Wanda de Kanter stopt met haar werk als longarts in het Antoni van Leeuwenhoek om al haar tijd te kunnen besteden aan rookpreventie: zorgen dat kinderen niet beginnen met roken. “Op een gegeven moment dacht ik: ik kan veel meer bereiken buiten de spreekkamer”, vertelde ze op NPO Radio 1.

Door de webredactie (foto: Ivo van der Bent)

Nu is het de tijd, na de coronapandemie waar veel mensen met onderliggende hart- en longziekten aan zijn overleden, om serieus werk te maken van primaire preventie en te zorgen dat kinderen niet beginnen met roken. Dat zei longarts Wanda de Kanter in het NPO Radio 1 programma Stax&Toine, waarin ze haar besluit toelichtte om te stoppen met haar werk als arts in het Antoni van Leeuwenhoek. Per 1 januari gaat De Kanter zich fulltime toeleggen op haar, onbezoldigde, werk voor Rookpreventie Jeugd.

“Ik heb 36 jaar gewerkt als arts. En daarin was 85 procent van mijn werk het gevolg van roken. Je wilt elke patiënt genoeg tijd en aandacht geven, maar tegelijkertijd zijn we bezig met een rechtszaak in Luxemburg bij het Europees Hof”, vertelde De Kanter aan presentatrice Dionne Stax. “Op een gegeven moment dacht ik: ik kan veel meer bereiken buiten de één-op-één-gesprekken met patiënten om. De komende jaren wil ik alle tijd besteden om te zorgen dat kinderen niet gaan roken, dat mensen stoppen met roken, en om te benadrukken hoe verslavend tabak is.”  

Verdienmodel zorg is scheef

Een bijkomende drijfveer is De Kanters vaststelling dat het verdienmodel van het huidige zorgsysteem vastloopt. “We leven van ziekte”, zei ze eerder daarover. “Dat klinkt cru, maar pas als je ziek bent, komt er geld voor je vrij en kunnen zorgverleners iets verdienen. Er is nauwelijks geld voor primaire preventie. Ziekenhuizen, verzekeraars, farmaceutische industrie… iedereen verdient aan ziekte. En dat terwijl 30 procent van alle kankersterfte in Nederland te voorkomen valt. Dat komt door het verdienmodel. Als je geld kon verdienen aan het niet laten ontstaan van ziekten, zou het er heel anders uitzien.”

Primaire preventie, dus het voorkomen van ziekten, moet veel meer aandacht krijgen, vindt De Kanter, die hoop put uit het feit dat de VVD nu iets minder verantwoordelijkheid bij het individu lijkt te willen leggen. “Hoeveel verantwoordelijkheid kun je neerleggen bij een kind dat besluit te gaan roken? We moeten stoppen met de tabaksindustrie, die haar producten willens en wetens verslavend maakt, de hand boven het hoofd te houden”, zegt De Kanter. Hogere accijns op tabak, minder verkooppunten en een vergunningstelsel voor tabaksverkoop via speciaalzaken zijn maatregelen waarvan is aangetoond dat ze helpen voorkomen dat jongeren met roken beginnen.

Persoonlijk motief

Nog een reden om te stoppen met haar werk als arts, zijn de vele plekken in het Antoni van Leeuwenhoek die De Kanter elke keer herinneren aan haar broer die recent overleed aan kanker. “Mijn broer kwam 1,5 jaar geleden naar het Antoni van Leeuwenhoek. Na veel slecht nieuws is hij binnen een jaar overleden. Het is zo’n fantastisch ziekenhuis, maar ik word heel droevig als ik er ben. Ik dacht dat het op een gegeven moment over zou gaan, maar het heeft zoveel impact gehad.”

“Ik heb ook een aantal slechtnieuwsgesprekken samen met hem gedaan. En de droefheid is maar niet weggegaan”, vertelt De Kanter. “Ik zag ook hoeveel verdriet er thuis plaatsvindt, hoe weinig je als dokter eigenlijk ziet. Veel lijden gebeurt thuis. De patiënt maakt veel meer mee dan wij als dokters kunnen zien. Dat kan natuurlijk niet anders, maar ik besef nu nog meer hoe weinig ik als arts te bieden heb. Natuurlijk, je bent er voor mensen als ze problemen hebben. Maar ik voel mij ook tekortschieten.”

Strafzaak was pas het begin

Gevraagd naar een voorlopig hoogtepunt in de strijd tegen de tabaksindustrie, noemt De Kanter de strafzaak tegen vier tabaksfirma’s, op initiatief van de longpatiënten Anne Marie van Veen en Lia Breed en met hulp van advocaat Bénédicte Ficq. Die zaak kwam uiteindelijk niet voor de rechter. De Kanter: “Ondertussen is wel steeds bekender hoe crimineel de tabaksindustrie is. Die zaak heeft het bestaan van de sjoemelsigaret aan het licht gebracht, waar Arjen Lubach nog eens extra de aandacht op heeft gevestigd. Die sjoemelsigaret is nu onderwerp van de zaak die voorligt bij het Europees Hof van Justitie. We zijn nog lang niet klaar, we beginnen pas net.”

Hoewel De Kanter stopt als arts, blijft ze wel verbonden aan het Antoni van Leeuwenhoek.