten verminderen. Dat tabak op zo veel plekken te koop is, maakt het gemakkelijker voor jongeren om te beginnen met roken. Minder verkooppunten past in een actiever overheidsbeleid om roken terug te dringen en te voorkomen.

Henk van Gerven (SP): Hier is de SP het zeer mee eens. Recent (januari 2015) tijdens een debat over de tabakswet hebben wij dit weer benoemd. Tevens hebben we tijdens dit debat hiervoor een amendement ingediend (zie: http://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/amendementen/detail?id=2015Z00954&did=2015D01970). Helaas is het amendement verworpen. Door minder verkooppunten is het moeilijker sigaretten te kopen, is de controle op de verkoop beter te handhaven en ligt het minder in het zicht.

Carla Dik-Faber (ChristenUnie): Ja. De ChristenUnie heeft voorstellen gedaan om het aantal verkooppunten te verminderen, te beginnen met de verkoop via automaten. Bij automaatverkoop is geen leeftijd check mogelijk en bovendien staan ze vaak op plekken waar niet gerookt mag worden. Het zou goed zijn als het aantal verkooppunten wordt beperkt tot speciaalzaken. Wie geen tabaksproducten ziet, komt ook niet zo snel in de verleiding.

4 De herziene EU-Tabaksproductenrichtlijn verplicht alle lidstaten om op een groot deel van de sigarettenverpakkingen waarschuwingen te plaatsen, afbeeldingen en tekst. Maar elk lidstaat mag ook verder gaan en de fabrikanten verplichten over te gaan op plain packaging: alle pakjes zien er dan eender uit, met de logo's in een en hetzelfde lettertype. Vooralsnog zet Nederland deze stap niet.
Bent u voorstander van plain packaging? Zo ja waarom, zo nee, waarom niet.

Henk Krol (50PLUS): Hierover heeft 50PLUS geen uitgesproken mening. Als de huidige dodelijke waarschuwingen niet helpen, helpen andere verpakkingseisen wellicht ook niet.

Marith Rebel-Volp (PvdA):De PvdA heeft kennis genomen van de positieve effecten van plain packaging in andere landen. In Nederland beslaat het sigarettenpakje binnenkort voor 65% uit een waarschuwing. Wat de PvdA betreft kan dit op termijn goed gecombineerd worden met plain packaging, zoals dat ook in Australië gebeurt.

Hanke Bruins Slot (CDA): Het CDA is in beginsel geen tegenstander van plain packaging. Plain packaging is een van de maatregelen die we mogelijk in kunnen zetten om roken nog meer te ontmoedigen. We willen als CDA alleen wel toe naar een integrale aanpak. Daarvoor wachten we de beleidsbrief van de staatssecretaris over de Europese richtlijn af, zodat we het beleid en de voorgestelde maatregelen integraal kunnen behandelen. Het valt ons trouwens wel op dat het erg lang wachten is op die brief. De tweede kamer heeft de staatssecretaris al eerder gevraagd om op te schieten met zijn reactie vanwege het belang van het ontmoedigen van roken.

Kees van der Staaij (SGP): De SGP steunt op dit onderdeel het beleid van de regering.

Marianne Thieme (PvdD): De Partij voor de Dieren is tegen elke vorm van tabaksreclame - en dus vóór pakjes die er allemaal hetzelfde uitzien. De vormgeving van een pakje sigaretten is evengoed een vorm van reclame, bedoeld om consumenten te verleiden tot schadelijke en ongezonde gewoonten. Met 'plain packaging' wordt het lastiger om de verpakking als marketing-instrument te gebruiken.

Henk van Gerven (SP): De SP is voorstander van plain packaging. Als we roken willen ontmoedigen moeten we roken zo onaantrekkelijk mogelijk maken. Pakjes hebben nu vaak mooie kleuren die roken een gezellig tintje geven. We moeten om roken te voorkomen of verminderen de fabrikanten niet buiten schot houden en hun om te beginnen verbieden om aantrekkelijke verpakkingen en reclames te maken. Wij willen dat de Staatssecretaris de regels op deze gebieden aanscherpt? De Europese richtlijn waarin staat dat 65% van de verpakking uit een waarschuwing moet bestaan is een mooi begin, maar wat ons betreft kan dit nog een grote stap verder, naar plain packaging. Op deze manier pakken we de industrie hun marketingmiddel af.

Carla Dik-Faber (ChristenUnie):Ja. We vrezen dat de waarschuwingen op verpakkingen op een gegeven moment gewoon worden en daardoor niet meer opvallen. Door plain packaging is het niet meer 'hip' om met een bepaald merk gezien te worden. Indirecte reclame via uitstalling wordt voorkomen.

5 Vindt u dat de overheid campagnes moet starten om de bewustwording over de gevaren van (mee)roken te vergroten?

Henk Krol (50PLUS): Ja. De gevaren van het meeroken zijn te onbekend en worden onderschat.

Marith Rebel-Volp (PvdA): De PvdA wil dat er inzet blijft op bewustwording van de gevaren van (mee)roken. Wat de PvdA betreft richten deze campagnes zich voornamelijk op jongeren en op de schadelijke gevolgen van meeroken.

Hanke Bruins Slot (CDA): Ja. Campagnes gericht op het vergroten van kennis zijn noodzakelijk. Deze campagnes mogen wat het CDA betreft ook indringender zijn. Wij willen definitief af van het beeld dat tabak niet gevaarlijk zou zijn.

Kees van der Staaij (SGP): Er moet volgens de SGP nog veel gebeuren om vooral ook jongeren te confronteren met de gevaren van roken. Naast de verantwoordelijkheid die ouders op dit gebied hebben, heeft ook de overheid hierbij een taak. De SGP vindt het belangrijk dat de overheid op allerlei manieren de bewustwording vergroot over de gevaren van (mee)roken.

Marianne Thieme (PvdD): Ja, de Partij voor de Dieren vindt het van groot belang dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en zorgt dat mensen goed geïnformeerd worden over de risico's van (mee-)roken.

Henk van Gerven (SP): Roken en meeroken zijn ontzettend ongezond, we moeten er als overheid bij ondersteunen als het gaat om het stoppen van (voorkomen van) roken en meeroken. Echter nog niet iedereen kent de echte risico's die (mee)roken met zich meebrengt, een informatiecampagne door de overheid kan veel mensen bereiken en zal een goede maatregel zijn.

Carla Dik-Faber (ChristenUnie):Ja. Ik vind dat burgers goed geïnformeerd moeten zijn. Er is nu een campagne om te voorkomen dat jongeren gaan roken. Jongeren moeten daarbij geïnformeerd worden over de risico's voor hun gezondheid.

Zijn er verder nog zaken die relevant zijn en die u kwijt wil?

Henk Krol (50PLUS): Goede voorlichting op de scholen moet een grotere prioriteit krijgen. Een gezonde jeugd is dat waard.

Marith Rebel-Volp (PvdA): Veel aandacht voor de schadelijke effecten van e-sigaretten en andere sigaret-achtige producten. Naast schadelijke stoffen, leiden deze producten jongeren op tot het roken van tabak.

Hanke Bruins Slot (CDA): Het CDA is voorstander van rookvrije schoolpleinen.

Kees van der Staaij (SGP): -

Marianne Thieme (PvdD): De Partij voor de Dieren is voor een sterk en samenhangend rookpreventiebeleid. Daarbij horen de hoogte van de tabaksaccijns, het openbaar maken van informatie over de ingrediënten van tabaksproducten en het verbieden van additieven, het vernieuwen van de gezondheidswaarschuwingen op tabaksproducten, het starten van voorlichtingscampagnes, het ontwikkelen van een nationale strategie voor het stoppen met roken, het verbieden van sigarettenautomaten, het instellen van een fonds om tabaksonderzoek en wetenschappelijk onderzoek op dit gebied te (laten) coördineren, en de milieu-impact van tabaksproductie en -consumptie.

Henk van Gerven (SP): In het eerder genoemde debat over de tabakswet heeft de SP nog een ander amendement ingediend, gezamenlijk met de ChristenUnie (overigens is ook deze verworpen, zie: http://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/amendementen/detail?id=2015Z01072&did=2015D02140). Met dit amendement wilden we regelen dat verkopers van tabakswaren en van alcohol gebruik moeten maken van een bewezen effectief leeftijdscontrolesysteem. Wij zijn van mening dat de invoering van een bewezen effectief leeftijdscontrolesysteem bij alle verkooppunten van tabakswaren en alcohol essentieel is om ervoor te zorgen dat jongeren onder de 18 jaar geen tabakswaren of alcohol meer kunnen verkrijgen. Voorts constateren we dat de invoering van een sluitend leeftijdscontrolesysteem niet vanzelf door inspanningen van de detailhandel of de industrie van de grond komt. De afgelopen jaren is er juist sprake van aanzienlijke vertraging om te komen tot de invoering van een bewezen effectief leeftijdscontrolesysteem. Deze impasse moet worden doorbroken. Met dit amendement worden verkopers van tabakswaren (en alcohol) wettelijk verplicht om gebruik te maken van door Onze Minister erkende leeftijds-controlesystemen. Deze erkenning wordt uitsluitend verleend voor leeftijdscontrolesystemen die bij hoge mate van uitzondering tot niet-naleving van de leeftijdsgrens kunnen leiden. Wanneer alle verkopers van tabakswaren wettelijk verplicht zijn om een sluitend leeftijdscontrole-systeem in te zetten, is er sprake van een level playing field. Er is geen concurrentieverstoring meer, omdat de éne verkoper wel en de andere verkoper geen sluitend leeftijdscontrolesysteem gebruikt. Ook biedt de verplichting tot het invoeren van een sluitend leeftijdscontrolesysteem aanzienlijke voordelen op het gebied van toezicht. Door het toezicht niet langer te richten op de vaststelling van de leeftijd op transactieniveau, maar op het type systeem waarmee deze vaststelling plaatsvindt, wordt zowel de controleopgave als de bewijslast voor de controleur sterk vereenvoudigd en kan het toezicht veel effectiever en efficiënter worden ingericht. Hierdoor komt er capaciteit vrij voor de handhaving van het reclameverbod en het rookverbod in de horeca. Dit amendement is er niet op gericht om de keuzevrijheid van verkopers van tabak en alcohol op het terrein van leeftijdscontrole onnodig te beperken. Met dit amendement wordt slechts voorkomen dat ineffectieve leeftijdscontrolemiddelen of -systemen kunnen worden ingezet. Er bestaat geen steekhoudend argument of rechtens te respecteren belang voor verkopers van tabak en alcohol om ineffectieve controlemiddelen in te zetten en hiermee de beschikbaarheid van tabak en alcohol voor minderjarigen in stand te houden. Wel is er sprake van een zwaarwegend, maatschappelijk belang om deze beschikbaarheid zonder verdere vertraging terug te dringen.

Carla Dik-Faber (ChristenUnie): We hebben Kamervragen gesteld over de rookruimtes in Holland Casino. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat een rookruimte wordt ingericht met spelapparatuur. De overheid wil roken ontmoedigen en het is opvallend dat juist Holland Casino - gelieerd aan de overheid - deze inrichting voor rookruimtes kan kiezen. Dat is tegenstrijdig met het overheidsbeleid.

Niet gereageerd, ondanks reminders, hebben Pia Dijkstra (D'66) en Tunahan Kuzu (GrKÖ). Corinne Ellemeet (GroenLinks) en Fleur Agema (PVV) hadden geen tijd. Bas van 't Wout (VVD) wilde niet meewerken.

tags:  voorlichting | plain packaging | politiek | antirookbeleid