De provincie Groningen heeft de sponsorrelatie met tabaksfabrikant BAT Niemeyer beëindigd, zo blijkt uit documenten die de Onderzoeksredactie Tabak via de Wet Openbaarheid Bestuur heeft bemachtigd. Als ‘ambassadeur’ co-sponsorde BAT sinds 2002 de campagnes voor de promotie van Groningen. Vorig jaar leverde TabakNee hier kritiek op. Toen de provincie voor de zekerheid staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) raadpleegde, liet die weten: dergelijke sponsoring is in strijd met de Tabakswet en met het internationale FCTC-verdrag.

Door Janneke Donkerlo

BAT betaalde sinds 2002 jaarlijks 5.000 euro aan Groningen Promotie en kreeg daarvoor in ruil de gelegenheid om zich als ambassadeur te profileren op de website economie.groningen.nl. Daarnaast kreeg het bedrijf jaarlijks een vermelding in een paginagrote advertentie in het Dagblad van het Noorden tijdens de campagne ‘Er Gaat Niets Boven Groningen’. Ook kreeg de directeur van BAT uitnodigingen voor wedstrijden van FC Groningen en voor netwerkbijeenkomsten op uitnodiging van René Paas, de Commissaris van de Koning.

Bezwaar

Al in 2014 maakte TabakNee bezwaar tegen de sponsorrelatie van de provincie met BAT Niemeyer. SP-wethouder Visscher zag dat toen anders: “Wij zitten hier in een regio waar werkgelegenheid belangrijk is. Het is een legale industrie.”
Maar de tabaksindustrie is niet zomaar een legale industrie. Het door Nederland ondertekende FCTC-verdrag (Framework Convention on Tobacco Control) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bepaalt dat contact met de tabaksindustrie tot het minimum beperkt moet blijven.
Naar aanleiding van het eerste kritische bericht op TabakNee werden Kamervragen gesteld. De staatssecretaris verstuurde daarop een protocol waaraan ook de lagere overheden zich moesten houden. De sponsorrelatie bleef echter bestaan. Reden voor TabakNee om in 2016 opnieuw de kat de bel aan te binden.

Interne documenten

Uit interne documenten, opgevraagd door de Onderzoeksredactie Tabak, blijkt nu dat de provincie wederom de kritiek van TabakNee naast zich neerlegde. Toen de provincie voor de zekerheid staatssecretaris van Rijn van VWS raadpleegde, liet die weten: “Terughoudendheid in contact met de tabaksindustrie sluit aan bij mijn tabaksontmoedigingsbeleid dat huidige en toekomstige generaties wil beschermen tegen de schadelijke effecten van roken en meeroken.”
In zijn antwoord wees Van Rijn er verder op dat het bedrijfslogo van BAT (in)direct naar tabaksproducten verwijst en het aanprijzen van tabaksproducten tot doel dan wel – rechtstreeks of onrechtstreeks – tot gevolg heeft, en dat mag niet: “Alle vormen van marketing, promotie, reclame en sponsoring zijn verboden volgens artikel 5 van de Tabaks- en Rookwarenwet.”

FCTC-verdrag

Over het FCTC-verdrag schrijft Van Rijn: “Een belangrijk artikel, dat de invloed van de tabaksindustrie onderkent, is artikel 5, derde lid. Dit artikel bindt de staat in al zijn organen. Op grond daarvan is de Nederlandse overheid zeer terughoudend met contacten met de tabaksindustrie. Terughoudendheid is van belang om te voorkomen dat contact met de tabaksindustrie kan leiden tot maatregelen die (in)direct kunnen aanzetten tot roken.”

Een juridisch beleidsmedewerker van de provincie Groningen heeft telefonisch tegenover TabakNee bevestigd dat de sponsorrelatie met BAT Niemeyer in juli is beëindigd. De website economie.groningen.nl zal zo spoedig mogelijk worden aangepast.

Lees hier de opgevraagde documenten:
Brief van de provincie Groningen aan staatssecretaris Van Rijn
Antwoord van staatssecretaris van Rijn aan de provincie Groningen

Ook Dagblad van het Noorden en RTV-Noord berichtten over de breuk tussen Groningen en Bat Niemeyer:
- Dagblad van het Noorden: Provincie breekt met BAT-Niemeyer
- RTV Noord: BAT-Niemeyer op aandringen van Van Rijn niet langer ambassadeur van provincie

En ook het overheidstijdschrift Binnenlands Bestuur schreef over de beslissing om te stoppen met de sponsorrelatie.