'Word wakker, spring met elkaar op de barricade en maak een vuist tegen dergelijke onzinnige regelgeving. Want echt, het is een bedreiging.' De oproep staat in Tabak2day (februari 2013), een uitgave van Stichting Promotie Tabaksdetailhandel dat onder tabaks- en gemakswinkels in Nederland wordt verspreid.

De gespierde taal komt van Cees Foet, topman bij British American Tobacco Benelux. Foet doet een oproep aan ondernemers en belangenverenigingen, zoals de brancheorganisatie van tabaks- en gemakswinkels NSO en het Centraal Bureau Levensmiddelen. Zij moeten in actie komen tegen de 'onzinnige' voorstellen van de Europese Commissie om tabaksverpakkingen voortaan te voorzien van afschrikwekkende afbeeldingen, in combinatie met gezondheidswaarschuwingen. Dat zegt hij in de twee pagina grote advertentie van British American Tobacco in Tabak2day.

In Australië moet de tabak al verplicht in neutrale verpakkingen, in combinatie met confronterende foto's over de gevolgen van roken. Plain packaging noemen ze dat. Op 28 januari 2013 stemde ons kabinet in met het Europese voorstel om fotowaarschuwingen op tabaksverpakkingen verplicht te stellen. Of er ook neutrale verpakkingen komen, is de vraag. De Tweede Kamer moet nog discussieren over het thema. Pas dan komt de regering met een definitief standpunt.

De oproep van topman Cees Foet van British American Tobacco Benelux is de aftrap van de lobby die de tabaksindustrie tegen deze plannen in Nederland zal gaan voeren. Omdat de strategieën door de hoofdkantoren worden bepaald, kun je nu al in grote lijnen voorspellen wat ons te wachten staat. De tabaksindustrie zal websites opzetten om hun stem te laten horen tegen deze voor hen rampzalige ontwikkeling. Dat hebben ze in Australië gedaan en zullen ze hier hoogstwaarschijnlijk ook doen. Ze zullen rokers mobiliseren, als nodig rechtszaken voeren en gerenommeerde onderzoeksbureaus voor hun karretje proberen te spannen. Alles om hun fraaie verpakkingen te behouden.

Overal dezelfde argumenten

Onderschat niet hoe belangrijk de verpakkingen van tabakswaren voor de fabrikanten zijn. Alle vormen van reclame zijn namelijk op grond van een WHO-verdrag verboden. 'Daarom kunnen we alleen nog via onze verpakkingen met onze rokers communiceren,' aldus een topman van Philip Morris.

Wereldwijd hanteert de tabakslobby dezelfde argumenten tegen neutrale verpakkingen met foto's erop: het is aantasting van het merkenrecht en het intellectuele eigendom. Ze zijn makkelijk na te maken. Rokers zullen voor het goedkoopste merk kiezen of uitwijken naar de gesmokkelde (namaak)sigaret. De smokkel zal enorm toenemen en het zou wetenschappelijk niet zijn bewezen dat deze maatregel roken ontmoedigt.

Actie-websites

Intussen is in kaart gebracht welk geschut de tabaksindustrie in Australië, overigens vergeefs, heeft ingezet. Om te beginnen hebben de fabrikanten websites gemaakt om hun argumenten toe te lichten. Bijvoorbeeld de website handsoffourpacks. Imperial Tobacco bedacht nonannystate.com, onder het motto 'weg met de nanny-state' en startte een campagne tegen de 'betutteling' door de staat.

Philip Morris lanceerde Ideservetobeheard.com, een website om rokers te mobiliseren. Die werden opgeroepen om protestbrieven te sturen naar politici en anderen te mobiliseren om te protesteren tegen de neutrale pakjes. De rokers werden gemotiveerd door het argument dat de neutrale verpakkingen met die enge foto's erop pas het begin zouden zijn van striktere wetgeving, waaronder ook het duurder maken van sigaretten.

Internationale lobby

Ook werd een internationale lobby op touw gezet. De tabaksfabrikanten motiveerden bijvoorbeeld Maleisië, waar tabak wordt verbouwd, om hun stem te verheffen tegen het Australische initiatief. Het belang van een tabak producerend land is dat er veel wordt gerookt, want dat levert geld en werkgelegenheid op. Zo kwam er een diplomatieke lobby bij, van minister tot minister.

Rechtszaken

Advocaten verdienden goed aan de verschillende rechtszaken die tabaksfabrikanten hebben aangespannen, overigens ook bedoeld om de beslissing uit te kunnen laten stellen. Zo wonnen ze tijd om bijvoorbeeld de publieke opinie te beïnvloeden.Uiteindelijk deed het hoogste gerechtshof in Australië de uitspraak dat de neutrale pakjes er toch moesten komen.

Gerenommeerde onderzoeksbureaus

Tenslotte huurden ze verschillende gerenommeerde onderzoeksbureaus in om onderzoek te doen dat in hun straatje paste, bijvoorbeeld naar smokkelpraktijken. Onder meer Deloitte en PriceWaterhouseCoopers waren hiertoe bereid. De uitkomsten van die onderzoeken gebruikten ze op hun actiewebsites ter ondersteuning van hun argumenten.

Klik hier voor de Engelstalige website over de lobbystrategie in Australië.

Door de webredactie