Het project Expose Tobacco van tabaksindustriewaakhond STOP heeft een overzicht uitgebracht van wereldwijd opererende handlangers van de tabaksindustrie. Daarop staan vijf organisaties die in België gevestigd zijn (voor de EU) en eentje in Den Haag.

Door de webredactie

Vorig jaar werd bekend dat Bloomberg Philanthropies 20 miljoen dollar (omgerekend 17,9 miljoen euro) had gedoneerd aan STOP (Stopping Tobacco Organizations and Products), dat als doel heeft de strategieën en pogingen bloot te leggen van de tabaksindustrie om antirookwetgeving tegen te houden.
STOP is een samenwerkingsverband van vier grote organisaties: Tobacco Control Research Group van de Universiteit van Bath, het Global Center for Good Governance in Tobacco Control, The Union en Vital Strategies.

Interactieve kaart

Op de website Expose Tobacco heeft STOP nu een interactieve kaart gepubliceerd met een overzicht van zogenaamde frontorganisaties die opereren als handlanger van de tabaksindustrie. In totaal gaat het om 93 organisaties. Vijf daarvan bevinden zich in België en richten zich op de Europese Unie. Ook zit er een in Den Haag. We zetten ze voor u op een rij:

Kangaroo Group
De in 1979 opgerichte Kangaroo Group zet zich in voor vrije handel in de Europese Unie en probeert daarvoor politici, academici en zakenlui samen te brengen. Vertegenwoordigers van vier grote tabaksfabrikanten behoren tot de leden. Er is eerder kritiek geweest op de Kangaroo Group, omdat het ervoor zorgde dat volksvertegenwoordigers en tabakslobbyisten elkaar konden ontmoeten, terwijl dat volgens het internationale antirookverdrag FCTC van de Wereldgezondheidsorganisatie verboden is.

Let’s Demand Smarter Vaping
Deze campagne is onder de vlag van het Citizen’s Initiative van de Europese Commissie gelanceerd, maar gedeeltelijk gefinancierd door Imperial Tobacco, die ook haar lobbyisten inzette voor de campagne. Dit initiatief lobbyt voor een versoepeling van de wetgeving rond e-sigaretten door gebruik te maken van de mogelijkheden voor burgerinspraak die de Europese Commissie biedt.

Epicenter
Het in 2014 opgerichte Epicenter (The European Policy Information Center) wordt volledig gefinancierd door het Institute of Economic Affairs (IEA), dat een lange geschiedenis heeft met het aannemen van tabaksgeld. Het IEA is een collectief van acht Europese denktanks die zich richten op het ‘vrijemarktprincipe’ op Europees niveau. Daarbij richten ze zich ook op onderwerpen als ‘volksgezondheid’. Epicenter heeft zich gemengd in de totstandkoming van de Europese Tabaksproductenrichtlijn. In 2018 stond Philip Morris International nog op de ledenlijst, maar nu niet meer.

American European Community Association
De in 1981 door de Britse politicus Roy Jenkins opgerichte American European Communicty Association (AECA) heeft meerdere tabaksleden gehad. In 2011 waren dat nog British American Tobacco, Imperial Tobacco, Japan Tobacco International en Philip Morris International. In mei van dit jaar stond alleen de laatstgenoemde nog op de ledenlijst. Ook het AECA richt zich op het vrijemarktprincipe en probeert invloed uit te oefenen door het organiseren van conferenties, bijeenkomsten en ontmoetingen tussen politici en zakenlui. Hoewel het hoofdkwartier van de AECA in Brussel staat, heeft het ook een kantoor in Amsterdam. Volgens de website zitten er verschillende prominenten in de Raad van Bestuur, waaronder Jaap de Hoop Scheffer en Jan Kees de Jager.

EFFAT
De European Federation of Food, Agriculture and Tourism Trade Unions vertegenwoordigt 120 vakbonden uit de hele Europese Unie. Uit uitgelekte interne documenten van Philip Morris International blijkt dat de tabakslobby die EFFAT voerde, onderdeel was van een grotere door Philip Morris gefinancierde campagne om antirookmaatregelen te ondermijnen. EFFAT zegt zelf nooit geld van de tabaksindustrie te hebben ontvangen. Een aantal aangesloten vakbonden zeggen wel voor de belangen van de tabaksindustrie op te komen.
Er staan ook drie Nederlandse organisaties op de ledenlijst, namelijk CNV, FNV Food & Agriculture en HB-FNV (Tourism).

Crime Stoppers International
Het in Den Haag gevestigde Crime Stoppers International (CSI) omschrijft zichzelf als een wereldwijd opererende stichting die zich inzet voor de ondersteuning van wetshandhavers en om misdaad te voorkomen en op te lossen door burgers op te roepen tot het anoniem tippen van illegale activiteiten. CSI heeft met tabaksfabrikanten samengewerkt in campagnes rond illegale handel.

STOP roept iedereen op om organisaties die aan hun lijst ontbreken, aan hen door te geven.

Geen commerciële organisaties

TabakNee vroeg STOP waarom bekende handlangers als KPMG niet op de lijst voorkomen.
Een woordvoerder liet weten dat STOP voor dit onderzoek commerciële organisaties die voor de tabaksindustrie werken bewust buiten beschouwing heeft gelaten. “Het klopt niet om hen ‘frontgroepen’ te noemen, omdat ze een openlijke zakenrelatie zijn aangegaan waarbij ze een dienst leveren,” stelt STOP. Zodra deze organisaties claimen dat ze onafhankelijk zijn en toch geld van de industrie aan hebben genomen, noemt STOP dat een dubieuze houding en heeft hen wel op de lijst gezet.