Welke tabaksbedrijven zijn actief in Nederland? En wie zijn de woordvoerders? Dat ze invloedrijke vrienden hebben blijkt uit de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders 2018, waar menig tabaksvriend op prijkt.

Door de webredactie

De tabaksindustrie in Nederland telt vier grote bedrijven: British American Tobacco (BAT), Imperial Brands (voorheen Imperial Tobacco) en Japan Tobacco International (JTI), verenigd in de Vereniging Nederlandse Sigaretten- & Kerftabakfabrikanten (VSK). Philip Morris International (PMI), producent van onder andere de Marlboro-sigaret, money maker nummer 1 voor deze tabaksmultinational, opereert alleen.
Voorzitter van de VSK en daarmee de vertegenwoordiger van de drie grote tabaksfabrikanten, is Jan Hein Sträter. Hij is de opvolger van Willem Jan Roelofs, die nu in de luwte tabak promoot.
Spin in het web bij Philip Morris International (PMI) is Robert Wassenaar. Hij is director European Affairs bij PMI. Wassenaar is op bijna alle belangrijke en strategische bijeenkomsten te vinden. Bijvoorbeeld, alweer enige tijd terug, op 14 december 2011 in het Brusselse kantoor van VNO-NCW om alle werkgeversorganisaties in Europa tegen nieuwe Europese antirookwetgeving te mobiliseren. Hij stond op nummer 8 in de Top 10 Best Betaalde Philip Morris-lobbyisten.
De huidige woordvoerder van de Marlboro-firma in Nederland is Peter van den Driest.
De sigaren ten slotte worden vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie (NVS), tot voor kort onder leiding van Marcel Crijnen, die samen met collega Jan Hein Sträter van de VSK deel uitmaakte van het Algemeen Bestuur van werkgeversorganisatie VNO-NCW, waarover later meer.

Europese samenwerking

De tabaksfabrikanten werken ook samen in Brussel, veel antirookmaatregelen worden immers op Europees niveau genomen. Er zijn diverse organisaties, bijvoorbeeld de Confederation of European Community Cigarette Manufacturers (CECCM), waar British American Tobacco, JT International en Imperial Tobacco Group lid van zijn, en de European Smoking Tobacco Association (ESTA), waartoe verschillende kleinere tabaksfabrikanten behoren.
Het Consumer Choice Center vestigde zich in maart 2017 in Brussel als ‘onafhankelijke’ grassroots-organisatie, die zegt op te komen voor de vrije keuze van consumenten. Vier maanden later onthulde lobbywaakhond Corporate Europe Observatory echter dat die organisatie in werkelijkheid wordt gefinancierd door de tabaksindustrie en door rechtse Amerikaanse miljardairs die overheidsregulering proberen tegen te houden.
TabakNee heeft geregeld over de Brusselse lobby gepubliceerd, zie bijvoorbeeld de serie De Philip Morris-files, waaruit bleek dat 226 Europarlementariërs het internationale antitabaksverdrag FCTC overtraden. Details over dit verdrag staan in deel 4 in dit dossier, Lobby in de politiek en bij de overheid.
Meer informatie over de tabakslobby in de EU is te vinden op de VSK van de Corporate Europe Observatory.

Invloedrijk

De tabakslobby heeft veel invloedrijke vrienden. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders 2018.
Op nummer 4 in deze lijst staat Niek Jan van Kesteren, voormalig algemeen directeur VNO-NCW, tegenwoordig adviseur van deze werkgeversorganisatie en Eerste Kamerlid voor het CDA. Van Kesteren vertelde in een interview met Vrij Nederland tabakskwesties te bespreken met de toenmalige staatsecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn, die op nummer 62 staat.
Van Kesterens opvolger bij VNO-NCW, Cees Oudshoorn, bekleedt nummer 12 in de Top 200, VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer staat op 10 en MKB-voorzitter Jacco Vonhof op 48. Voormalig VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes, nu president-commissaris bij het consultancybureau KPMG, prijkt op nummer 81 en Jolande Sap, voorheen GroenLinks-fractievoorzitter in de Tweede Kamer en tegenwoordig commissaris bij KPMG, op nummer 172. KPMG is nauw verbonden met de tabaksindustrie. Jolande Sap was voorzitter van de tabakstafel tijdens de besprekingen die hebben geleid tot het Nationaal Preventieakkoord.

Oude bekende

In de Volkskrant Top 200 komen we ook een oude bekende uit de tabakslobby tegen: Elco Brinkman op nummer 70. Brinkman is (tot 20 maart 2019) fractievoorzitter van het CDA in de Eerste Kamer. Ooit was hij minister van Volksgezondheid, maar daarna liep hij Den Haag plat om als commissaris bij Philip Morris voor tabak te pleiten.
Ten slotte staat Corien Wortmann-Kool op nummer 33. Als bestuursvoorzitter van Nederlands grootste pensioenfonds ABP bleef Wortmann-Kool tot begin januari 2018 investeren in de tabaksindustrie. Pas na intensieve acties van Stichting Rookpreventie Jeugd en TabakNee besloot zij de tabaksindustrie uit te sluiten als beleggingsbestemming.