Britse wetenschappers zijn zeer positief over de Tobacco and Vapes Bill die de regering Starmer bij het parlement heeft ingediend. De wet is hard nodig en geeft een belangrijk signaal af. Tegelijk breken sommigen een lans voor e-sigaretten als stophulpmiddel. Maar dat is alleen effectief in combinatie met goede rookstopbehandeling.

Door de webredactie

Wetenschappers in Groot-Brittannië verwelkomen de recent bij het parlement ingediende Tobacco and Vapes Bill, waarmee de regering Starmer onder meer een generatiegebonden verkoopverbod voor tabak wil invoeren. De wet voorziet verder in extra geld voor rookstophulp, verplichte bijsluiters in sigarettenpakjes met informatie over stoppen met roken en een verplichte vermelding op sigarettenpakjes die de mythe ontkracht dat tabak stress en angstgevoelens tegengaat. Wegwerp-vapes worden per juni 2025 verboden en er komen rookverboden voor de openbare ruimte rond scholen en ziekenhuizen. Een rookverbod op terrassen is door een sterke lobby van de horeca tegengehouden.

Het Science Media Centre, een Britse ngo die bevordert dat de stem van Britse wetenschappers in de media wordt gehoord, vroeg verschillende Britse wetenschappers om een reactie op de voorgestelde tabaks- en vapeswet.

Ann McNeill, hoogleraar tabaksverslaving aan het Institute of Psychiatry Psychology & Neuroscience van het King’s College in Londen, noemt een herziening van het tabaksbeleid hard nodig. “Dit wetsvoorstel moet een nieuwe impuls geven aan de campagne om roken overbodig te maken en een einde te maken aan de grootste doodsoorzaak in Engeland. Maar om dat te doen, zal de regering voet bij stuk moeten houden tegen machtige industrieën. In dit vroege stadium toegeven aan de horeca is zorgwekkend. Ze hebben een kans gemist om de zichtbaarheid en aanvaardbaarheid van roken nog verder te verminderen.”

‘Sociale normen moeten veranderen’

Ook Sean Semple, hoogleraar blootstellingswetenschap (Exposure Science) aan de Universiteit van Stirling, verwelkomt de wet. “Het nemen van stappen om een tabaksvrije generatie te creëren is enorm positief en zal bijdragen aan het verminderen van de ziektelast die door roken wordt veroorzaakt. Het verbieden van roken buiten scholen en ziekenhuizen zendt ook een belangrijke boodschap uit over de schade die secundaire tabaksrook veroorzaakt, maar we moeten niet vergeten dat de hoogste concentraties en de langste blootstelling van de meeste niet-rokers nog steeds thuis plaatsvinden: we moeten de sociale normen veranderen en het net zo onacceptabel maken om thuis te roken – vooral waar kinderen aanwezig zijn – als op het werk, in cafés en in speeltuinen.”

E-sigaret als stophulp moet blijven

In Groot-Brittannië heerst nog steeds het idee dat e-sigaretten een belangrijk stophulpmiddel zijn. Dat benoemt ook Caitlin Notley, hoogleraar verslavingswetenschappen aan het Lifespan Health Research Centre van de Universiteit van East Anglia. “Het is heel belangrijk dat de rookvrij-wetgeving geen betrekking heeft op vapen”, stelt zij. “Vapen is een schadebeperkende aanpak voor volwassen rokers die proberen te stoppen met roken. Beleid dat roken en vapen op dezelfde manier behandelt, geeft een zeer verwarrende boodschap.”

Notley noemt het verbod op wegwerp-vapes een ‘duidelijke boodschap aan jongeren’, maar vreest dat het verbod ook weer makkelijk omzeild kan worden. “Beleid om producten te reguleren en de marketing te beperken om kinderen niet aan te spreken is belangrijk, maar bij het aanscherpen van de regelgeving moeten we het voor volwassen rokers niet moeilijker maken om toegang te krijgen tot minder schadelijke producten, omdat dit het roken van tabak onbedoeld zou kunnen verlengen of zelfs doen toenemen.”

Jamie Brown, hoogleraar gedragswetenschappen en directeur van de Tobacco and Alcohol Research Group van het University College London, verwacht dat voorgestelde beperkingen op marketing en het uitstallen van e-sigaretten zullen helpen om te voorkomen dat mensen (lees: jongeren) zullen beginnen met vapen. Maar ook hij pleit ervoor dat e-sigaretten als stophulpmiddel beschikbaar blijven: “Het is echter belangrijk dat deze maatregelen worden ingevoerd naast andere berichtgeving en beleid dat rokers blijft aanmoedigen en ondersteunen om e-sigaretten te gebruiken om hen te helpen te stoppen met roken, zoals massamediacampagnes en de Swap to Stop-regeling.”

Monumentale stap om fout te corrigeren

Browns collega aan het University College London, hoogleraar gezondheidspsychologie Lion Shahab, noemt de wet “een monumentale stap om een honderd jaar oude fout recht te zetten”.

“Toen sigaretten voor het eerst populair werden aan het begin van de vorige eeuw, konden maar weinigen voorspellen dat roken aan het eind van de eeuw aan 100 miljoen mensen het leven zou hebben gekost en dat het nog steeds elk jaar aan meer dan 8 miljoen mensen het leven zou kosten, waaronder meer dan 80.000 mensen in het Verenigd Koninkrijk. Door een product te maken dat zowel zeer verslavend als dodelijk is, heeft het roken van sigaretten over de hele wereld onnoemelijk veel ellende veroorzaakt. Als het parlement dit nieuwe wetsvoorstel aanneemt, zou dat het Verenigd Koninkrijk in de voorste gelederen plaatsen in de strijd om een van de schadelijkste uitvindingen van de moderne tijd uit te roeien en de toekomst van de volgende generatie te beschermen, zodat zij een volwaardig leven kan leiden zonder last te hebben van kanker, hart- en vaatziekten en longziekten die volledig te voorkomen zijn. Andere maatregelen zijn onder andere verdere beperkingen op waar sigaretten buitenshuis gerookt mogen worden, wat niet alleen niet-rokers zal beschermen tegen meeroken, maar ook de denormalisatie van roken zal versnellen door het minder zichtbaar te maken, waardoor het aantal rokers verder zal dalen.” Maar ook Brown vraagt om evenwicht tussen beleid dat helpt voorkomen dat jongeren met vapen beginnen en “de noodzaak om rokers te ondersteunen bij het stoppen, ook met e-sigaretten”.

Trimbos: e-sigaret alleen op recept

De Britse verdediging van e-sigaretten als stophulpmiddel blijft opmerkelijk, zeker gezien het groeiende bewijs voor de schadelijkheid voor de gezondheid ook van deze rookalternatieven. Recent Chinees onderzoek, door de Australische cardioloog Stanton Glantz als ijzersterk beoordeeld, laat zien dat de gezondheidsrisico’s van e-sigaretten vergelijkbaar zijn met die van traditionele tabakssigaretten. Glantz kwam zelf in oktober vorig jaar na een analyse van 107 onderzoeken tot dezelfde conclusie.

Het Trimbos-instituut schreef in 2020 al in een factsheet Electronische sigaretten (vapes): “E-sigaretten lijken effectief te zijn als hulpmiddel bij het stoppen met roken van tabakssigaretten als ze worden ingezet als onderdeel van een behandeling. Observationele studies vinden echter dat e-sigaretten als consumentenproduct bij het stoppen met roken vaker leiden tot terugval of het gebruik van e-sigaretten in combinatie met het roken van tabakssigaretten.

“Uitgaande van het voorzorgsprincipe is de Nederlandse volksgezondheid het meest gebaat bij ontmoediging van e-sigaretten als consumentenproduct (genotsmiddel). Het product zou in combinatie met gedragsmatige ondersteuning als receptgeneesmiddel beschikbaar gemaakt kunnen worden voor de groep rokers die het echt niet lukt om te stoppen met roken met behulp van medicatie of nicotine-vervangende middelen.”

Nicotinee geldt alle nicotineproducten

Juist om onduidelijkheid en alle risico’s tegen te gaan, pleit het burgerinitiatief Nicotinee voor een generatiegebonden verkoopverbod voor alle nicotineproducten voor iedereen geboren vanaf 1 januari 2012. Er moet geen onderscheid worden gemaakt tussen verschillende nicotineproducten, omdat ze allemaal een nicotineverslaving opleveren. Alternatieven als e-sigaretten, verhitte tabak en nicotinezakjes leiden daardoor uiteindelijk vaak tot het roken van sigaretten, het zogenoemde gateway-effect. Het Trimbos-instituut vond vorig jaar dat bijna 70 procent van de jongeren die ten minste eens per maand vapen ook maandelijks sigaretten roken.