Er is geen industrie die zoveel gezondheidsschade aanricht onder de Nederlandse bevolking als de tabaksindustrie. Hoe doet ze dat? Hoe slaagt ze er keer op keer weer in het publiek te misleiden en zoveel slachtoffers te maken? De tweede aflevering van het Radar Extra-tweeluik Waar Rook is... De macht van de tabaksindustrie gaat daarop in en belicht lobby, rechtszaken en het financieren van onderzoek.

Door de webredactie

Het blijft elke keer weer ontluisterend om te zien hoe de tabaksindustrie alles in het werk stelt om de afzet van haar producten veilig te stellen en daarbij leugen en bedrog niet schuwt. In de tweede aflevering van het Radar Extra-tweeluik Waar rook is... De macht van de tabaksindustrie, die maandagavond 18 december werd uitgezonden, laten Antoinette Hertsenberg en haar team op briljante wijze zien hoe de tabaksindustrie te werk gaat.

Zodra er sprake van is dat de accijns op tabak omhoog gaat, dan roept de tabaksindustrie direct dat dit tot tabaksmokkel en tot illegale sigarettenfabriekjes zal leiden. Wanneer de overheid op basis van onderzoek oppert dat pakjes sigaretten er voortaan hetzelfde uit moeten zien en zo onaantrekkelijk mogelijk moeten zijn, dan haalt de tabaksindustrie hetzelfde argument van stal: ‘Doe het niet want dan werk je illegale handel in de hand.’

Inmiddels heeft Philip Morris een fonds opgericht dat PMI Impact heet en waarin 100 miljoen dollar is gepompt om onderzoek naar illegale handel te financieren. Philip Morris bestelt op die manier ‘wetenschappelijke rapporten’ die haar zienswijze ondersteunen. Universiteiten en denktanks gaan nu met geld van de tabaksindustrie onderzoek doen, naar iets waar de tabaksindustrie in het verleden zelf deel aan heeft genomen: smokkel. Radar Extra geeft een onthullend inkijkje in de keuken tijdens een congres waarin deze plannen uiteen worden gezet.

TNCO-waarden

Letterlijk overal heeft de tabaksindustrie een vinger in de pap. Er is een officiële commissie van de NEN (Nederlandse Norm), die vaststelt wat de norm is voor de giftige stoffen die een sigaret maximaal mag bevatten: de waarden voor teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO).

Ook adviseert die commissie de Nederlandse overheid welke methode er gebruikt moet worden om die TNCO-waarden te meten. Volgens hen is dat de ISO-methode. De overheid heeft die aanbeveling overgenomen. Maar, zes van de acht leden van die NEN-commissie zijn tabaksfabrikanten en hun belangenbehartigers. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat juist deze ISO-methode bijzonder fraudegevoelig blijkt te zijn.

In Canada wordt een andere, meer valide, methode gebruikt die laat zien dat dezelfde sigaretten in vergelijking met de ISO-methode een veelvoud aan giftige stoffen bevatten. De werkelijke hoeveelheid gif die de roker binnen krijgt is zeker drie tot vijf keer de wettelijke toegestane hoeveelheid, zo blijkt uit metingen met de Canadese methode. Het RIVM komt binnenkort met een rapport waarbij de honderd meest verkochte merken sigaretten in Nederland gemeten worden met de Canadese methode en worden vergeleken met de fraudegevoelige ISO-methode. (Kijk voor meer over dit onderwerp ook het artikel op deze site: Tabaksindustrie heeft grote invloed op vaststellen schadelijkheid sigaretten.) 

Lobby in Brussel

Het meest intensief lobbyt de tabaksindustrie in Brussel. Daar wordt uiteindelijk de tabakswetgeving vastgesteld en getoetst. Lobbydeskundige en voorzitter van de Smoke Free Partnership Florence Berteletti laat in Radar Extra aan de hand van geheime Philip Morris-documenten zien hoe deze tabaksfirma te werk ging toen de Europese Unie een nieuwe richtlijn wilde opstellen met antirookmaatregelen. In een dossier dat ze in handen kreeg, zaten pagina’s vol over Europarlementariërs, afsprakenroosters en lobby-argumenten. Ook werd bijgehouden welke parlementariërs voor welke argumenten gevoelig zouden zijn. Vervolgens waren die argumenten terug te horen in de debatten in het Europees Parlement, wat erop wijst dat sommige Europarlementariërs open hebben gestaan voor de lobby van de industrie en in haar voordeel hebben gehandeld.

Een industrie die bedriegt

De tabaksindustrie zegt zich zorgen te maken over de gezondheid van de gebruikers, in het bijzonder van kinderen, maar in de praktijk blijkt daar niets van. Zo probeert ze in ontwikkelingslanden kinderen aan het roken te krijgen. Ze bedriegt de consument als het gaat om de hoeveelheid schadelijke stoffen in sigaretten, ze probeert sigaretten op de markt te brengen waarvan ze beweert dat die minder slecht zijn voor de gezondheid zonder dat daarvoor bewijs is geleverd.

Geloof de tabaksindustrie niet, dat is de heldere en terechte boodschap van Radar Extra. Er keken opnieuw erg veel mensen naar: met 934.000 kijkers wel iets minder dan naar de eerste uitzending vorige week, maar nog altijd meer dan bijvoorbeeld naar het populaire tv-programma Jinek (834.000).