21 december 2011 De tabaksindustrie kijkt volgens critici tevreden toe hoe 'minister van tabak' Edith Schippers antirookmaatregelen afzwakt of afschaft. Onzin, zegt de tabakslobby, de industrie heeft juist weinig invloed op het beleid. Documenten die Trouw opvroeg bij ministeries tonen een ander beeld.

Uit een email (januari 2011) van de werkgeversorganisatie VNO-NCW aan een ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken: "Zou je het volgende eens met Maxime kunnen bespreken? Het beleid ten aanzien van alcohol en tabak is een exclusieve aangelegenheid van VWS. Vroeger was dat anders, toen was EZ medebepalend voor het beleid en ook medeondertekenend. Dat was om een evenwicht te vinden tussen gezondheids- en economische belangen. De alcohol- en tabaksindustrie heeft daar veel hinder van ondervonden. Zij hebben erg te lijden onder de eenzijdigheid van het beleid en het onbegrip voor hun situatie. Zou het geen tijd worden om de invloed van Economische Zaken weer in oude luister te herstellen?"

Waar is de tijd gebleven dat het machtige ministerie van economische zaken zich nog volop kon bemoeien met 's lands tabaksbeleid? De tijd van minister Annemarie Jorritsma (VVD), die in ministersbrieven haar collega Els Borst (volksgezondheid, welzijn en sport, D66) op de huid zat als ze weer eens de tabaksindustrie te schande had gemaakt. Willem Jan Roelofs van de vereniging van sigarettenfabrikanten denkt met weemoed terug aan die tijd, eind jaren negentig van de vorige eeuw.

Uit een brief van de Stichting Sigaretten Industrie, de lobbyclub van Roelofs, aan het ministerie van economische zaken, landbouw en innovatie van 20 oktober 2010: "Wij willen graag onze dank overbrengen voor het gesprek dat wij met u mochten hebben." In de brief wijst de tabaksindustrie met bezorgdheid op internationale ontwikkelingen 'die sterke invloed hebben op de agenda van de Europese en nationale gezondheidsautoriteiten'. Europa en de Wereldgezondheidsorganisatie broeden op plannen om de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak – roken – aan te pakken.

De industrie wil maximale greep op het beleid. Industrievriendelijke departementen, zoals Economische Zaken (EZ), moeten weer tegenwicht bieden aan de gezondheidslobby van VWS. In de brief aan EZ schrijven Roelofs en zijn collega's uit de sector, dat zij een recent pleidooi van de werkgeversorganisatie VNO-NCW voor 'een sterker ministerie van economische zaken ten zeerste ondersteunen'. "Wij pleiten voor een grotere betrokkenheid van uw ministerie bij de verdere ontwikkeling van het Nederlandse, Europese en internationale tabaksbeleid."

Door Joop Bouma in Trouw, 21 december 2011