OPINIE

Krijgt Albert Heijn een TEDx-podium om de plofkip te promoten? Of de wapenindustrie om de clusterbom de hemel in te prijzen? Het antwoord laat zich raden. Waarom krijgt Philip Morris dan wél een podium bij het gerespecteerde TEDx?
Door Stella Braam

TEDx is een lokaal platform waar mensen hun opinie delen in max een kwartier voor een kleine studio en voor een veel groter beoogd online-publiek. Het TEDx-platform is gelieerd aan de gerespecteerde instelling TED Conference, bedoeld om 'begrip en bewustzijn te kweken en toepassingen van de wetenschap te laten zien die kunnen bijdragen aan een betere wereld'. Het is dan ook opmerkelijk dat deze maand, om precies te zijn 14 december, een CEO van de tabaksindustrie het woord kreeg in Hongkong. In beeld verscheen Nicolas Otte, Director Illicit Trade Strategies & Prevention - Asia bij Philip Morris International (PMI).

Tasjes, dvd's en sigaretten

Otte maakt het in de eerste paar minuten meteen duidelijk. 'Als u op de hoek van de straat een illegaal product koopt, of dat nu een tasje is, een dvd of sigaretten,' zegt hij tot zijn publiek, 'dan zorgt u ervoor dat criminele benden die in uw buurten opereren, gefinancierd worden met het geld dat de criminele verkoper opsteekt. U bevordert hiermee uw eigen onveiligheid.' Otte weet zijn publiek bovendien te vertellen dat wereldwijd één op de tien sigaretten gesmokkeld zou zijn en dat daardoor de overheden vele miljarden dollars aan accijnzen mislopen. Hij reikt direct de oplossing aan: PMI heeft een 'tracking en tracing'- systeem ontwikkeld, om elk pakje sigaretten of shag te volgen van productie tot levering aan de winkel – het zogenaamde codentify-systeem met een app ('downloadable van de Apple App store') waarmee 'iedereen, dus ook u, iets kan doen om illegale handel tegen te gaan'. Tijdens de demonstratie van die app verschijnt de naam van Philip Morris International prominent in beeld. Reclame voor tabak, waar vind je dat nog? En nog gratis ook!

Lekker zelf smokkelen

Wat valt op in Otte's betoog? Allereerst zet hij gesmokkelde dvd's en tasjes in dezelfde rij als sigaretten, een product dat de helft van haar gebruikers doodt. Behalve Margret Thatcher die gevaarlijk met haar handtasje kon zwaaien, zijn er verder geen dodelijke dreigingen van handtasjes of dvd's bekend. Otte roept ach en wee over smokkel maar dit is schijnheilig. Want Philip Morris is in het verleden door de EU ervan beschuldigd betrokken te zijn bij grootschalige smokkelpraktijken, waarna deze zaak is geschikt. En er zijn aanwijzingen dat – waar en wanneer dat zo uitkomt – PMI nog steeds zelf sigaretten landen binnensmokkelt (onlangs nog, vanuit Senegal in Nigeria).

Gaat het om accijns en smokkel, dan schakelt PMI het onderzoeksbureau KPMG in. Het fijne van KPMG is dat zij onderzoek verricht dat wetenschappelijk onvolledig is en daarmee met oncontroleerbare conclusies komt. Op basis van die ondeugdelijke onderzoeksresultaten herhaalt PMI dan weer de mantra dat hogere accijnzen tot illegale handel zouden leiden en die weer tot enorme verliezen in accijnsinkomsten. Niet de smokkel neemt echter toe, er gaan gewoon minder mensen roken. Er is namelijk een ijzeren wet die zegt dat hoe hoger de prijs van een pakje sigaretten, hoe minder sigaretten er worden verkocht (Frank J Chaloupka et al, 2012). Maar dat hoorden we niet op het TEDx-podium.

Chipsfabrikant

De door Otte genoemde 'oplossing' tegen smokkel, het codentify-systeem, is bovendien niet effectief, zie dit of dit artikel. Dit alles maakt het des te vreemder dat een gerespecteerde instelling als TED Conference een organisatie als PMI de kans geeft via het aan haar gelieerde TEDx-platform onbeschaamd reclame te maken en haar misleidende boodschappen te verkondigen. Mag de chipsfabrikant op dit podium nu ook obesitas komen goedpraten?