Meer lezen en bekijken

Een overzicht van interessante boeken, films en nuttige websites.

Laatste update: 15 april 2016.

Lezen

Legacy Tobacco Documents Library

Legacy Tobacco Documents Library van de Universiteit van Californië is een enorme database van miljoenen interne documenten van de tabaksindustrie. In 1998 schikten vijf grote tabaksproducenten, waaronder Philip Morris International, een rechtszaak die verschillende Amerikaanse staten hadden aangespannen om de tabaksproducenten te laten opdraaien voor de extra gezondheidszorgkosten als gevolg van roken. Onderdeel van die schikking was de openbaarmaking van miljoenen interne documenten. Deze laten zien dat de Amerikaanse hoofdkantoren de lobbystrategie over de hele wereld bepalen en uitzetten.

Neem een kijkje in de documenten, klik hier.

Alle info over roken in één oogopslag

Praktisch en nuttig zijn ze, de factsheets van het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging. Je vindt er informatie over de sigaret, de e-sigaret, de shisha-pen, de waterpijp, de leeftijdsgrens verkoop tabak, interventies stoppen met roken en de herziening van de EU-richtlijn. Klik hier om ze te lezen.

Rookgewoonten in 2012 en 2013

Hoeveel werd er gerookt, door wie en hoeveel slachtoffers door de tabak zijn er gevallen? Het Trimbos-instituut zette het op een rij, klik hier. Ook het Nationaal Kompas Volksgezondheid heeft de cijfers paraat: in 2012 vielen er zo'n 20.000 doden als gevolg van roken, klik hier voor de feiten.

De longartsen aan het woord

In MedZ, augustus 2014, doen de longartsen een boekje open over de tabakslobby. Klik hier.

De tabakslobby onthuld in Vrij Nederland

In de zomer van 2013 publiceerden onderzoeksjournalisten Stella Braam en Ivo van Woerden vier arikelen in Vrij Nederland over de handel en wandel van de tabakslobby in Nederland. Klik hier om ze te lezen.

Het Rookgordijn - De macht van de Nederlandse tabaksindustrie. Door Joop Bouma. Uitgeverij L.J. Veen,2003. Hét boek in Nederland over de praktijken van de Nederlandse tabaksindustrie sinds de jaren vijftig tot en met het begin van de vorige eeuw.

Uit de recensie van Biblion: 'De industrie slaagde er steeds in twijfel te zaaien over de gezondheidsrisico's, wat de overheid uit financieel eigenbelang heeft laten begaan. Het anti-rookbeleid van de overheid is daarom laks en halfslachtig. Het boek is met uiterste precisie geschreven en is goed leesbaar. [...]Iedere roker en niet-roker zou dit moeten lezen, zeker de jeugd.'

Het Rookgordijn van Joop Bouma is niet meer als papieren boek verkrijgbaar maar wel als e-book uitgegeven. De prijs bedraagt 6,99 euro. Klik hier om het te bestellen.

Om de artikelen over tabak van journalist Joop Bouma in Trouw te lezen klik hier.

Merchants of Doubt. Door Naomi Oreskes en Erik Conway. Ruim vijftig jaar geleden bestonden er al stevige wetenschappelijke bewijzen voor de schadelijkheid van tabak. In hun boek Merchants of Doubt (2010) leggen de historici en auteurs Naomi Oreskes en Erik Conway bloot hoe de tabaksindustrie die met succes probeerde te ontkrachten door enorme onderzoekstoelagen aan wetenschappers te verstrekken. In de media kwamen zij voortdurend met alternatieve bevindingen, die bijvoorbeeld andere factoren dan roken voor het ontstaan van longkanker centraal stelden. Ook trokken zij andere feiten in twijfel, zoals de opwarming van de aarde en het gat in de ozonlaag. Zie ook de recensie in Trouw.

Merchants of Doubt (alleen in het Engels) is uitgegeven door Uitgeverij Bloomsbury. ISBN: 9781408824665 en kost € 24,99.

Eerder verscheen een vergelijkbaar boek: Doubt is their Product door professor David Michaels (Oxford University Press, 2008). De titel verwijst naar de beroemde memo uit 1969 van de vicepresident Marketing van een grote tabaksfabrikant aan zijn collega's. Hij schreef: "Doubt is our product since it is the best means of competing with the 'body of fact' that exists in the minds of the general public. It is also the means of establishing a controversy." Klik hier voor meer informatie.

Golden Holocaust – origins of the cigarette catastrophe and the case for abolition. Door Robert N. Proctor. Uitgeverij University of California press, 2011. Hét naslagwerk (737 pagina's) voor politici en iedereen die nieuwsgierig is naar hoe de tabaksindustrie wereldwijd in al die jaren hun dodelijke product met slimme listen en bedrog succesvol op de markt wist te houden. Proctor baseert zich onder andere op geheime documenten van de industrie die door de rechter openbaar moesten worden gemaakt.

Je kunt dit boek in een boekwinkel bestellen of via bol.com . Golden Holocaust is ook als e-book verkrijgbaar.

A smoking Gun, de tabaksklassieker van Elisabeth Whelan, is geheel gratis online te lezen. Het boek werd in 1984 gepubliceerd. 'Hoe de tabaksindustrie wegkomt met moord', is in vertaling de ondertitel van het bijna 270 pagina's dikke boek. Hierin beschrijft Whelan, één van de eerste bestrijders van de tabaksindustrie, de misdragingen van de tabaksindustrie die in de Verenigde Staten op het moment van publicatie ongeveer 1 miljard euro per jaar uitgaf aan reclame, met het doel haar sigaretten aan de man te brengen. Klik hier om A smoking gun te lezen.

De strijd om de controle over het sigarettenpakje. Overheden en tabaksfabrikanten zijn verwikkeld in een felle strijd om een heel klein gebied - een paar vierkante centimeter op de voor- en achterkant van sigarettenpakjes. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Nadat Australië in 2012 de 'plain packaging' wettelijk invoerde (waarschuwingen en afschrikwekkende plaatjes op sigarettenpakjes en eendere logo's) hebben vijf landen, waar tabak wordt verbouwd of sigaretten worden geproduceerd, al een klacht ingediend bij de World Trade Organization, namelijk dat de nieuwe Australische maatregel 'de markt verstoort'. In Europa zijn het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Ierland bezig met wetgeving om plain packaging in te voeren. De twee belangrijkste motieven van de voorstanders van huiveringwekkende plaatjes zijn dat sigaretten ruwweg de helft van het aantal rokers ombrengen en het feit dat de verpakking van sigaretten een andere functie heeft dan de meeste verpakkingen: vooral in landen waar adverteren via televisie en reclameborden is verboden, is het pakje vaak het laatste middel voor het merk om 'in the picture' te blijven. Terwijl de waarschuwingen steeds meer ruimte innemen op de pakjes en de daarbij horende foto's steeds bloederiger worden, hebben de tabaksfabrikanten andere manieren gevonden om hun producten een opvallende uitstraling te geven. Hoe? Lees dit alles in The battle for control of the cigarette packet, een artikel van de BBC van november 2014.

Heeft plain packaging zin? Wat is er onderzocht over het effect van plain packaging (standaardverpakkingen van tabak) op het rookgedrag? Hier vindt u een handig overzicht. En hier zet het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde op een rij in hoeverre plain packiging ook in Nederland ingevoerd zal worden (artikel van 15 juni 2015).

Roken: kan het eindspel beginnen? Op 1 december 2014 verscheen een interessant artikel op de website van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) onder de kop: "Roken: kan het eindspel beginnen?". Hierin worden de Britse onderzoekers Paul Cairney en Hadii Mamudu genoemd, concreet: hun voorstellen om het roken uit te roeien. Het antirookverdrag (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie heeft al een aantal beleidsmaatregelen ontwikkeld om roken te beperken, zo stellen de onderzoekers, maar niet overal wordt de urgentie gevoeld door de landen die het verdrag hebben ondertekend.

Om tot een goed eindspel te komen, dus tabak de wereld uit, moeten de gezondheidsministeries nu zelf de touwtjes in handen nemen, stellen Cairney en Mamudu. Zij moeten weerstand bieden aan andere ministeries die de economische voordelen van de tabakshandel belangrijker vinden, en aan de tabakslobby. En nog veel meer. Klik hier om het artikel te lezen.

ASH: 50 jaar oorlog tegen tabak in Amerika. Wat is er bereikt? En hoe nu verder? ASH is een Amerikaanse non-profit organisatie in Washington D.C., die zich heeft voorgenomen 'ziekte, schade en dood door tabak uit de wereld te bannen'. In juni 2014 publiceerde ASH het rapport 'A half century of avoidable death', waarin men terugblikte op '50 jaar oorlog tegen tabak'. Wat is er bereikt? En wat ligt nog in het verschiet?

Uitgangspunt vormt het in 1964 gepubliceerde rapport van de U.S. Surgeon General Luther Terry. Dit rapport, uitgegeven door de hoogste medische autoriteit binnen de Amerikaanse regering, veroorzaakte een ware aardverschuiving door de vermelding van het wetenschappelijk bewezen causale verband tussen roken, longkanker en andere longziekten. De Amerikaanse overheid ging over tot actie 'ter bescherming van de publieke gezondheidszorg', tot groot ongenoegen van de tabaksindustrie.

Hebben de daaropvolgende 50 jaren overheidsbemoeienis nog zoden aan de dijk gezet? ASH vindt van wel. 'Anti-tabaksmaatregelen in Amerika hebben de afgelopen halve eeuw zo'n 8 miljoen tabaksgerelateerde sterfgevallen voorkomen en gemiddeld 20 jaar aan elk gered leven toegevoegd,' aldus het rapport. Reden tot overmatig optimisme is echter misplaatst. ASH meldt dat er in diezelfde 50 jaar ruim 17 miljoen Amerikanen (wel) zijn overleden door tabaksgebruik. Eén op de vijf sterfgevallen in Amerika wordt nog steeds veroorzaakt door tabak. Hoewel het aantal rokers in Amerika sinds 1964 meer dan gehalveerd is (van 42 naar 18 procent van de Amerikaanse bevolking), is er nog genoeg te doen. Een van de acties om het tij blijvend te keren, is de campagne '10 in 10': in 10 jaar het aantal rokers in Amerika terugbrengen tot maar 10 procent van de volwassen Amerikanen. Hiervoor zijn wel krachtige maatregelen nodig, zoals die genoemd in het internationale rookontmoedigingsverdrag, het FCTC. Het artikel somt ze op. Klik hier om meer te lezen.

Strategie: ondergraaf 'hinderlijke' wetenschappelijke kennis. Professor Allan M. Brandt (PhD) schreef in januari 2012 een artikel in het American Journal for Public Health, getiteld 'Inventing conflicts of interest: a history of tobacco industry tactics' . Hierin beschrijft Brandt hoe de tabaksindustrie vanaf de jaren vijftig actief wetenschappelijke kennis over de gevolgen van roken voor de gezondheid heeft ondergraven. Dat deed zij door een bewuste PR- campagne te voeren, gericht op het genereren en verspreiden van informatie die het publiek aan het twijfelen moest brengen over de juistheid van genoemde kennis.

In zijn artikel beschrijft Brandt, die professor is in de geschiedenis van de geneeskunde en de wetenschap aan de Universiteit van Harvard, hoe de tabaksindustrie (in de VS) gebruikmaakte van een gerenommeerd PR-bureau, dat een strategie uitzette waardoor nieuw voortgebrachte kennis vanuit medische hoek over de relatie tussen bijvoorbeeld roken en kanker werd beschreven als op zijn minst 'onvolledig', maar soms ook als ronduit 'onjuist'. Hieraan hebben wetenschappers, betaald met 'tabaks-dollars' actief meegewerkt. Deze strategie wordt in feite nog steeds toegepast.

Aan de wieg van deze nieuwe benadering stond John W. Hill, president van Amerika's grootste PR firma, Hill & Knowlton, die door de tabaksindustrie was ingehuurd om het tij te keren in het licht van de opkomende wetenschap over de schade door roken. Hill's motto was in plaats van de wetenschap uit de weg te gaan, er beslag op te leggen en haar te beheersen. Waarop werd ingezet - en nog steeds - is het feit dat (wetenschappelijk verkregen) kennis altijd onderhevig is aan skepsis.De zoektocht naar en aandacht vragen voor 'nieuw onderzoek' naar de effecten van roken, moest vooral de indruk wekken dat 'bestaand onderzoek' tekortkomingen bevatten. 

Twijfel, onzekerheid en de gemeenplaats dat er altijd meer kennis (over) te vergaren is, vormden de nieuwe mantra van de tabaksindustrie. De door Hill & Knowlton 'begeleide' Tobacco Industry Research Committee (TIRC) was expliciet in het leven geroepen om de discussie over 'roken en gezondheid' te beheersen. Gesponsord door en In het voordeel van de tabaksindustrie. Met een focus op (het stimuleren van) algemene kankerresearch. Hier hoorde onderzoek naar aanleiding van kritische vragen over de medische risico's van roken uiteraard niet bij. Klik hier om het hele artikel te lezen.

Twee miljard dollar van de tabaksindustrie verdwijnt achter een Brussels rookgordijn

Nederland kreeg van Philip Morris ruim 26 miljoen euro met als doel: het bestrijden van sigarettensmokkel. Maar dat geld ging direct naar de Belastingdienst, aldus een artikel in De Correspondent.

Het is 16 oktober 2012. Onder druk van de toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, de Portugees José Manuel Durão Barroso, treedt de Maltese eurocommissaris voor gezondheidszorg John Dalli af. Reden: tegen Dalli is de verdenking gerezen dat hij via een vriend omkoopgeld aan tabaksfabrikant Swedish Match heeft gevraagd in ruil voor 'bepaalde diensten'. De European Anti-Fraud Office (OLAF), onder leiding van Giovanni Kessler, heeft dit onderzocht en naar buiten gebracht. In april 2014 spreekt het Europees Parlement echter uit dat de beschuldigingen tegen Dalli onbewezen zijn. In juli 2014 haalt Grässle, voorzitter van de begrotingscontrolecommissie van het Europese Parlement, fel uit in het blad Europolitics. Ze verwijt OLAF het Parlement voorgelogen te hebben. Wat is hieraan vooraf gegaan?

In 2004 tekenden de Europese Commissie en tien landen, waaronder Nederland, een eerste akkoord met Philip Morris met als doel: het bestrijden van sigarettensmokkel en namaaksigaretten in Europa. Daartoe werd door Philip Morris ruim 2 miljard euro naar de Europese Commissie overgemaakt. Zowel de tabaksindustrie als de Europese overheid hadden hier belang bij: door sigarettensmokkel liep de overheid accijnzen mis en namaaksigaretten drukten de verkoop van de producten van de tabaksfabrikanten. Maar het geld (ruim 26 miljoen euro) dat de Nederlandse regering ontving, werd helemaal niet ingezet ter bestrijding van sigarettensmokkel, maar gezien als compensatie voor misgelopen accijnzen en direct naar de Belastingdienst doorgesluisd. Daarnaast en misschien wel ernstiger: de akkoorden tussen de Europese Commissie en Philip Morris hebben mogelijk invloed gehad op de herziening van de Tabaksproductenrichtlijnen: nieuwe maatregelen tegen het roken. Grässle beweert dat bronnen die deel hebben genomen aan de onderhandelingsronden met Philip Morris International haar hebben verteld dat de Commissie bij het sluiten van de deal ook heeft beloofd de wetgeving ten aanzien van tabaksproducten niet te veranderen. Als dat waar is, past daar de val van Dalli mooi in, want de gezondheidscommissaris en ex-roker zag het juist als zijn levenswerk de tabakswet aan te scherpen. Wat voor rol OLAF hierin heeft gehad, is onduidelijk. OLAF-directeur Giovanni Kessler hult zich vooralsnog in stilzwijgen.

Het Parlement vroeg onlangs aan de Europese Commissie waarom zij bezig was deze akkoorden te hernieuwen, zonder dat beoordeeld is of de bestaande akkoorden de illegale handel hebben verminderd. Ze wachten nog steeds op antwoord. Klik hier om het hele artikel te lezen.

Waarom de sigaret moet worden verboden, door Robert. N. Proctor -  Dit artikel werd hier gepubliceerd op 17 januari 2013. Auteur is Dr. Robert N. Proctor, professor Wetenschapsgeschiedenis aan de Amerikaanse Stanford University en auteur van de 'Golden Holocaust'.

'De sigaret is het dodelijkste product in de geschiedenis van de menselijke beschaving.' Zo start dr. Robert Proctor de samenvatting van zijn artikel 'Waarom sigarettenverkoop verbieden? Een pleidooi voor afschaffing'. Elk jaar sterven er wereldwijd zo'n 6 miljoen mensen aan roken gerelateerde aandoeningen. In de 20e eeuw waren dat er samen zo'n 100 miljoen. In de 21e eeuw zullen dat er - zelfs als we nu met zijn allen gaan stoppen - zeker nog 300 miljoen zijn!

Volgens de Amerikaanse professor Wetenschapsgeschiedenis aan de prestigieuze Stanford Universiteit in Californië, zou een verbod op de verkoop van sigaretten eerst en vooral de rokers zelf dienen. Die zijn namelijk, zo blijkt uit onderzoek, vaak helemaal niet blij met hun verslaving. Daarnaast zou het natuurlijk schelen in menselijk lijden en daardoor geld vrijmaken binnen de gezondheidszorg dat dan aan andere belangrijke kwalen besteed kan worden. Ook de arbeidsproductiviteit zou hierdoor omhoog gaan (minder uitval door aan roken gerelateerde ziekten) en tenslotte zou het beter zijn voor ons milieu (minder branden en meer bomen).

Dr. Proctor geeft vervolgens zes redenen voor het afschaffen van de verkoop van sigaretten:

1. het is het dodelijkste product in de geschiedenis van de menselijke beschaving;

2. het doodt de helft van alle lange-termijn gebruikers;

3. het drijft de ziektekosten voor individu en staat nodeloos op;

4. de sigarettenindustrie verdraait de feiten en corrumpeert wetenschappelijke kennis;

5. sigaretten zijn slecht voor het milieu;

6. rokers zelf zijn niet blij met hun verslaving en zouden er graag vanaf willen.

Maar werkt afschaffen of verbieden eigenlijk wel? Heeft het verbieden van alcoholische dranken niet bewezen dat men dan via illegale weg toch wel aan de verboden waren weet te geraken?

Dit argument - dat de smokkel van (illegale) sigaretten alleen maar zal toenemen - is favoriet bij de tabaksindustrie. Maar, zo zegt Dr. Proctor hierop, 'smokkel is er altijd al geweest, hieraan heeft de tabaksindustrie zelfs meegewerkt omdat ze er baat bij had (het stiekem binnenkomen van een nieuwe markt, bijvoorbeeld)'. Bovendien voert Proctor aan dat zodra rokers vanuit hun behoefte om niet langer meer verslaafd te zijn aan hun verslaving gaan werken, de behoefte aan (goedkopere) illegale sigaretten automatisch afneemt.

Een ander argument tegen afschaffing van de verkoop van sigaretten is dat het mensen de keuzevrijheid (om te roken) ontneemt. Daarop zegt Dr. Proctor kort en krachtig dat rokers helemaal geen keuzevrijheid (meer) hebben en dat het 'plezier' dat roken geeft slechts gerelateerd is aan het feit dat roken de ontwenningsverschijnselen tijdelijk opheft. Met andere woorden: roken is niet zozeer een teken van vrijheid, maar eerder het ontnemen daarvan.

7. Afschaffen van de verkoop van sigaretten helpt de industrie uit te voeren wat ze zelf vaak heeft beweerd, zoals bijvoorbeeld Philip Morris in 1972, bij monde van Public Relations vice-president James C Bowling, die eens opmerkte dat '.. als ons product schadelijk is .. we stoppen het te maken'. Of Gerald H. Long, de president van J.R. Reynolds, die in een interview in 1986 stelde dat '.. als ik ooit onomstotelijk bewijs zou tegenkomen voor het schadelijke karakter van tabak, dan zou ik met deze business stoppen'.

Tot slot geeft Dr. Proctor ons nog een hoopvol perspectief, als hij zegt: 'Het is in principe helemaal niet moeilijk om de verkoop van sigaretten te laten stoppen. Het zou meteen kunnen gebeuren, want we hebben daartoe meer macht in handen dan we denken om ervoor te zorgen dat de wereld wordt verlost van doodsoorzaak nummer een: tabak.

Overzichtsdocument met artikelen en onderzoeken naar de e-sigaret
The Ontario Tobacco research Unit heeft een handig en uitgebreid overzichtsdocument gemaakt met onderzoeken en artikelen over de e-sigaret.

'Terugdringen van het aantal rokers levert geld op voor innovaties oncologie' - Guus Schrijvers, oud-hoogleraar Public Health aan het UMC in Utrecht en Gezondheidseconoom, schrijft in het artikel 'Betaal innovaties oncologie uit besparingen' op zorgvisie.nl  onder meer dat stoppen-met-roken-cursussen weer vergoed moeten worden via de Zorgverzekeringswet. Het terugbrengen van tabaksgebruik leidt immers per definitie tot minder ziektegevallen door roken. In 2010 besteedde Nederland 2,8 miljard euro aan zorg rond ziekten als gevolg van roken. Ter vergelijking: de totale zorgkosten vanwege kanker bedragen 4,3 miljard. Stel dat VWS en de landelijke kankerorganisaties het percentage rokers weten te verlagen van 25 naar 20 procent, dan wordt snel geld bespaard op de oncologisch zorg, waarmee innovaties betaald kunnen worden.

Kun je in Nederland tabaksfabrikanten voor de rechter dagen? Begin juni 2015 veroordeelde een Canadese rechtbank drie tabaksproducenten tot een schadevergoeding van 15,5 miljard Canadese dollar (ruim 11 miljard euro). Is zoiets in Nederland ook mogelijk? Eline Zegers schreef er haar master-scriptie Privaatrecht over. "Waarom is slechts eenmaal in Nederland een tabakszaak inhoudelijk behandeld en waarom is deze afgewezen? Zijn er wellicht (toch) nog mogelijkheden? En waarom zijn in de Verenigde Staten, in tegenstelling tot Nederland, zo veel (succesvolle) tabakszaken geweest?" En de hamvraag van haar scriptie: 'Biedt het Nederlandse recht mogelijkheden tot het aansprakelijk stellen van tabaksfabrikanten voor schade die is opgelopen door het roken van sigaretten?' 'Ja', zegt Zegers, 'maar het zal wel lastig worden'. Daar zijn diverse oorzaken voor, zoals één: het causaal verband tussen bijvoorbeeld de gebrekkige waarschuwing door de producent en het rookgedrag moet worden aangetoond, zoals ook dat tussen het roken en de geleden gezondheidsschade. En twee: anders dan de VS kent Nederland beperkende verjarings- en vervaltermijnen, waarmee de eiser rekening moet houden. Klik hier voor alle ins en outs.

Verhogen accijns meest effectief om roken te ontmoedigen - Factsheet over effecten van accijns, mei 2015. Een stapsgewijze verhoging van de prijs van tabaksproducten wordt in de wetenschappelijke literatuur beschouwd als meest effectieve beleidsmaatregel om het aantal rokers te verlagen. Vlak vóór Wereld Niet Roken Dag 2015 bracht het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging (onderdeel van het Trimbos Instituut) een factsheet uit over de effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten.Lees meer hier.

Leren van regelgeving bij de farmaceutische industrie -  Op 10 september 2009 publiceerde het gezaghebbende British Medical Journal een rapport waarin onderzoekers S. Chapman en B. Freeman van de School of Public Health, Universiteit van Sydney, een oproep doen aan de internationale gemeenschap die betrokken is bij de controle op tabak, om te gaan praten over veel strengere regelgeving voor de verkoop van tabaksproducten – net als dit de gewoonte is binnen de farmaceutische industrie. Gevolg? Onder andere beperking van het aantal verkooppunten en de hoeveelheid tabaksproducten die iemand in een bepaalde tijdsperiode zou mogen kopen. Hieraan zou minstens zoveel aandacht moeten worden besteed als aan de doelstelling om de verkoop aan minderjarigen te reduceren.

Tijdschriften weigeren onderzoek te plaatsen dat gesponsord is door de tabaksindustrie - Wetenschappers die in opdracht van en dus gesponsord door de tabaksindustrie onderzoek doen en hierover publiceren, eindigen vaak hun artikel met de opmerking dat er 'geen sprake is van belangenverstrengeling', aldus professor Volksgezondheid Simon Chapman van de Universiteit van Sydney in een artikel op de website theconversation.com. Dat de opmerking 'vrij van belangenverstrengeling' niet serieus genomen wordt, bewijst het groeiend aantal uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften dat geen artikelen meer publiceert waarvan bekend is of vermoed wordt dat de wetenschappers een relatie hebben met de tabaksindustrie. Een van de laatste tijdschriften die zich bij dit gezelschap voegde, was het Amerikaanse tijdschrift Tobacco Control. Toen ze deze stap bekend maakten in januari 2013, legde de redactie van Tobacco Control het zo uit: 'Hiermee willen we voorkomen dat Tobacco Control wordt ingezet om de doestellingen van de tabaksindustrie te promoten.'

De enige tijdschriften waar 'tabakswetenschappers' nog kans op publicatie maken, zijn die welke flink door de tabaksindustrie gesponsord worden. Dit en nog veel meer rond sponsoring van wetenschappers door Big Tobacco is te lezen in het standaardwerk 'De Golden Holocaust' van de Amerikaanse prof. Robert N. Proctor.

Kijken

Zembla – de minister van Tabak. In dit onthullende item, uitgezonden op 21 oktober 2011, worden de banden van minister van Volksgezondheid Edith Schippers met de tabaksindustrie haarfijn blootgelegd. Het leverde haar tot en met in het buitenland de bijnaam 'minister van Tabak' op. Klik hier om deze reportage te bekijken.

De verboden documentaire 'Tobacco under fire'. Het was een mijlpaal in de Amerikaanse onderzoeksjournalistiek: de documentaire voor de Amerikaanse televisiezender ABC over de tabaksindustrie die in de originele vorm niet uitgezonden mocht worden en slechts zwaar geredigeerd de buis bereikte. Maar in 2014 staat het origineel, twintig jaar na dato, alsnog online.

Deze ongecensureerde Amerikaanse documentaire laat zien hoe machtig en sluw de tabaksfabrikanten zijn. De rij getuigen uit Amerika en Azië, van dokters en anti-tabak lobbyisten tot tabaksboeren en regeringsadviseurs verhalen over ongebreideld machtsmisbruik van 'Big Tobacco' om winstgevend te blijven. We zien hoe Amerikaanse sigaretten het in Azië, de 'next market', winnen van lokale tabaksproducten. En zelfs in landen waar de eigen sigaretten niet geadverteerd (mogen) worden, zijn Amerikaanse sigaretten op vele billboards en televisie te zien. Hoe krijgen ze dat voor elkaar? Geld - veel geld - en dreigen met handelsbeperkingen. Dat laatste dankzij de steun van de Amerikaanse overheid, met toenmalig president Ronald Reagan als boegbeeld. En druk van een door Big Tobacco gesteunde lobby in het Amerikaans Congres door tabaksboeren.

Uit de documentaire blijkt wederom dat de tabaksindustrie een gewiekste PR- machine is om vooral de (Aziatische) jeugd aan het roken te krijgen. Deze is gevoelig voor de boodschap dat door het roken van Amerikaanse sigaretten de 'American way of life' binnen handbereik komt. Big Tobacco richt sinds de jaren negentig alle pijlen op Azië, waar Marlboro Man en Joe Camel inmiddels stevig in het zadel geholpen zijn. Bekijk de film hier.

Die Philip Morris Story - Documentaire (2012) van 45 minuten in het Duits. Hoe kan Philip Morris, wereldtabaksleider met het beroemde merk Marlboro, ondanks allerlei antirookwetgeving, zo succesvol zijn? Met onder andere de reclamecampagne 'Don't be a maybe', kinderarbeid op tabaksplantages en rokers met longkanker. Kijken? Klik hier.

Interessante Nederlandstalige websites

Clean Air Nederland

Clean air Nederland is een belangenvereniging voor een rookvrij Nederland. Voor de website klik hier.

Hartstichting

De Hartstichting strijdt tegen hart- en vaatziekten. Voor de website klik hier.

KWF Kankerbestrijding

KWF Kankerbestrijding zet zich in op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, patiëntenondersteuning en fondsenwerving. Voor de website klik hier.

Longfonds

Het Longfonds strijdt voor gezonde longen en tegen ongeneeslijke longziekten. Voor de website klik hier.

Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging

Het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging (NET) is het kenniscentrum op het gebied van tabak, alcohol en drugs. Voor de website klik hier.

Partnership Stop met Roken

Het Partnership Stop met Roken zet zich in voor de toegankelijkheid, bereikbaarheid, kwaliteit en betaalbaarheid van ondersteuning aan rokers die willen stoppen met roken. Voor de website klik hier.

Stichting Rookpreventie Jeugd

Stichting Rookpreventie Jeugd wil voorkómen dat jongeren gaan roken, tevens de initiatiefnemer van TabakNee. Voor hun website klik hier.

Stivoro

De inzet van, de intussen opgeheven organisatie STIVORO, gaat naar het adviseren over en draagvlak organiseren voor effectieve beleidsmaatregelen die leiden tot vermindering van (schade door) tabaksgebruik. Voor hun website klik hier 

Nederland stopt met roken

Nederland stopt met roken is de website naar aanleiding van het zeer succesvolle boek Nederland stopt! Met roken van de longartsen Pauline Dekker en Wanda de Kanter. Voor hun website klik hier.

Vlaanderen stopt met roken

Vlaamse website gewijd aan stoppen met roken. Voor hun website klik hier.

Wanda de Kanter

Voor haar weblog klik hier.

Voor haar opinieblogs op Artsennet klik hier.

Engelstalige websites over tabak

TobaccoTactics

Engeland heeft een website die, net als TabakNee, informatie verzamelt over de industrie en haar lobby. 'TobaccoTactics aims to provide up-to-date information on the Tobacco Industry, its allies or those promoting a pro-tobacco agenda. The website explores how the industry influences and often distorts public health debates, using a whole raft of lobbying and public relations tactics.'Om deze website te bekijken, klik hier.

Andere Engelstalige websites

Institute for Global Tobacco Control, klik hier.

Jeffrey Wigand.com, klik hier.  

Tobacco Facts, klik hier.

lees meer...