Nieuwe inspectieresultaten van de NVWA over de leeftijdsgrens tabak laten zien dat er nog steeds veel tabakszaken, kleine supermarkten en tankstations zijn die tabak of vapes aan minderjarigen verkopen.

Door de webredactie

Uit cijfers die demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS, CU) vorige week naar de Kamer stuurde blijkt dat de leeftijdsgrens voor de aankoop van tabak in ruim eenderde (36 procent) van de onderzochte gevallen niet wordt nageleefd. Dat blijkt uit inspectieresultaten van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over 2022-2023.

Bij de controles bleek 4 op de 10 (39 procent) tabakszaken de leeftijdsgrens van 18 jaar niet na te leven. Dat is nauwelijks beter dat in 2021, toen bij testaankopen met minderjarige kopers 41 procent van de speciaalzaken in de fout ging. In de resultaten wordt nu geen onderscheid gemaakt tussen tabaks- en gemakswinkels en tabaksspeciaalzaken, waar alleen tabak, kranten en loten verkocht mogen worden. Supermarkteigenaren die vooruitlopend op het aanstaande verbod op tabaksverkoop in de supermarkt aparte speciaalzaken openen, beweren nogal eens dat ze daar de leeftijdscontrole beter kunnen uitvoeren. Uitgesplitste inspectieresultaten zouden kunnen aantonen of dat inderdaad zo is.

63 keer losse sigaretten verkocht

In totaal liet de NVWA tussen januari 2022 en juli 2023 2.466 testaankopen doen door 17-jarigen. In 883 gevallen (36 procent) kregen de jongeren tabak of vapes mee. Ook dat maakt weinig verschil met 2021 toen bij 1.635 tests 617 verkopers (38 procent) in de fout gingen. In 63 gevallen kregen de testkopers in 2022-2023 losse sigaretten mee, wat ook bij wet verboden is.

Overtreders krijgen een boete variërend van 1.360 euro tot 9.000 euro opgelegd en bij drie overtredingen wordt de verkoop van tabak en aanverwante producten 1 tot 12 weken stilgelegd, afhankelijk van het type bedrijf en eventuele eerdere overtredingen. Die maatregel is in de verslagperiode 22 keer opgelegd.

Kleine supermarkten vaakst in overtreding

De meeste kans van slagen hadden de testkopers bij kleine supermarkten, waar 45 procent een overtreding beging. In deze categorie werd ook relatief het vaakst de handel stilgelegd, namelijk in 11 gevallen. In de categorie overige winkels (avondwinkels, kiosken) ging 40 procent over de schreef en bij tankstations was dat 34 procent, 5 procentpunt minder dan in 2021. Bij ketensupermarkten kreeg nog steeds een kwart van de testkopers (27 procent) tabak of vapes mee, een lichte verslechtering ten opzichte van 2021 (25 procent). In de horeca is wel een grote sprong gemaakt, vermoedelijk samenhangend met het verbod op tabaksautomaten, dat op 1 januari 2022 is ingegaan. Was het foutpercentage in 2021 nog 50 procent, in de huidige inspectieronde is dat gedaald naar 20 procent.

In de brief waarmee Van Ooijen onder meer deze inspectieresultaten aanbood aan de Kamer geeft hij geen kwalificatie van de nieuwe cijfers. Wel geeft hij aan in gesprek te zijn met de NVWA over het verhogen van de boetes bij overtreding van de leeftijdsgrens.