Op oefeningen in het buitenland kunnen militairen sigaretten voor een spotprijsje kopen. Er wordt levendig in gehandeld, stelt klokkenluider René, beroepsmilitair. "Ze worden doorverkocht voor de dubbele prijs." Dit is deel twee van de driedelige serie 'De goedkope sigaretten van Defensie'.

Door Stella Braam

In het eerste deel van deze serie stelde beroepsmilitair René de goedkope sigaretten bij Defensie aan de kaak. Bij oefeningen of uitzending in een NAVO-land kan een pakje Marlboro van 6 euro nog geen 2 euro kosten, omdat tabakswaren belasting- en BTW-vrij worden verkocht.
René kent de situatie in Duitsland van nabij. Volgens hem worden sigaretten opgeslagen in het mob-complex (mobilisatiecomplex) Bathmen (Overijssel) om van daaruit naar een oefengebied te worden gereden. Als militairen op oefening worden uitgezonden, gaan ze in het konvooi mee naar Duitsland.

René: "De militairen geven van tevoren, dus in Nederland, al op of ze rookwaren willen, en zo ja welk merk. Je kunt alle merken bestellen. Je krijgt één slof (en één liter drank) per oefening mee. Een oefening kan twee, drie of vier weken duren." Dat wil niet zeggen dat je het met die ene slof moet doen, integendeel. "Ze nemen zoveel mee dat je sloffen kunt bijbestellen."

Maar dat ligt allemaal vast in de wet. "Defensie heeft de verantwoordelijkheid genomen om deze belastingvrije proviandering rechtmatig te laten verlopen. Dit in de vorm van inkoop, interne opslag en interne distributie van de betreffende goederen," zegt de woordvoerder per e-mail die uitlegt dat de goederen worden overgedragen aan de Commandant aldaar. "Onder de (operationele) verantwoordelijkheid van Commandant worden de goederen verkocht aan de defensiepersoneelsleden (en eventueel de gezinsleden)."

Kat op het spek binden

René: "Met die goedkope tabakswaren bind je de kat op het spek. Dat nodigt uit om erin te gaan handelen." Dat is al eerder bekend geworden met andere spullen die belastingvrij kunnen worden gekocht, zie dit artikel in De Volkskrant uit 2001. Al in 1998 bleek uit intern Defensie-onderzoek dat Nederlandse militairen op grote schaal sjoemelden met BTW- regels. De Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) traceerde in totaal 169 militairen die samen in de periode 1995-1999 naar schatting een tot anderhalf miljoen gulden aan BTW onterecht terugkregen.

Daarnaast deden militairen niet alleen belastingvrije inkopen voor zichzelf, maar ook voor familie en vrienden. Zo werd misbruik gemaakt van benzinebonnen waarmee militairen met ruime korting brandstof konden inslaan in Duitsland. Justitie constateerde dat Defensie zelf aan deze praktijken schuldig was, omdat zij de controle en administratie onvoldoende op orde had. Toenmalig minister De Grave van Defensie gaf de betrokken bevelhebbers opdracht de administratieve controle te verscherpen. Maar hij schreef, aldus De Volkskrant, in een brief van 26 januari 2000 aan zijn collega Korthals van Justitie dat "dit soort belastingfaciliteiten, door hun aard, nooit volledig waterdicht kunnen worden gemaakt".

Dat blijkt wel want jaren later is er een levendige handel in tabak, zegt René: "Je kunt, ook als niet-roker, hele dozen bestellen en die eenmaal terug in Nederland weer verkopen. Collega's verzamelen soms wel twintig sloffen en nemen die mee naar huis om ze zelf op te roken of te verkopen."

Lucratieve sigarettenritjes

Volgens René maakten leden van het Nederlands-Duitse korps in de Generaal-Majoor Kootkazerne te Stroe lucratieve sigarettenritjes, dat gebeurde zo'n anderhalf jaar terug. "De militairen die daar gelegerd zijn, worden in staat gesteld om van Stroe naar de NAVO-basis in Eibergen te rijden, puur en alleen om daar sigaretten, en ook drank, in te kopen," zegt hij. "Dat deden ze tussendoor in dienstauto en in diensttijd. Ik heb meerdere malen gezien dat collega's vanuit Eibergen terug kwamen rijden met flessen drank en sloffen sigaretten. Men deed dit ook in opdracht van de leidinggevenden die zelf sigaretten en drank wilden hebben. De prijs was toen 10 euro voor een slof. Ik heb meerdere malen gezien dat die sigaretten en drank onderling werden verkocht, waarbij voornamelijk officieren betrokken waren." Op de NAVO-basis in Eibergen zit inderdaad een duty-free shop.

De militair was zelf ooggetuige van de onderlinge handel van officieren. "Op een avond liep ik met een collega een gebouwtje binnen waar sigaretten en drank stonden opgeslagen. Er waren hele stellingen met sigaretten over en 'de buit' werd onderling verdeeld. Ze leken zich betrapt te voelen en vroegen of wij ook wat wilden kopen. Vaak wordt er het dubbele voor een slof gevraagd en dat is nog altijd zeer goedkoop. Ik heb van zeer nabij meegemaakt dat een collega die zelf niet rookte, in één oefening van pakweg vier weken zo'n 30 tot 35 sloffen mee naar Nederland heeft genomen en tot zijn vergenoegen meedeelde dat hij hiermee zo'n 600 euro had verdiend."

Zoon

René maakte het ook met zijn zoon mee. Toen zijn zoon in zijn woonplaats 's avonds uitging, kon hij vele sigarettenpakjes kopen die van een militaire oefening afkomstig waren. "Hij kocht deze pakjes voor 2 euro van iemand die hem vertelde dat hij tijdens de oefeningen bij de uitgifte van sigaretten betrokken was."

Er zijn of waren, volgens René, meer mogelijkheden om aan goedkope sigaretten te komen bij schietoefengebieden in Duitsland. Zoals op de NAVO-basis in Bergen-Hohne. "Daar is een restaurant, genaamd Baan 41 waar je sigaretten kon kopen voor 2,50 euro per pakje. Je kreeg dan niet meer dan twee pakjes mee. Maar als je weer achteraan in de rij ging staan, kon je zo weer twee pakjes extra bestellen en dat meerdere keren per dag."

Een paar jaar terug maakte hij mee dat "collega's tijdens een oefening gewoon uit Nederland naar Bergen-Hohne gingen, om daar even te gaan shoppen, zowel belastingvrije tabak als andere producten. Het is zelfs zo dat men dan ook nog een toelage krijgt, omdat men in de twee dagen dat men aan het shoppen is, in Duitsland verblijft. Eind 2012 hoorde ik dat dit toen ook nog gebeurde."

Geen zorgen maken

Uitwassen zouden ook voorkomen. Naar verluidt zou in Bergen-Hohne een adjudant met een wagen vol drank en sigaretten langs de plaatselijke horeca zijn gegaan om deze spullen daar te verkopen. Hij zou betrapt zijn, maar "om mij nog duistere redenen is een onderzoek niet verder doorgezet," zegt René.

De meeste van zijn collega's, vertelt René, denken niet over deze materie na. Toch is hij niet de enige in het leger die zich aan de goedkope sigaretten en illegale handel stoort, maar "het is niet de bedoeling dat je hier wat over zegt, want dat wordt als een aanval op het bestaande beleid gezien en dat heeft men niet graag. Het motto bij Defensie is dat je je geen zorgen moet maken om het voordeel van de één, want het kan ooit ook jouw voordeel worden, én het is niet anders."

Defensie is gevraagd of zij op de hoogte is van deze doorverkoop-praktijken, maar wilde niet op deze vraag ingaan.

De identiteit van René is bekend bij de redactie.

Klik hier om deel 1 te lezen. En hier voor deel 3.