In de strijd tegen Aids is elke bijdrage welkom, ook van de tabaksindustrie. Dat blijkt uit de antwoorden van het Aids Fonds op vragen over de donaties van British American Tobacco (BAT) aan de Aids-bestrijding. 'Elke legale financiële ondersteuning, groot of klein, wordt gewaardeerd.'
Door Stella Braam

Op het Amsterdam Diner in de Heineken Music Hall komen altijd gasten van allure, zoals in 2013 prinses Mabel, die er een toespraak hield, en de ministers Liliane Ploumen en Edith Schippers. Tijdens dit jaarlijkse benefiet-diner wordt geld ingezameld voor projecten van het Aids Fonds. In 2010 en 2011 was tabaksfirma British American Tobacco (BAT) een van de sponsors. Dat is opmerkelijk: het Aids Fonds wil een dodelijke ziekte uit de wereld helpen en laat zich daarbij sponsoren door de makers van een dodelijk product (de helft van de rokers sterft voortijdig aan de gevolgen ervan). Bovendien lopen rokende HIV-patiënten een veel grotere kans op HIV-gerelateerde infecties. 

Waarom heeft het Aids Fonds dit tabaksgeld aanvaard? Het Aids Fonds stuurt een uitgebreide e-mail (hier de hele tekst): 'De opbrengst van het Amsterdam Diner is inderdaad voor projecten van het Aids Fonds en STOP AIDS NOW!,' laat een persvoorlichter weten. Ter informatie: Aids Fonds is een onderdeel van de Stichting Aids Fonds – STOP AIDS NOW! – Soa Aids Nederland. Deze stichtingen zijn per 1 januari 2013 gefuseerd (voor het leesgemak zullen we het hieronder alleen nog over het Aids Fonds hebben). 'De volledige organisatie en programmatie van dat Amsterdam Diner is in handen van de stichting Amsterdam Diner Foundation, die volledig zelfstandig werkt en onafhankelijk is van de stichting Aids Fonds [...]. Er is nooit een directe schenking geweest van de British American Tobacco aan het Aids Fonds of aan STOP AIDS NOW!'

Het geld ging naar Amsterdam Diner Foundation, een stichting die als bankier voor het Aids Fonds fungeert en inkomsten wil genereren 'ten behoeve van het aidsfonds + stop aids now', meldt de Kamer van Koophandel. Het geld van BAT is inderdaad niet direct maar wel via Amsterdam Diner Foundation, op de rekening van het Aids Fonds gestort.

Anthony Ruys
Hebben de donaties van BAT te maken met Anthony Ruys, destijds voorzitter van de Raad van Toezicht van het Aids Fonds? In januari 2006 werd Ruys namelijk aangesteld als voorzitter van de toezichthouders van het Aids Fonds, een functie die hij tot 1 juli 2015 bekleedde. Kort na zijn aantreden, in maart 2006 om precies te zijn, werd diezelfde Ruys commissaris bij het moederbedrijf van British American Tobacco (BAT) in Londen (en bleef dit tot 30 april 2014). Op de vraag of er een verband is tussen de schenkingen van BAT en het gegeven dat een van BAT's commissarissen (Ruys) toezichthouder was van het Aids Fonds, blijft het antwoord uit.

Maar op de vraag of het Aids Fonds wist dat Ruys een belangrijke positie was gaan bekleden bij een van 's werelds grootste tabaksfirma's, komt wel antwoord: 'Dat Ruys tevens commissaris was bij British American Tabacco was bekend bij zijn aantreden als voorzitter, maar dit werd toen niet als een belemmering ervaren.' (Dit klopt niet helemaal, Ruys werd pas later commissaris). 'Natuurlijk is in de loop der tijd de kennis en het besef algemeen toegenomen dat het gebruik van tabak schadelijk is voor de gezondheid.' (Dat was al bekend voordat het Aidsvirus de kop op stak). 'Toen dat bij de laatste herbenoeming van Ruys als voorzitter van de Raad van Toezicht, leidde tot vragen bij de ondernemingsraad van de stichting Aids Fonds [...], was Ruys al teruggetreden als commissaris van British American Tobacco.'

Opnieuw?
Zou u opnieuw geld van de tabaksindustrie aannemen? 'Elke legale financiële ondersteuning, groot of klein, wordt gewaardeerd en is onontbeerlijk om de kwetsbare groepen van de aidsepidemie in de meest risicovolle gebieden, te blijven bereiken.' Dit antwoord herinnert aan de houding van De Voedselbank die geld van Philip Morris kreeg en het Rijksmuseum waarvan tabaksfirma JTI tot vandaag de dag een van de sponsors is – voor het Goede Doel is tabaksgeld blijkbaar toegestaan. En over Anthony Ruys heeft het Aids Fonds niets dan lof. Hij was 'de juiste man als voorzitter van de Raad van Toezicht'.